Bartoszyce

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 00:34, 30 lip 2014 autorstwa Lkozlowska (dyskusja) (→‎Inne organizacje i instytucje)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Bartoszyce
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Rodzaj gminy miejska
Powierzchnia 11 km²
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		24602
2237 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NBA
TERYT 2801011
Urząd gminy
ul. Bohaterów Monte Cassino 1 11-200 Bartoszyce
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Bartoszyce - (dawniej Barsztyn[1] niem. Bartenstein, lit. Barštynas) – miasto i gmina położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w Bartoszycach.

Gmina miejska Bartoszyce leży na Nizinie Sępopolskiej w dolinie rzeki Łyny, w historycznej krainie Barcji. Bartoszyce to miasto o wielowiekowej historii i tradycji, łączące w sobie wpływy polskie, niemieckie i wschodnie. Dzisiaj jest ważnym węzłem komunikacyjnym oraz ośrodkiem administracyjnym, usługowym i kulturalnym województwa. Miasto jest siedzibą powiatu bartoszyckiego.

Władzę w gminie sprawuje burmistrz Krzysztof Nałęcz.[2]

Położenie i lokalizacja

Pod względem fizjograficznym cały teren miasta i gminy miejskiej Bartoszyce leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Nizina ta stanowi rozległą nieckę, która wznosi się na obrzeżu do 80-100 m n.p.m. i obniża ku środkowi do 40-50 m n.p.m. Mezoregion jest pozostałością po rozległym jeziorze zastoiskowym, który utworzył się przed cofającym się ostatnim zlodowaceniem plejstoceńskim. Na obszarze Niziny Sępopolskiej przeważa krajobraz równinny, który urozmaicają doliny rzeczne i niewielkie spadki terenu[3].

Miasto położone jest od ważnych ośrodków w regionie w odległości[4]:

  • Olsztyn - 72 km
  • Gdańsk - 173 km
  • Warszawa - 286 km
  • Kaliningrad - 60 km
  • granica państwa z Rosją - 17 km


Powierzchnia gminy

Gmina Bartoszyce zajmuje powierzchnię 11 km2[5][6] W tym:

  • Lasy: 5,3% (58,7 ha)
  • Wody: 2,5% (28 ha)
  • Użytki rolne: 28,2% (310 ha)

Gmina stanowi 0,84% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[7]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 24602 100 12945 52,62 11657 47,38
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		2237 1177 1060

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiło -135 osób,[8]co stanowi 34% migracji ludności w powiecie bartoszyckim oraz 5,21% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Powstające granice i podziały terytorialne na ziemiach dawnych Prus Wschodnich, po II wojnie światowej, opierały się początkowo na niemieckim podziale administracyjnym. Po wytyczeniu wschodniej granicy państwa polskiego, z części ziem dawnego powiatu frydlandzko-bartoszyckiego[9] utworzono nowy powiat - powiat bartoszycki, z siedzibą w Bartoszycach, który na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 roku stał się częścią województwa olsztyńskiego[10]. Po podziale ziem powiatu bartoszyckiego na gminy, miasto Bartoszyce stało sie siedzibą gminy miejskiej Bartoszyce oraz gminy wiejskiej Dąbrowa.[11] W 1961 roku do powiatu bartoszyckiego włączono obszar powiatu górowskieg z Górowem Iławeckim[12]. W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[13], istniejące od 1954 roku w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Na czele administracji powiatu, miasta lub gmin stanęli naczelnicy. Wiele jednostek administracyjnych połączono, a organem wykonawczym były urzędy miast lub gmin. W Bartoszycach powołano Urząd Miasta, niezależnie funkcjonował tam również Urząd Gminy w Bartoszycach[14]. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[15], przestał istnieć powiat bartoszycki. Urząd Miasta Bartoszyce oraz znajdujacy się w Bartoszycach Urząd Gminy zostały bezpośrednio podporządkowane Urzędowi Wojewódzkiemu w Olsztynie. Kolejne zmiany podziału administracyjnego państwa[16] umiejscowiły gminę miejską Bartoszyce w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina miejska Bartoszyce graniczy ze wszystkich stron z gminą wiejską Bartoszyce.

