Wilamowo (gmina Działdowo)

Wilamowo
Rodzaj miejscowości	wieś niesołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Działdowo
Sołectwo	Klęczkowo
Liczba ludności (2010)	125
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wilamowo
Położenie na mapie Polski Wilamowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wilamowo (niem. Wilmsdorf) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Działdowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. W 2010 roku liczyła 125 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Klęczkowo, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Elżbieta Żmijewska.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, nad rzeką Szkotówką, 7 km na północ od Działdowa, przy granicy z powiatem nidzickim.

Dzieje miejscowości

Jedna z najstarszych wsi na Działdowszczyźnie. Powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego, na obszarze ogromnego nadania (1440 łanów) wystawionego przez mistrza krajowego Fryderyka von Wildenberga w 1321 roku dla Piotra z Leszcza, Heinemana z Wądzynia i Konrada z Grzybin. Wilamowo początkowo było majątkiem obejmującym 40 łanów i należącym do Wilhelma z Wierzbowa. W 1400 roku Zakon odkupił te dobra, a w 1422 roku Mikołaj Kolmesz założył w Wilamowie wieś czynszową, która najprawdopodobniej miała 30 łanów; sołtysem został niejaki Krzysztof, jeden z mieszkańców wsi, który zakupił trzy łany sołeckie. W drugiej połowie XV wieku 10 łanów na prawie magdeburskim otrzymał tu Krzysztof Teichnitz, a następnie (1494) wielki mistrz Jan von Tieffen nadał w Wilamowie 18 łanów na prawie chełmińskim niejakim: Jakubowi, Mikołajowi, Piotrowi i Maciejowi, którzy zobowiązali się do jednej służby zbrojnej. Sto lat później Stanisław Małachowski scedował na Stanisława Żbikowskiego 12 łanów ojcowizny w Wilamowie, a na początku XVII wieku mieszkał tu Mikołaj Wilamowski. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Sarnowie.

Szkoła w Wilamowie powstała w pierwszej połowie XVIII wieku.

W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś - wraz z całą Działdowszczyzną - przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. - 121 osób

• 1931 r. - 469 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Działdowie.

Zabytki

• dwór z końca XIX wieku, murowany z czerwonej cegły, kamienny cokół; obecnie budynek mieszkalny
• park - pozostałość parku dworskiego z około 1900 roku; obecnie stan poważnie zubożony, park trudny do identyfikacji
• kuźnia - niewielki budynek z przełomu XIX i XX wieku; murowany z kamienia z uzupełnieniami z czerwonej cegły
• cmentarz ewangelicki, nieogrodzony, stanowi skupisko zieleni, brak śladów po nagrobkach

Bibliografia

1. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Strona Urzędu Gminy Działdowo [12.11.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
5. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]