Żardeniki

Żardeniki
Fot. Łukasz Westwalewicz. Źródło: Commons Wikimedia
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jeziorany
Liczba ludności (2022)	152
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Żardeniki
Położenie na mapie Polski Żardeniki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Żardeniki (niem.Scharnigk) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 177 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Marciniak.

Położenie

Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 3,8 km od Jezioran. W pobliżu wsi znajdują się jeziora: Ławki, Kikity, Luterskie.

Dzieje miejscowości

Dokument lokacyjny dla miejscowości został wystawiony w roku 1306 przez biskupa Eberharda z Nysy. Wieś powstała na staropruskim polu osadniczym Schardenith. Był to jeden z najstarszych majątków chełmińskich na tym terenie. W 1430 roku dotychczasowy majątek został przekształcony w wieś czynszową. W okresie wojny polsko–krzyżackiej wieś została dotkliwie zniszczona. Z 30,5 włók ziemi należących do Żardenik 10 leżało odłogiem. Do 1533 roku udało się na nowo zasiedlić jedynie 3,5 włóki. W 1641 roku wieś ponownie została przekształcona w majątek biskupi. 24 lutego 1641 roku biskup Szyszkowski zamienił ówczesnym sołtysem wsi - Marcinem Parzanem 6 włók sołeckich w Żardenikach na taką samą ilość włók w Radostowie. W 1783 roku miejscowość składała się z 22 domów. W 1935 roku do miejscowej szkoły, w której nauczał jeden nauczyciel, uczęszczało 53 dzieci.

W 1964 roku we wsi została uruchomiona szkoła podstawowa. W 1975 roku został otwarty Państwowy Specjalny Zakład Wychowawczy dla 35 dzieci. W 1984 roku Zakład został przekształcony w Specjalny Ośrodek Szkolno–Wychowawczy. W miejscowości działa Stowarzyszenie Wspierania Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. - 355 osób

• 1848 r. - 199 osób

• 1939 r. - 252 osoby

• 2007 r. - 530 osób

Szkolnictwo

W wiosce znajduje się Specjalny Ośrodek Szkolno–Wychowawczy.

Turystyka

• szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Jeziorany - Żardeniki - Kikity - Biesówko - Zerbuń - Miejska Wieś - Jeziorany

Zabytki

• 3 zabytkowe przydrożne kapliczki warmińskie; jedna z nich datowana na XVIII w

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [19.12.2013]
Genealogy.net [19.12.2013]
Moje Mazury [19.12.2013]
Strona Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Żardenikach [19.12.2013]