Gawrzyjałki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | + | |nazwa = Gawrzyjałki | |
|herb wsi = | |herb wsi = | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
| Linia 8: | Linia 7: | ||
|dopełniacz wsi = Gawrzyjałek | |dopełniacz wsi = Gawrzyjałek | ||
|zdjęcie = Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach.jpg | |zdjęcie = Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach | + | |opis zdjęcia = Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach.<br> Autor: Mieczysław Kalski |
|rodzaj miejscowości =wieś sołecka | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 29: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Gawrzyjałki''' (niem. ''Gawrzialken'', od 1928 r. ''Wilhelmstahl'') – wieś sołecka w Polsce położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński|powiecie szczycieńskim]], w [[Szczytno (gmina wiejska)|gminie Szczytno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny| administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2009 roku wieś liczyła 385 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje [[Henryk Sielski]]<ref>[http://www.portal.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [24.06.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | + | == Położenie == |
| − | + | Wieś położona jest 17 km na południowy wschód od [[Szczytno|Szczytna]], na [[Pogranicze mazursko-kurpiowskie|pograniczu mazursko-kurpiowskim]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Wieś została założona około 1780 roku jako [[Osada szkatułowa |osada szkatułowa]]. W połowie XIX wieku wieś obejmowała około 60 łanów, z których 2/3 znajdowało się w dziedzicznej dzierżawie. W 1782 roku miejscowość składała się z 22 gospodarstw. W 1818 roku Gawrzyjałki były zamieszkane przez 104 osoby i obejmowały 42 gospodarstwa. W 1861 roku do wsi został przyłączony przysiółek [[Wyżega]] (założony w 1800 roku), który liczył 4,5 łana i dwa gospodarstwa. Z kolei w 1928 roku w skład wsi włączono majątek w [[Puzary|Puzarach]] (założony około 1812 roku; w 1858 roku obejmował 23 łany i 5 gospodarstw), który później rozparcelowano. | ||
| + | W 1895 roku założono w Gawrzyjałkach [[Parafia ewangelicka w Gawrzyjałkach|parafię ewangelicką]] (wcześniej wieś należała do [[Parafia w Jerutkach|parafii w Jerutkach]]); msze początkowo odbywały się w wiejskiej szkole lub w [[Biały Grunt|Białym Gruncie]], zaś w 1907 roku ukończono budowę kościoła. Od 1980 roku jest on siedzibą katolickiej [[Parafia pw. św. Wojciecha w Gawrzyjałkach|parafii pw. św. Wojciecha]]. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 439 osób. | ||
| − | + | Obecnie miejscowość jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również miejscowość [[Pużary]]. | |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Bezpieczeństwo== | |
| − | === | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
W Gawrzyjałkach działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Gawrzyjałkach| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | W Gawrzyjałkach działa jednostka [[Ochotnicza Straż Pożarna w Gawrzyjałkach| Ochotniczej Straży Pożarnej]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Szkolnictwo== | ||
| + | W Gawrzyjałkach funkcjonuje [[Niepubliczny Zespół Szkolno-Przedszkolny w Gawrzyjałkach|zespół szkolno–przedszkolny]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | Przez miejscowość przebiega szlak [[Rajd konny "Ewita"| rajdu konnego "Ewita"]], obejmującego następującą trasę: [[Sasek Mały]] – [[Szymanki]] – [[Ciemna Dąbrowa]] – [[Piecuchy]] – [[Wały (gmina Szczytno)|Wały]] – Gawrzyjałki – [[Wyżegi]] – [[Jerominy]] – [[Chochół]] – [[Świętajno]] – [[Marksoby]] – [[Orżyny]] – [[Jabłonka (gmina Dźwierzuty)|Jabłonka]] – [[Trelkowo]] – [[Kobylocha]] – [[Piece]] – [[Sawica]] – [[Witówko]] – [[Sasek]]. | ||
| − | == | + | ==Zabytki== |
| − | + | *neogotycki [[Kościół pw. św. Wojciecha w Gawrzyjałkach|kościół]] z 1908 roku, z kwadratową wieżą; w świątyni pamiątkowe tablice<ref>[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/gawrzyjalki rowery.olsztyn.pl [15.12.2014]]</ref> z nazwiskami mieszkańców parafii poległych w czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| I wojny światowej]] | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, zlokalizowany na zachodnim skraju wsi | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 1, Olsztyn 2011.<br> | ||
| + | Letkiewicz Arkadiusz, ''Z dziejów miasta i gminy Szczytno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30-37.<br> | ||
| + | Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.<br> | ||
| + | ''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.<br> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/ Bank danych Lokalnych GUS] [23.08.2013]<br> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [23.08.2013]<br> | ||
| + | [http://gawrzyjalki.blogspot.com/ Gawrzyjałki. Blog o mojej miejscowości] [23.08.2013]<br> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [23.08.2013]<br> | ||
| + | [http://www.portal.warmia.mazury.pl/ Wrota Warmii i Mazur] [24.06.2014]<br> | ||
| + | [http://www.mojemazury.pl/ Moje Mazury] [24.06.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| Linia 78: | Linia 71: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat szczycieński]] | |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Szczytno (gmina wiejska)]] |
| − | [[ | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] |
| − | + | [[Kategoria: 1701-1800]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
| − | [[ | ||
Aktualna wersja na dzień 13:15, 28 sie 2015
| Gawrzyjałki | |
| | |
 Kościół neogotycki w Gawrzyjałkach.
