Gawrzyjałki

Gawrzyjałki
Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach. Autor: Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Szczytno
Liczba ludności (2009)	385
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-100
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gawrzyjałki
Położenie na mapie Polski Gawrzyjałki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gawrzyjałki (niem. Gawrzialken, od 1928 r. Wilhelmstahl) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2009 roku wieś liczyła 385 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Pac.

Położenie

Wieś położona jest 17 km na południowy wschód od Szczytna, na pograniczu mazursko-kurpiowskim.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona około 1780 roku jako osada szkatułowa. W połowie XIX wieku wieś obejmowała około 60 łanów, z których 2/3 znajdowało się w dziedzicznej dzierżawie. W 1782 roku miejscowość składała się z 22 gospodarstw. W 1818 roku Gawrzyjałki były zamieszkane przez 104 osoby i obejmowały 42 gospodarstwa. W 1861 roku do wsi został przyłączony przysiółek Wyżega (założony w 1800 roku), który liczył 4,5 łana i dwa gospodarstwa. Z kolei w 1928 roku w skład wsi włączono majątek w Puzarach (założony około 1812 roku; w 1858 roku obejmował 23 łany i 5 gospodarstw), który później rozparcelowano. W 1895 roku założono w Gawrzyjałkach parafię ewangelicką (wcześniej wieś należała do parafii w Jerutkach); msze początkowo odbywały się w wiejskiej szkole lub w Białym Gruncie, zaś w 1907 roku ukończono budowę kościoła. Od 1980 roku jest on siedzibą katolickiej parafii pw. św. Wojciecha. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 439 osób.

Obecnie miejscowość jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również miejscowość Pużary.

Bezpieczeństwo

W Gawrzyjałkach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Szkolnictwo

W Gawrzyjałkach funkcjonuje zespół szkolno–przedszkolny.

Turystyka

Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita", obejmującego następującą trasę: Sasek Mały – Szymanki – Ciemna Dąbrowa – Piecuchy – Wały – Gawrzyjałki – Wyżegi – Jerominy – Chochół – Świętajno – Marksoby – Orżyny – Jabłonka – Trelkowo – Kobylocha – Piece – Sawica – Witówko – Sasek.

Zabytki

• neogotycki kościół z 1908 roku, z kwadratową wieżą; w świątyni pamiątkowe tablice z nazwiskami mieszkańców parafii poległych w czasie I wojny światowej
• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, zlokalizowany na zachodnim skraju wsi

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30-37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]
Gawrzyjałki. Blog o mojej miejscowości [23.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [23.08.2013]
Wrota Warmii i Mazur [24.06.2014]
Moje Mazury [24.06.2014]