Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech
| Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech | |
| | |
| Rodzaj organizacji | Organizacja harcerska |
| Rok założenia | 1935 |
Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech – organizacja Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech. Powstała w 1935 roku.
Historia
Działalność harcerska na Warmii i Mazurach została zapoczątkowana po zakończeniu I wojny światowej. W 1919 roku Zbigniew Pieniężny założył w Olsztynie pierwszy zastęp harcerski, który został jednak rozwiązany po zaledwie kilku miesiącach istnienia. Rok później w Warszawie powołana została Naczelna Komenda Organizacji Harcerskiej na Warmii i Mazurach, której siedzibą zostało Działdowo. Komenda została przekazana druhowi Adamowi Ciołkoszowi. Organizacja miała uczestniczyć w działaniach wspierających ruch polski przed plebiscytem 1920 roku. Po jego zakończeniu działalność Komendy została zawieszona. Cztery lata później Zbigniew Pieniężny ponownie zawiązał drużynę harcerską w Olsztynie. Jednak po roku ponownie zawieszono działalność.
Nowa szansa dla rozwoju harcerstwa pojawiła się po 1929 roku, kiedy zaczęły powstawać polskie szkoły. W 1931 roku zaczęto zakładać drużyny harcerskie. Ruch został zainicjowany przez Edwarda Turowskiego, Otylię Teszner-Grothową, Jana Hedrycha, Annę Sendrowską.
Decyzja o utworzeniu Hufca zapadła na zebraniu w Olsztynie w dniu 7 października 1935 roku. Wzięli w nim udział najważniejsi działacze Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech: Paweł Kwoczka, Józef Kachl, Józef Kwietniewski. Komendantem Hufca Wschodniopruskiego został wybrany Leon Włodarczak, sekretarzem została Otylia Teszner-Grothowa. W skład organizacji weszły istniejące drużyny, składające się z uczniów szkół polskich w Brąswałdzie, Chaberkowie, Jarotach, Nowej Kaletce, Olsztynie, Pluskach, Unieszewie, Worytach, Skajbotach (instruktorka Maria Kensbok) i Stanclewie. Duże zasługi w przy powstawaniu drużyn położyły wspomniana Otylia Teszner-Grothowa oraz Jadwiga Gnatowska. Obie w tym okresie pracowały jako wychowawczynie w polskich przedszkolach. Przed II wojną światową hufcem kierowała Agata Sendrowska.
Struktura organizacyjna Hufca Wschodniopruskiego wyglądała następująco:
- Oddział w Olsztynie (przewodniczący Jan Grzywaczewski)
- Oddział Jaroty
- Oddział Nowa Kaletka (przewodnicząca Otylia Teszner-Grothowa, Róża Konigsmann)
- Oddział Woryty (przewodnicząca Helena Połomska-Matern)
- Oddzał Brąswałd (przewodniczący Józef Tomke)
- Oddział Butryny (przewodniczący Ryszard Knosała)
- Oddział Unieszewo
Pod koniec kwietnia 1936 roku działało 14 drużyn Hufca Wschodniopruskiego na obszarze Warmii i Powiśla. Na początku następnego roku Otylia Teszner-Grothowa została wybrana komendantką Hufca. W tym okresie doszło również do zmiany nazwy organizacji na Hufiec Warmiński. Teszner-Grothowa współpracowała wówczas z nauczycielem Ryszardem Knosałą, który z wielkim zaangażowaniem poświęcał się organizowaniu zlotów harcerskich oraz zajęć dla członków drużyn.
Pod koniec lat 30. władze hitlerowskie coraz intensywniej dążyły do ograniczenia działalności Hufca Warmińskiego. W połowie 1937 roku wprowadzono zakaz noszenia mundurków przez polskich harcerzy i organizowania centralnych obozów. Ostatni zlot drużyn Hufca Warmińskiego odbył się 24 lipca 1939 roku nad jeziorem Serwent.
W czasie II wojny światowej zginęli: Ryszard Knosała, Leon Włodarczak, Józef Grot, Jan Maza, Tadeusz Pezała.
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Wądołowska Halina, Społeczno-wychowawcza działalność Związku Harcerstwa Polskiego na Warmii i Mazurach w latach 1919-1980, Olsztyn 1988.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
