Kosewo

Kosewo
Kościół w Kosewie. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Kosewo
Liczba ludności (2010)	381
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kosewo
Położenie na mapie Polski Kosewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kosewo (niem. Kossewen, Rechenberg, Koschouen) – wieś sołecka w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 381 mieszkańców. Obecnie sołtysem wsi jest Roman Rapkowski.

Położenie

Wieś znajduje się pomiędzy trzema jeziorami: Probarskim, Kuc i Juksty, w odległości 10 km od Mrągowa i 16 km od Mikołajek, przy drodze krajowej nr 16 oraz linii kolejowej na trasie Olsztyn – Ełk.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowana na 40 włókach. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska zasadźcy – Grzegorza Kosa z Góry w Piskiem, który nabył w 1546 r. 4 łany sołeckie za 88 grzywien. Ziemia Kosewa była przez 10 lat wolna od czynszu. Jednak po upływie 5 lat zobowiązano mieszkańców do świadczenia tłoki ręcznej na rzecz folwarku w Szestnie. Od 1651 r. funkcjonował tu posterunek leśny podległy rejonowi w Krutyni. W 1693 r. mieszkańcami wsi byli sami Polacy.

W 1739 r. zbudowano tutaj szkołę, do której uczęszczały też dzieci z Czerwonek, Śniadowa i Zawad. W 1818 r. Michał Zalewski uczył w języku polskim. W wyniku separacji gruntów wieś rozbudowała się wzdłuż traktu wiodącego w stronę Mrągowa, tak że w 1866 r. tę część wsi nazywano Kosewem Górnym (Ober Kossewen). Na terenie wsi gleba była niskiej urodzajności, dlatego ludność trudniła się także wypalaniem wapna, eksploatacją złóż kruszywa – zwłaszcza kamienia polnego i żwiru. Zabudowa wsi ukształtowała się w formie nieregularnego skupiska zagród chłopskich przy Jeziorze Probarskim jako centralna część wsi.

W latach 1887-1889 zbudowano szosę do Baranowa i Mikołajek, a w 1911 r. przekazano do użytku przystanek kolejowy linii Mrągowo – Orzysz. Natomiast w 1913 r. położono szosę dojazdową Kosewo – Probark – Bronikowo. W 1935 r. we wsi funkcjonowała szkoła dwuklasowa, w której uczyło się 111 dzieci. W Kosewie Górnym wybudowano szkołę jednoklasową, do której uczęszczało 47 dzieci.

Liczba ludności, domów i gospodarstw w kolejnych latach:

• 1785 r. – 27 domów

• 1815 r. – 33 domy, 195 mieszkańców

• 1838 r. – 39 domów, 239 mieszkańców

• 1849 r. – 36 domów, 224 mieszkańców

• 1939 r. – 158 domów (101 gospodarstw rolniczych), 608 mieszkańców

Przyroda

Obecnie w pobliżu znajduje się Stacja Badawcza Instytutu Parazytologii PAN, która na powierzchni 330 ha prowadzi hodowlę jeleni, danieli, łosi, muflonów, koników polskich oraz koni Przewalskiego.

Szkolnictwo

We wsi działa szkoła podstawowa.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Turystyka

W okolicach Kosewa zostało przygotowanych 160 kilometrów ścieżek rowerowo–pieszych. W miejscowości znajduje się 5 pensjonatów, dwa pola kempingowe oraz kilka gospodarstw agroturystycznych i kwater prywatnych do wynajęcia. Wieś ma charakter typowo turystyczny.

Sport

W roku 1999 przez Kosewo biegła trasa odcinka specjalnego Baranowo – Użranki 25. Rajdu Kormoran.

Zabytki

We wsi znajduje się zabytkowy cmentarz.

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883.
Wikipedia [12.09.2013]
Wrota Warmii i Mazur [23.07.2014]