Gospodarka

Położenie Bartoszyc na głównym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 51, biegnącej w kierunku przejścia granicznego w Bezledach, do Kaliningradu i dalej na Litwę, Łotwę, Estonię oraz kraje skandynawskie – warunkuje profil gospodarczy miasta. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w Bartoszycach wynosiła w 2012 roku 2211. 98 z nich, to podmioty należące do sektora publicznego, pozostałe 2113 stanowią sektor prywatny[17]. Najwięcej podmiotów gospodarczych działa w branży usług, następnie w przemyśle i budownictwie. Największymi zakładami produkcyjnymi w mieście są przedsiębiorstwa z branży meblowej, drzewiarskiej i odzieżowej. Pod względem liczby zatrudnionych osób, do największych zakładów należą: „Mazur-Look International” Sp. z o.o. w Bartoszycach w upadłości likwidacyjnej (produkcja mebli tapicerowanych), FM Bravo Sp. z o.o., Zakład Produkcyjny w Bartoszycach (produkcja mebli), PAGED Sklejka S.A., Zakład Drzewny w Bartoszycach (produkcja surowca do produkcji sklejek), PPH El-Corn Sp. z o.o. w Bartoszycach (2 elewatory zbożowe), „Stalmot” S.A., Zakład nr 2 w Bartoszycach (produkcja okuć meblowych), Przedsiębiorstwo Produkcyjne „Infinity Group” Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe „Morena” Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja odzieży), WM Glass Sp. z o.o. w Bartoszycach (produkcja szkła meblowego), „Bartko” sp. z o.o. (gospodarka odpadami), COWIK Sp. z o.o. (usługi komunalne), Bart-Druk sp. z o.o. (produkcja opakowań, drukarnia), Zakłady Mięsne „Pek-Bart” Sp. z o.o (przetwórstwo mięsne)[18].

Na terenie miasta i tuż przy jego granicach znajdują się tereny przeznaczone na inwestycje w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.Dodatkowo Urząd Miasta w Bartoszycach udostepnił inwestorom Bank Terenów Inwestycyjnych. Ma to na celu ułatwienie inwestorom dostępu do oferty inwestycyjnej w mieście. W katalogu można znaleźć oferty inwestycyjne zawierające dane o terenie, zabudowie, lokalizacji, własności, przeznaczeniu oraz możliwościach wykupu bądź dzierżawy terenów i obiektów przeznaczonych pod różnego rodzaju działalność gospodarczą.[19]

Bartoszyce rozwijają dynamicznie współpracę i wymianę doświadczeń w działalności edukacyjnej, społecznej oraz gospodarczej z miastami partnerskimi: Bagrationowskiem i Pionierskiem w obwodzie kaliningradzkim, Nienburgiem w Niemczech – Dolna Saksonia, Emmabodą w Szwecji, Vareną na Litwie, Bereznem na Ukrainie oraz Mławą w województwie mazowieckim.

W latach 2007, 2008, 2010 Bartoszyce uzyskały tytuł Gminy Fair Play, który jest przyznawany gminom za wysoką jakość obsługi inwestycji.

Rolnictwo nie odgrywa znaczącej roli w gospodarce gminy miejskiej Bartoszyce. Część gruntów rolnych zagospodarowana jest w formie ogrodów działkowych.

Turystyka nie odgrywa w gminie miejskiej Bartoszyce pierwszoplanowej roli, ma charakter głównie lokalny, rzadziej regionalny. Jednak liczne zabytki architektury i atrakcje krajoznawcze na terenie gminy miejskiej Bartoszyce, duża liczba organizowanych imprez kulturalnych, sportowych oraz zwiększająca się z roku na rok liczba przybywających do miasta turystów i rosnąca baza noclegowa świadczą o dużych możliwościach rozwoju turystyki w Bartoszycach. Sprzyjać temu ma również opracowana przez miasto „Strategia rozwoju turystyki transgranicznej miasta Bartoszyce na lata 2009-2014”[20][21].

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejskiej Bartoszyce wynosiła 2116 osóby [22], co stanowi 32,11% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 11,7% ludności[23].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Brama Lidzbarska w Bartoszycach

