Nowa Ukta
| Nowa Ukta | |
| | |
 Cmentarz ewangelicki z XIX w. w Nowej Ukcie.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Ruciane-Nida |
| Liczba ludności (2010) | 158 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-220 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowa Ukta | |
| Położenie na mapie Polski  Nowa Ukta | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowa Ukta (niem. Neue Uckta, Neu Ukta) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. Do 1972 roku wieś wchodziła w skład gminy (później gromady) Ukta w powiecie mrągowskim. W 1973 roku włączona do gminy Ruciane–Nida w powiecie piskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 158 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Wnuk[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części Puszczy Piskiej, 8 km na północny zachód od Rucianego–Nidy, na północ od Ukty, przy drodze wojewódzkiej nr 609 z Ukty do Mikołajek. W pobliżu wsi przepływa rzeka Krutynia. Na wschód od wsi leży jezioro Wypad o powierzchni 1,5 ha.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1825 roku jako osobna osada leśna. W 1859 roku została połączona z Uktą (Starą Uktą) w jedną gminę. W skład sołectwa Nowa Ukta wchodzą: Kadzidłowo i Wypad. Ta ostatnia osada położona nad Krutynią powstała w 1823 roku. Nazwa pochodzi od „wypadów” rzeki, która poszukiwała nowego koryta. W 1839 roku miejscowość liczyła 26 mieszkańców i 2 gospodarstwa. W 1938 roku nazwę wsi zmieniono na Waldsiedeln. Od 1988 roku w Nowej Ukcie znajdowała się siedziba Zarządu Mazurskiego Parku Krajobrazowego, przeniesiona później do Krutyni.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:
- 1839 r. – 133 osoby, 19 gospodarstw
- 1857 r. – 177 osób
- 1937 r. – 193 osoby
- 1970 r. – 181 osób, 34 gospodarstwa (wraz z Kadzidłowem i Wypadem)
- 1978 r. – 151 osób, 22 gospodarstwa
- 1987 r. – 179 osób
Gospodarka
Wieś, dawniej rolnicza, wykorzystuje swe położenie wśród lasów, rzek i jezior, nabierając charakteru miejscowości wypoczynkowo–turystycznej. We wsi i jej okolicy znajduje się wiele gospodarstw agroturystycznych, domki letniskowe oraz pole biwakowe.
Zabytki
- kilka przykładów budownictwa z początku XX wieku: domy nr 13, 14, 17
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XIX wieku, po wschodniej stronie drogi do Mikołajek, pod lasem
- dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XX wieku, na północ od wsi, w kierunku osady Wypad
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, przy skrzyżowaniu dróg Ukta – Piecki z drogą lokalną Gałkowo – Kadzidłowo
Bibliografia
Bielawny Krzysztof, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.
Kass Wojciech, Worobiec Krzysztof A., Ginące leśniczówki Puszczy Piskiej, Znad Pisy, nr 12, 2003, ss. 284–300.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Bank Danych Lokalnych GUS [14.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [14.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Nowa Ukta, Kadzidłowo, Wypad
- ↑ Strona Gminy Ruciane-Nida [30.08.2013]
