Brzoza niska

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Brzoza niska

Betula humilis
Schrank
Brzoza niska – pokrój.Fot. b.gliwa. Źródło: pl.wikipedia.org [14.07.2014]
Brzoza niska – pokrój.
Fot. b.gliwa. Źródło: pl.wikipedia.org [14.07.2014]
Systematyka
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny naczyniowe
Gromada okrytonasienne
Klasa dwuliścienne
Rząd bukowce
Rodzina brzozowate
Rodzaj brzoza
Gatunek arnika górska
Synonimy


Brzoza niska (Betula humilis Schrank) – gatunek niewielkiego krzewu z rodziny brzozowatych (Betulaceae).

Najbogatsze nagromadzenie stanowisk brzozy niskiej na obszarze całego kraju występuje na Warmii i Mazurach. Gatunek ten znany jest tu z ok. 50 stanowisk skupionych w większości w regionie Wielkich Jezior Mazurskich. Populacje brzozy niskiej chronione są m.in. w następujących rezerwatach: Cielętnik, Jeziorko koło Drozdowa, Sołtysek i Zabrodzie, Nietlickie Bagno, a także w Ostoi Napiwodzko-Ramuckiej i Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej.

Morfologia

Brzoza niska to niski i silnie rozgałęziony krzew osiągający wysokość do 2 m. Młode pędy o końcach czasami nieco owłosionych są gęsto pokryte białymi brodawkami. Pędy skrócone drobne, kora wszystkich pędów ciemnoszara. Liście eliptyczne lub jajowate, o szerokości większej od długości, na szczycie tępe lub nieco zaostrzone, krótkoogonkowe (2–5 mm). Blaszka liściowa o długości 4–6 cm i szerokości 0,5–2,5 cm, nierównomiernie ząbkowana z 4–6 parami nerwów bocznych. Liście obustronnie jasnozielone. Pączki okryte łuskami, klapa środkowej łuski dłuższa od pozostałych i owłosiona.

Kwiaty zebrane w wiotkie i zwisające kotki, oddzielnie męskie i żeńskie. Brzoza niska jest rośliną jednopienną – na jednej roślinie występują zarówno kotki męski, jak i żeńskie. Kotki męskie o długości do 20 mm występują już jesienią, są wówczas drobne i sterczące. Mniejsze kotki żeńskie mają długość 8–15 mm.

Roślina kwitnie od kwietnia do maja, jest wiatropylna. Owocem jest orzeszek ze skrzydełkami o długości połowy jego szerokości lub krótszymi.

Rozmieszczenie i ekologia

Brzoza niska to gatunek borealny. Występuje w Europie i Azji; w Polsce przebiega południowa granica jej zasięgu. Jest to roślina rzadka w naszym kraju, znana z rozproszonych stanowisk na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim, Podlasiu i Lubelszczyźnie. Rzadziej jest spotykana w Wielkopolsce i na Białostocczyźnie.

Brzoza niska rośnie na torfowiskach niskich, podmokłych łąkach i w zaroślach wierzb. Jest światłolubna, wyższe drzewa i krzewy z łatwością ją zagłuszają. To relikt polodowcowy, który przywędrował na te tereny pod koniec epoki lodowcowej.

Wartość użytkowa

Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju jest to gatunek narażony na wymarcie (kategoria V na czerwonej liście).

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Brzoza niska [19.04.2014]
jezioro.com.pl [19.04.2014]

Bibliografia

Polakowski Benon, Świat roślinny Warmii i Mazur, Olsztyn 1971.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.