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Kościół p.w. św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej w Bartoszycach
  • Bł. ks. Jerzy Popiełuszko – błogosławiony Kościoła Katolickiego, męczennik, kapelan NSZZ „Solidarność”; w Bartoszycach w latach 1966–1968 odbywał służbę wojskową
  • Jan Brzeszczyński – nauczyciel, działacz oświatowy, poeta i kompozytor
  • Jerzy Józef Korkozowicz - pisarz, polonista, pedagog
  • Andrzej Wakar – historyk, publicysta, działacz społeczny, edytor (pseud.: Antoni Rawka)
  • Anna Jędryka – nauczycielka plastyki, malarka, grafik
  • Arkadiusz Monkiewicz – poeta, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc (pseud.: Monki)
  • Piotr Monkiewicz - poeta, publicysta, animator kultury, związany ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Barbara Imianowska-Bruzgul - poetka, nauczycielka
  • Celina Wiszniewska - nauczycielka, działaczka kulturalno-oświatowa, poetka, krytyk literacki (pseud.: Martyna Wrzos).
  • Edward Makasewicz – muzyk ludowy, cymbalista
  • Ewa Bucała - malarka, poetka, nauczycielka
  • Halina Uglik - dziennikarka, poetka związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc.
  • Jan Gołąbek – malarz amator, związany ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Jan Orlicki - bartoszycki poeta, satyryk, rysownik.
  • Jerzy Mrozek – malarz amator, mieszka i tworzy w Bartoszycach
  • Jerzy Sałata - poeta, współzałożyciel Grupy Literackiej „Barcja”
  • Jerzy Soczyński – malarz amator
  • Jerzy Żukowski – malarz amator, mieszka i pracuje w Bartoszycach
  • Joachim Orienter - grafik, pedagog
  • Justyna Ławrynkiewicz - poetka i animatorka kultury związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Józef Jacek Rojek – poeta, prozaik, eseista, malarz i rysownik (pseud.: Jacek Mróz., J. J. Mróz)
  • Krystyna Wendorff - bibliotekarka, malarka amatorka związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Leonard Turkowski - poeta, prozaik, publicysta, pedagog (pseud. i krypt.: Nadir, Osa, Turek z Bartoszyc, Turkay, tur, L. Tur.)
  • Lucyna Płoska – nauczycielka, artysta plastyk, malarka
  • Maria Burdyniewicz - malarka, obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
  • Maria Marczak - nauczycielka, animatorka kultury, poetka, związana ze środowiskiem literackim Bartoszyc
  • Robert Koniuszy - autor wierszy i opowiadań, animator kultury
  • Romuald Moszoro - poeta, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej „Barcja”
  • Ryszard Kozłowski - bartoszycki poeta, muzyk, dziennikarz
  • Stanisław Lewicki – malarz amator, fotografik
  • Teresa Barszcz - poetka, autorka opowiadań
  • Teresa Bratek - poetka, nauczycielka, współzałożycielka Grupy Literackiej „Barcja”
  • Teresa Kozłowska - nauczycielka, malarz amator, związana ze środowiskiem artystycznym Bartoszyc
  • Zenon Burdyniewicz – artysta malarz, przez wiele lat mieszkał i pracował w Bartoszycach. Obecnie mieszka i tworzy w Toronto w Kanadzie
  • Zygmunt Kornowski - poeta, zbieracz legend, zecer, współzałożyciel i aktywny członek Bartoszyckiej Grupy Literackiej „Barcja”
  • Zbigniew Lubiejewski - urodzony w Bartoszycach siatkarz, złoty medalista olimpijski z Montrealu (1976), działacz AZS Olsztyn
  • Tomasz Radziewicz - urodzony w Bartoszycach polski rzaźbiarz, rysownik, autor pomników: Józefa Piłsudskiego w Gdańsku Wrzeszczu (2006), Jana Pawła II w Przemyślu (2007), Remusa w Kościerzynie, Kazimierza Deyny przed stadionem Legii w Warszawie (2012), fontanny Neptuna na dziedzińcu Kwartału Kamienic w Gdańsku (2012)
  • Tomasz Szymuś - urodzony w Bartoszycach, polski muzyk, kompozytor, aranżer i dyrygent

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Kościół p.w. św. Brunona w Bartoszycach

Bartoszyce posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych[24] oraz 3 zabytki archeologiczne[25].

Cerkiew św. Andrzeja Apostoła w Bartoszycach

Do najcenniejszych należą:

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje o atrakcjach turystycznych można uzyskać w Punkcie Informacji Turystycznej, ul. Boh. Warszawy 96, 11-200 Bartoszyce oraz na stronie internetowej http://gci.bartoszyce.pl// Cenne informacje mozna równiez znaleźć na stronie Bazy Informacji Lokalnej Bartoszyc http://www.bartoszyce.bil-wm.pl/

Szkolnictwo

Gmina miejska Bartoszyce jest lokalnym ośrodkiem edukacyjnym z szeroko rozwiniętą ofertą edukacyjną na każdym poziomie nauczania:

Ogólnokształcące w SOSW, Specjalna Szkoła Przysposabiająca do Pracy w SOSW

W Bartoszycach istnieją również[27]:

