Dymnik

Dymnik
Rodzaj miejscowości	wieś niesołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Rychliki
Liczba ludności (2010)	163
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dymnik
Położenie na mapie Polski Dymnik
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dymnik (niem. Stein) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 163 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, na południowy zachód od Pasłęka.

Dzieje miejscowości

Pierwotna nazwa tego majątku miała brzmieć Dymsteyne, Dymsteynen, Dimsteyn. Stanowiła nawiązanie do litewskiego słowa dimstis – dwór, dobra.

Wieś została lokowana 1 sierpnia 1285 roku przez Konrada von Tierberga, mistrza krajowego Zakonu. Zachodnią granicę tego nadania tworzyła Brzeźnica. W 1531 roku książę Albrecht nadał dobra jako lenno niejakiemu Oswaldowi Buchsowi. W drugiej połowie XVI wieku wyróżniany był Mały Dymnik, położony po lewej stronie drogi prowadzącej do Rychlik.

W okresie 1573–1650 dobra należały do rodziny von Kleyß, a następnie do 1707 roku – Boye, od których przeszły w ręce proboszcza z Kwietniewa – Christiana Wilcoviusa. Proboszcz sprzedał dobra w 1729 roku. Tym sposobem kolejnym właścicielem został urzędnik królewski z Przemarka – Gottfried Plehn. Umowę sprzedaży podpisała jego żona Anna-Maria Plehn z domu Horn, założycielka fideikomisu w Dymniku. Kolejna przedstawicielka tej rodziny – Dorota Charlotte Neumann z domu Plehn – była pierwszą właścicielką Dymnika. Po jej śmierci w 1780 roku nowoczesne formy gospodarowania zaczął wprowadzać jej małżonek Georg Ludwig Neumann (zmarły w 1789 roku) – burmistrz Zalewa, a z zawodu radca sądowy. Dbał również o rodziny swoich robotników, przekazał każdej z nich małe działki ogrodnicze. W 1786 roku w przyległym do majątku lasku stworzył park angielski. W parku znajdowało się dziewięć scen alegorycznie przedstawiających życie człowieka.

W XIX wieku Dymnik należał do szlachty von Keltsch i spowinowaconego z nimi rodu von Arnim. W 1922 roku wymieniana jest tu Małgorzata, a w 1932 roku Helena i Estera von Arnim jako użytkujące majątek. Właścicielem był Helmuth von Graevenitz z Wiednia. Dobra liczyły wówczas 360 ha. Majątek specjalizował się w hodowli bydła i owiec. Przed II wojną światową właściciel wybudował (zachowane do czasów współczesnych) małe osiedle domków fińskich dla rodzin wielodzietnych. Po 1945 roku Graevenitz zamieszkał w Argentynie.

Zabytki

• dwór, z mieszkalną wieżą, wybudowany prawdopodobnie pod koniec XIX wieku
• kaplica dworska z czerwonej cegły
• pozostałości założenia parkowego

Bibliografia

Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Historia Dymnika [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Polskie Zabytki [04.07.2014]