Kaborno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Kaborno ''' (niem. ''Kalborn '') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina | + | ''' Kaborno ''' (niem. ''Kalborn '') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Purda (gmina wiejska)|gminie Purda]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Teresa Wittke]]<ref>http://www.purda.pl/ogoszenia/192-wyniki-wyborow-sotysow-i-rad-soeckich.html</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Teresa Wittke]]<ref>http://www.purda.pl/ogoszenia/192-wyniki-wyborow-sotysow-i-rad-soeckich.html</ref>. | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Przywilej lokacyjny dla obszaru, na którym miała w przyszłości powstać wieś został wystawiony przez kapitułę warmińską w 1359 roku. Nadanie obejmujące 120 łanów otrzymali czterej pruscy bracia zwani Karyothen. Mieli prawo do budowy młyna i połowu ryb w [[Jezioro Linowskie| Jeziorze Linowskim]]. Na wspomnianym obszarze na początku XVI wieku powstały wsie szlacheckie: [[Trękus]], [[Trękusek]], [[Wyrandy]] i Kaborno. Miejscowość w 1518 roku pojawia się pod nazwą Caldeborn, co stanowiło nawiązanie do jej ówczesnego właściciela - Petera von Caldeborn. W 1523 roku majątek należał już do wasala kapituły warmińskiej - Wojtka Milewskiego. | Przywilej lokacyjny dla obszaru, na którym miała w przyszłości powstać wieś został wystawiony przez kapitułę warmińską w 1359 roku. Nadanie obejmujące 120 łanów otrzymali czterej pruscy bracia zwani Karyothen. Mieli prawo do budowy młyna i połowu ryb w [[Jezioro Linowskie| Jeziorze Linowskim]]. Na wspomnianym obszarze na początku XVI wieku powstały wsie szlacheckie: [[Trękus]], [[Trękusek]], [[Wyrandy]] i Kaborno. Miejscowość w 1518 roku pojawia się pod nazwą Caldeborn, co stanowiło nawiązanie do jej ówczesnego właściciela - Petera von Caldeborn. W 1523 roku majątek należał już do wasala kapituły warmińskiej - Wojtka Milewskiego. | ||
| − | Wkrótce dotychczasowy majątek szlachecki powrócił do kapituły, która przekształciła go w wieś czynszową na prawie chełmińskim. W 1656 roku wieś miała obejmować obszar 30 łanów, na których gospodarzyło 10 chłopów, osadników z Mazowsza. Za wsią, na granicy z gruntami wsi Trękus, na strumieniu biegnącym do Jeziora Linowskiego zbudowano młyn wodny, zwany Kalbornikiem. Młyn oddawany był przez kapitułę w dzierżawę lub lenno. Młyn przestał działać w latach 30. XX wieku. W latach 80. młyn rozebrano i przewieziono do skansenu w [[Olsztynek|Olsztynku]]. | + | Wkrótce dotychczasowy majątek szlachecki powrócił do kapituły, która przekształciła go w wieś czynszową na prawie chełmińskim. W 1656 roku wieś miała obejmować obszar 30 łanów, na których gospodarzyło 10 chłopów, osadników z Mazowsza. Za wsią, na granicy z gruntami wsi Trękus, na strumieniu biegnącym do Jeziora Linowskiego zbudowano młyn wodny, zwany Kalbornikiem. Młyn oddawany był przez kapitułę w dzierżawę lub lenno. Młyn przestał działać w latach 30. XX wieku. W latach 80. młyn rozebrano i przewieziono do [[lkwim:Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku |skansenu]] w [[Olsztynek|Olsztynku]]. Znajdują się tam również [[Warmińska chata drewniana|warmińskie chałupy drewniane]] z przełomu XVIII i XIX wieku przeniesione z tej miejscowości. |
Spis majątkowy po zaborze [[Warmia|Warmii]] przez [[Prusy]] wykazał obecność 148 mieszkańców. Reprezentujący wieś chłop Walenty Chmielewski uczestniczył w hołdzie składanym nowemu władcy w [[Malbork|Malborku]]. W 1. połowie XIX wieku w Kabornie działał młyn z młynarzówką, a wieś liczyła 202 mieszkańców i 35 domów. W 1895 roku Kaborno liczyło już 488 mieszkańców. We wsi działała szkoła , zatrudniająca 2 niemeickich nauczycieli. Pomiędzy miejscową ludnością a nauczycielami doszło do ostrego konfliktu, u którego podstaw leżała nietolerancja wobec języka polskiego praktykowana w placówce. W Kabornie działała również polska biblioteka, prenumerowano [[lkwim: Gazeta Olsztyńska|''Gazetę Olsztyńską'']]. W 1908 roku Jakub Dulisz wybudował we wsi kaplicę. W 1935 roku Kaborno było zamieszkane przez 547 osób. W roku 2009, z okazji 650-lecia lokacji wsi, ówczesny prymas Polski kardynał Józef Glemp odprawił w kaplicy uroczyste nabożeństwo. | Spis majątkowy po zaborze [[Warmia|Warmii]] przez [[Prusy]] wykazał obecność 148 mieszkańców. Reprezentujący wieś chłop Walenty Chmielewski uczestniczył w hołdzie składanym nowemu władcy w [[Malbork|Malborku]]. W 1. połowie XIX wieku w Kabornie działał młyn z młynarzówką, a wieś liczyła 202 mieszkańców i 35 domów. W 1895 roku Kaborno liczyło już 488 mieszkańców. We wsi działała szkoła , zatrudniająca 2 niemeickich nauczycieli. Pomiędzy miejscową ludnością a nauczycielami doszło do ostrego konfliktu, u którego podstaw leżała nietolerancja wobec języka polskiego praktykowana w placówce. W Kabornie działała również polska biblioteka, prenumerowano [[lkwim: Gazeta Olsztyńska|''Gazetę Olsztyńską'']]. W 1908 roku Jakub Dulisz wybudował we wsi kaplicę. W 1935 roku Kaborno było zamieszkane przez 547 osób. W roku 2009, z okazji 650-lecia lokacji wsi, ówczesny prymas Polski kardynał Józef Glemp odprawił w kaplicy uroczyste nabożeństwo. | ||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