  • Niepubliczne Gimnazjum Dla Dorosłych w Bartoszycach
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
  • Niepubliczne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Bartoszycach
  • Niepubliczne Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych w Bartoszycach
  • LIceum Ogólnokształcace dla Dorosłych Nr 1 w Bartoszycach
  • Uzupełniające Liceum Ogólnokształcace dla Dorosłych Nr 1 w Bartoszycach


Sport

W Bartoszycach istnieją następujące kluby sportowe:


Inne organizacje i instytucje

Kowalewicz]] (voc.), Aleksander Ostrowski, Paweł Grzywacz (dr.)[28]

Banach]] (dr.)

Obszary chronione i pomniki przyrody

Tereny chronione na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce zajmują 41,423 ha (3,76%)[29][30]. Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono w dolinie głównego cieku wodnego:

Na terenie gminy miejskiej Bartoszyce występują w części wschodniej miasta obszary chronione w ramach sieci Natura 2000. Miasto graniczy również z obszarem specjalnej ochrony ptaków Ostoją Warmińską.

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy miejskiej Bartoszyce znajduje się 1 pomnik przyrody (ożywionej). Ochroną objęto okaz jesiona wyniosłego o obwodzie 355 cm i wysokości 30 m, znajdujący się w ogrodzie przy ul. Kętrzyńskiej 18.

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej w miastach i na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Parki, zieleńce, tereny zieleni osiedlowej i ulicznej zajmują na obszarze gminy miejskiej Bartoszyce powierzchnię ponad 78 ha.

Bibliografia

  1. Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.[[28]]
  2. Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[[29]]
  3. Dz.U. 1961 nr 50 poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie zniesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.[[30]]
  4. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[[31]]
  5. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [[32]]
  6. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[33]]
  7. Dz.U. 2013 poz. 869, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy.[[34]]
  8. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
  9. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
  10. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  11. Bank Danych Lokalnych GUS [[35]] [13.02.2014]
  12. Baza informacji lokalnej miasta Bartoszyce [[36]] [13.02.2014]
  13. BIP Urzędu Miasta Bartoszyce[[37]] [13.02.2014]
  14. GUS [[38]] [13.02.2014]
  15. Leksykon kultury Warmii i Mazur. [[39]] [13.02.2014]
  16. MBKS Victoria Bartoszyce. [[40]] [13.02.2014]
  17. Mietek Folk [[41]] [13.02.2014]
  18. Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [[42]]
  19. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, [[43]] [13.02.2014]
  20. Urząd Miasta Bartoszyce [[44]]#UStat w Olsztynie [[45]] [13.02.2014]
  21. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, [[46]] [13.02.2014]
  22. Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw [[47]] [13.02.2014]


Przypisy

  1. ↑ Nazwy miejscowości polskie/niemieckie na Warmii i Mazurach,[1] [13.02.2014]
  2. ↑ BIP Urzędu Miasta Bartoszyce[2] [13.02.2014]
  3. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. [3]
  4. ↑ Google Maps [4]
  5. ↑ UStat w Olsztynie [5]
  6. ↑ [6] porównaj z[7] [13.02.2014]
  7. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  8. ↑ Bank Danych lokalnych GUS,[8][13.02.2014]
  9. ↑ Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196, Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.[9]
  10. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [10]
  11. ↑ Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1987.
  12. ↑ Dz.U. 1961 nr 50 poz. 271, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1961 r. w sprawie ziesienia i zmiany granic niektórych powiatów w województwie olsztyńskim.[11]
  13. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[12]
  14. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  15. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [13]
  16. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[14]
  17. ↑ Bank Danych lokalnych GUS, portret terytorium [15]
  18. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [16]
  19. ↑ Urząd Miasta Bartoszyce[[17]]
  20. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [18]
  21. ↑ Urząd Miasta Bartoszyce[19]
  22. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [20][13.02.2014]
  23. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [13.02.2014]
  24. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków, [21]
  25. ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie, Rejestr zabytków archeologicznych województwa warmińsko-mazurskiego, [22]
  26. ↑ Przewodnik po ziemi bartoszyckiej, Goniec Bartoszycki.[23]
  27. ↑ Wykaz szkół i placówek oświatowych według województw[24] [13.02.2014]
  28. ↑ Mietek Folk [25]
  29. ↑ Program ochrony środowiska dla Miasta Bartoszyce na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 [26]
  30. ↑ Urząd Miasta Bartoszyce[27]


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Bartoszyce&oldid=47645”