Autor: Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | szczycieński |
| Gmina | Szczytno |
| Liczba ludności (2009) | 385 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Kod pocztowy | 12-100 |
| Tablice rejestracyjne | NSZ |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Gawrzyjałki | |
| Położenie na mapie Polski  Gawrzyjałki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Gawrzyjałki (niem. Gawrzialken, od 1928 r. Wilhelmstahl) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2009 roku wieś liczyła 385 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Henryk Sielski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest 17 km na południowy wschód od Szczytna, na pograniczu mazursko-kurpiowskim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona około 1780 roku jako osada szkatułowa. W połowie XIX wieku wieś obejmowała około 60 łanów, z których 2/3 znajdowało się w dziedzicznej dzierżawie. W 1782 roku miejscowość składała się z 22 gospodarstw. W 1818 roku Gawrzyjałki były zamieszkane przez 104 osoby i obejmowały 42 gospodarstwa. W 1861 roku do wsi został przyłączony przysiółek Wyżega (założony w 1800 roku), który liczył 4,5 łana i dwa gospodarstwa. Z kolei w 1928 roku w skład wsi włączono majątek w Puzarach (założony około 1812 roku; w 1858 roku obejmował 23 łany i 5 gospodarstw), który później rozparcelowano. W 1895 roku założono w Gawrzyjałkach parafię ewangelicką (wcześniej wieś należała do parafii w Jerutkach); msze początkowo odbywały się w wiejskiej szkole lub w Białym Gruncie, zaś w 1907 roku ukończono budowę kościoła. Od 1980 roku jest on siedzibą katolickiej parafii pw. św. Wojciecha. W 1939 roku wieś była zamieszkana przez 439 osób.
Obecnie miejscowość jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również miejscowość Pużary.
Bezpieczeństwo
W Gawrzyjałkach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Szkolnictwo
W Gawrzyjałkach funkcjonuje zespół szkolno–przedszkolny.
Turystyka
Przez miejscowość przebiega szlak rajdu konnego "Ewita", obejmującego następującą trasę: Sasek Mały – Szymanki – Ciemna Dąbrowa – Piecuchy – Wały – Gawrzyjałki – Wyżegi – Jerominy – Chochół – Świętajno – Marksoby – Orżyny – Jabłonka – Trelkowo – Kobylocha – Piece – Sawica – Witówko – Sasek.
Zabytki
- neogotycki kościół z 1908 roku, z kwadratową wieżą; w świątyni pamiątkowe tablice[2] z nazwiskami mieszkańców parafii poległych w czasie I wojny światowej
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, zlokalizowany na zachodnim skraju wsi
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 30-37.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank danych Lokalnych GUS [23.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [23.08.2013]
Gawrzyjałki. Blog o mojej miejscowości [23.08.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [23.08.2013]
Wrota Warmii i Mazur [24.06.2014]
Moje Mazury [24.06.2014]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [24.06.2014]
- ↑ rowery.olsztyn.pl [15.12.2014]
