Rybno (gmina wiejska)

Gmina Rybno
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Edmund Ligman
Powierzchnia	148,41 km²
Liczba sołectw	20
Liczba miejscowości	26
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	7333 49 osób/km²
Strefa numeracyjna	23
Tablice rejestracyjne	NDZ
TERYT	2803062
Urząd gminy ul. Lubawska 15 13-220 Rybno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Rybno – gmina wiejska położona jest w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu działdowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Rybnie.

Gmina rolnicza, charakteryzująca się niezwykle malowniczym krajobrazem, na który składają się pagórki, zespoły wzgórz oraz jeziora: Grądy, Gronowskie, Hartowiec, Lesiak, Neliwa, Rumian, Rybno, Tarczyńskie, Zarybinek o urozmaiconej linii brzegowej oraz kompleksy leśne.

Władzę w gminie sprawuje wójt Edmund Ligman.

Powierzchnia gminy

Gmina Rybno zajmuje powierzchnię 148,41 km². W tym:

• Lasy: 26,07% (3869 ha)
• Wody: 6,13% (910 ha)
• Użytki rolne: 60,13% (8924 ha)

Gmina stanowi 15,39% powierzchni powiatu działdowskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	7333	100	3653	49,82	3680	50,18
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	49		24		25

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Rybno wynosiło -22 osoby, co stanowi 14,57% przyrostu ludności w powiecie działdowskim oraz 0,85% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej obszar powiatu działdowskiego, w granicach przedwojennego podziału administracyjnego, a wraz z nim tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Rybno, wchodził w skład województwa warszawskiego. Od 6 lipca 1950 roku, na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 roku, został włączony do województwa olsztyńskiego. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejąca dotychczas gmina Rybno stała się gromadą. W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, przywrócono podział kraju na gminy. W skład utworzonej gminy Rybno z siedzibą w Rybnie wchodziły sołectwa:Dębień, Grabacz, Grądy,Gronowo, Hartowiec, Jeglia, Kopaniarze, Koszelewy, Naguszewo, Nowa Wieś, Prusy, Rumian, Rybno, Truszczyny, Tuczki, Żabiny. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat działdowski. Gmina Rybno, na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 roku, stała się bezpośrednio częścią województwa ciechanowskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę Rybno w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim.

Gmina wiejska Działdowo graniczy z gminami: Lidzbark, Płośnica, Działdowo, Lubawa (Powiat iławski), Dąbrówno (Powiat ostródzki) oraz Grodziczno (Powiat nowomiejski).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Dębień, Grabacz, Gralewo Stacja, Grądy, Gronowo, Hartowiec, Jeglia, Koszelewki, Koszelewy, Kopaniarze, Naguszewo, Nowa Wieś, Prusy, Rapaty, Rumian, Rybno, Szczupliny, Truszczyny, Tuczki, Żabiny.

Pozostałe miejscowości: Biele, Gapowo, Groszki, Kostkowo, Lesiak, Olszewo, Szczupliniak, Wery, Zarybinek, Zofiówka.

Gospodarka

Wiodącą funkcją gospodarki gminy Rybno jest rolnictwo rozwijające się na bazie gospodarstw indywidualnych i zespołowych. Większość gospodarstw prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. Powierzchnia gruntów rolnych wynosi 8924 ha i stanowi ponad 60% powierzchni całkowitej gminy. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż, a w szczególności uprawa żyta i pszenżyta, co jest uwarunkowane m.in. jakością gleb. Powierzchnia zasiewów jest stała i wynosi dla zboża – 4908 ha, a dla ziemniaków 231 ha. Poza tym w gminie uprawiane są: pszenica, jęczmień, owies. W zakresie hodowli zwierząt, w gminie dominują hodowla trzody chlewnej, bydła opasowego i mlecznego.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Rybno wynosiła w 2012 roku 408. W tym podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 390 tworzy sektor prywatny. W 2012 roku w sektorze tym 33 firmy były zarejestrowane w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 90 firm w dziale: handel hurtowy i detaliczny, 124 firmy w dziale: budownictwo, w dziale przetwórstwo przemysłowe - 40 firm. Większość stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Przeważają przedsiębiorstwa małe, zatrudniające od 1 do 5 pracowników.

Przemysł nie jest rozwinięty i nie stanowi silnego elementu gminnej gospodarki.

Dzięki istnieniu licznych walorów krajobrazowych i przyrodniczych, takich jak: jeziora Grądy, Gronowskie, Hartowiec, Lesiak, Neliwa, Rumian, Rybno, Tarczyńskie, Zarybinek, Welski Park Krajobrazowy, rezerwaty przyrody i obszary chronionego krajobrazu duży potencjał rozwojowy w gminie ma turystyka, a szczególnie agroturystyka. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowościach: Grądy, Rybno, Koszelewy, Kopaniarze, Naguszewo, Szczupliny.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Rybno wynosiła 684 osoby , co stanowi 10,69% bezrobotnych w powiecie działdowskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,6% ludności.