*Dwie warmińskie chałupy | *Dwie warmińskie chałupy | ||
*Mała kapliczka przydrożna i krzyż, zlokalizowane za wsią | *Mała kapliczka przydrożna i krzyż, zlokalizowane za wsią | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | == Turystyka == | ||
| + | *Niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Stary Olsztyn]] – [[Linowo]] – [[Trękus]] – Kaborno – [[Nowa Wieś]] – [[Przykop]] – [[Butryny]]. | ||
| + | *Czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km - przebieg trasy: [[Olsztyn]] - [[Szczęsne]] - [[Klewki]] - Kaborno - [[Nowa Wieś]] - [[Kopanki]] - [[Łajs]] - [[Małszewo]] | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 69: | Linia 74: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | [[Kategoria: | ||
Wersja z 07:52, 11 lip 2014
| Kaborno | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | 142 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kaborno | |
| Położenie na mapie Polski  Kaborno | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kaborno (niem. Kalborn ) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 142 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Wittke[1].
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 4 km na południe od Klewek.
Dzieje miejscowości
Przywilej lokacyjny dla obszaru, na którym miała w przyszłości powstać wieś został wystawiony przez kapitułę warmińską w 1359 roku. Nadanie obejmujące 120 łanów otrzymali czterej pruscy bracia zwani Karyothen. Mieli prawo do budowy młyna i połowu ryb w Jeziorze Linowskim. Na wspomnianym obszarze na początku XVI wieku powstały wsie szlacheckie: Trękus, Trękusek, Wyrandy i Kaborno. Miejscowość w 1518 roku pojawia się pod nazwą Caldeborn, co stanowiło nawiązanie do jej ówczesnego właściciela - Petera von Caldeborn. W 1523 roku majątek należał już do wasala kapituły warmińskiej - Wojtka Milewskiego. Wkrótce dotychczasowy majątek szlachecki powrócił do kapituły, która przekształciła go w wieś czynszową na prawie chełmińskim. W 1656 roku wieś miała obejmować obszar 30 łanów, na których gospodarzyło 10 chłopów, osadników z Mazowsza. Za wsią, na granicy z gruntami wsi Trękus, na strumieniu biegnącym do Jeziora Linowskiego zbudowano młyn wodny, zwany Kalbornikiem. Młyn oddawany był przez kapitułę w dzierżawę lub lenno. Młyn przestał działać w latach 30. XX wieku. W latach 80. młyn rozebrano i przewieziono do skansenu w Olsztynku. Znajdują się tam również warmińskie chałupy drewniane z przełomu XVIII i XIX wieku przeniesione z tej miejscowości.
Spis majątkowy po zaborze Warmii przez Prusy wykazał obecność 148 mieszkańców. Reprezentujący wieś chłop Walenty Chmielewski uczestniczył w hołdzie składanym nowemu władcy w Malborku. W 1. połowie XIX wieku w Kabornie działał młyn z młynarzówką, a wieś liczyła 202 mieszkańców i 35 domów. W 1895 roku Kaborno liczyło już 488 mieszkańców. We wsi działała szkoła , zatrudniająca 2 niemeickich nauczycieli. Pomiędzy miejscową ludnością a nauczycielami doszło do ostrego konfliktu, u którego podstaw leżała nietolerancja wobec języka polskiego praktykowana w placówce. W Kabornie działała również polska biblioteka, prenumerowano Gazetę Olsztyńską. W 1908 roku Jakub Dulisz wybudował we wsi kaplicę. W 1935 roku Kaborno było zamieszkane przez 547 osób. W roku 2009, z okazji 650-lecia lokacji wsi, ówczesny prymas Polski kardynał Józef Glemp odprawił w kaplicy uroczyste nabożeństwo.
W miejscowości działa ceniona tradycyjna wędzarnia ryb Parol.
Zabytki
- Budynek dawnej szkoły, przerobiony na mieszkania
- Dwie warmińskie chałupy
- Mała kapliczka przydrożna i krzyż, zlokalizowane za wsią
Turystyka
- Niebieski szlak rowerowy o długości 27 km – przebieg trasy: Olsztyn – Stary Olsztyn – Linowo – Trękus – Kaborno – Nowa Wieś – Przykop – Butryny.
- Czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km - przebieg trasy: Olsztyn - Szczęsne - Klewki - Kaborno - Nowa Wieś - Kopanki - Łajs - Małszewo
Bibliografia
- Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Historia wsi na stronie gminy Purda [data dostępu: 12.11.2013]
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
