Uzdowo

Uzdowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Działdowo
Liczba ludności (2010)	801
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Uzdowo
Położenie na mapie Polski Uzdowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Uzdowo (niem. Usdau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku liczyła 801 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krystyna Roman.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 14 km na północ od Działdowa; krzyżują się tu drogi wojewódzkie nr 538 i 542

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego na obszarze ogromnych dóbr nadanych w 1321 roku Piotrowi z Leszcza i towarzyszom (zob. Wilamowo). Istniała już przed 1382 rokiem, kiedy to Heineman z Uzdowa sprawował urząd sędziego ziemskiego ostródzkiego; w 1440 roku Jan z Uzdowa pełnił tę samą funkcję (był on również członkiem Związku Pruskiego). 13 lipca 1410 roku przez Uzdowo przechodziła armia króla Władysława Jagiełły w drodze pod Grunwald. Wieś została zasiedlona przez osadników z ziemi dobrzyńskiej. Wywodzi się stąd szlachecki ród Uzdowskich (pierwotnie z ziemi chełmińskiej). Pod koniec XVII wieku Uzdowo należało do rodziny Ostaszewskich, a w następnym stuleciu do Wierzbickich, Zielińskich i Rybińskich.

Kościół w Uzdowie wybudowano już w czasach krzyżackich. Od XVI wieku była to świątynia ewangelicka, siedziba parafii. Przy kościele działała szkoła parafialna.

27 sierpnia 1914 roku stoczono krwawą bitwę pod Uzdowem - część kontrofensywy wojsk niemieckich. W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś - wraz z całą Działdowszczyzną - przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. W drugiej połowie lat 50. Uzdowo było krótko siedzibą gromady. Na początku lat 60. w czynie społecznym założono tu wiejski dom kultury.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. - 520 osób

• 1931 r. - 886 osób

Szkolnictwo

• Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza

Kultura

We wsi działa Biblioteka Publiczna, będąca filią Gminnej Biblioteki Publicznej w Burkacie.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Turzy Wielkiej.

Turystyka

• szlak pieszy grunwladzki: Grunwald – Bądzyn – czerwony szlak pieszy o łącznej długości 98 km - przebieg trasy: Grunwald – Leszcz – Uzdowo – Myślęta – Turza Wielka – Prioma – Płośnica – Turza Mała – Jeleń – Lidzbark – Bądzyn
• szlak grunwaldzki: Lidzbark – Gródki – Wysoka – Działdowo – Uzdowo – Grunwald

Zabytki

• dawny kościół ewangelicki, obecnie filialny, z XIX wieku, murowany, otynkowany, dach kryty dachówką ceramiczną
• cmentarz ewangelicki, zaniedbany, stanowi skupisko zieleni, ostatni pochówek z 1950 roku; własność parafii ewangelickiej
• kilka przykładów budownictwa z końca XIX i początku XX wieku - domy mieszkalne, murowane z czerwonej cegły

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
2. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
3. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
4. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.#Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
6. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
7. Strona Urzędu Gminy Działdowo [12.11.2013]
8. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
9. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]