Kultura i turystyka

Kościół pw. św. Barbary w Rumianie

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminna Biblioteka Publiczna w Rybnie

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Święto Rybna.

Ludzie związani z gminą

Litografia - dwór i park w Tuczkach XIX w.

• Karol Witkowski - zdobywca II miejsca w Olimpiadzie Wiedzy Rolniczej w 2013 roku, zamieszkały we wsi Groszki.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Rybno należą:

• park dworski z XIX w. w Hatowcu;
• zespół pałacowy z XVIII - XIX w. w Koszelewach - obecnie ruiny;
• zespół dworski w Rapatch z XIX-XX w.;
• Kościół pw. św. Barbary w Rumianie wraz z przykościelnym cmentarzem;
• ruiny kościoła ewangelickiego w Szczuplinach wraz z przykościelnym cmentarzem.

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlaki i ścieżki rowerowe - ścieżka rowerowa „Wokół Jeziora Rumian”; szlak wokół największych jezior Welskiego Parku Krajobrazowego; błękiny szlak rowerowy w gminie Rybno;
• malowniczo położone jeziora - Grądy, Gronowskie, Hartowiec, Lesiak, Neliwa, Rumian, Rybno, Tarczyńskie, Zarybinek - zapewniają doskonałe warunki do letniego wypoczynku, są atrakcją dla wędkarzy;
• ścieżka dydaktyczna "Nad Neliwą";
• spływ kajakowy rzeką Wel;
• Welski Park Krajobrazowy, liczne rzerwaty i obszary chronionego krajobrazu;
• zabytkowy kościół w Rumianie;

Wiele interesujących informacji na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Rybno, bazy noclegowej i gastronomicznej, czy też kalendarza imprez można uzyskać w Starostwie Powiatowym w Działdowie, Wydział Rozwoju Gospodarczego Funduszy Europejskich i Promocji, ul. Kościuszki 3, 13-200 Działdowo.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Rybno istnieją nastepujące placówki edukacyjne:

• Przedszkole w Rybnie;
• Zespół Szkół w Rybnie - Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Rybnie, Liceum Ogólnokształcące im. bp. Jana Chrapka w Rybnie, Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Rybnie;
• Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Hartowcu;
• Niepubliczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Hartowcu;
• Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Jeglii;
• Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Koszelewach;
• Szkoła Podstawowa w Rumianie;
• Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Rybnie;
• Szkoła Podstawowa w Żabinach.

Sport

W gminie wiejskiej Rybno działa Ośrodek Sportu i Rekreacji, który organizuje liczne imprezy rekreacyjno-sporowe, m. in.: rozgrywki ligi halowej piłki nożnej, turniej tenisa stołowego, Samorządowy Turniej Halowej Piłki Nożnej o Puchar Wójta Gminy Rybno, "Europejski tydzień sportu dla wszystkich", impreza promująca bieganie "Polska Biega", turniej siatkówki plażowej, gminne zawody sportowo-pożarnicze, "Bieg Niepodległości w Rybnie". Istnieją również kluby sportowe:

• GSZS Rybno;
• UKS "Słoneczni Rybno".

Inne organizacje i instytucje

• Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Rybna

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich: Park krajobrazowy:

• Welski Park Krajobrazowy (20444 ha, wraz z otuliną 24339,1 ha).

Rezerwat przyrody:

• Ostrów Tarczyński (108,11 ha);
• Rezerwat przyrody Jezioro Neliwa (16,52 ha).

Obszary chronionego krajobrazu:

• Hartowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu (384,2 ha);
• Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Welskiego Parku Krajobrazowego – Dębień (1757,3 ha);
• Naguszewski Obszar Chronionego Krajobrazu (206,2 ha);
• Obszar Chronionego Krajobrazu - Grzybiny (2084,8 ha).

Obszary chronione Natura 2000:

• Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Welska” (3384,3 ha).

Użytki ekologiczne:

• Użytek Ekologiczny – Koszelewki - torfowiska;
• śródleśne pastwiska w okolicy Żabiny (6 ha oraz 4,93 ha).

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Rybno znajduje się 26 pomników przyrody (ożywionej i nieożywionej). Ochroną objęto przede wszystkim lipy, dęby, jesiony, sosny, klony. Są tutaj także głazy narzutowe - trzy z nich znajdują się w Truszczynach (zob. 1, 2, 3).

Bibliografia

1. Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa.isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
2. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
3. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
4. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
5. Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
6. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.04.2014]
   
7. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
   
8. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1966.
   
9. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
   
10. Program ochrony środowiska gminy Rybno na lata 2012-2016 z perspektywą do roku 2018, Rybno 2012.
    
11. Bank Danych Lokalnych GUS stat.gov.pl [06.04.2014]
    
12. BIP Urzędu Gminy Rybno [13] [06.04.2014]
    
13. Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.04.2014]
    
14. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.04.2014]
    
15. RDOŚ w Olsztynie [06.04.2014]
    
16. Urząd Gminy Rybno [06.04.2014]
    
17. UStat w Olsztynie [06.04.2014]