Krupin (gmina Rychliki): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Krupina | |dopełniacz wsi = Krupina | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś niesołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = elbląski | |powiat = elbląski | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 155 | + | |liczba ludności = 155 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Krupin ''' (niem. ''Krapen'') – | + | ''' Krupin ''' (niem. ''Krapen'') – wieś niesołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat elbląski|powiecie elbląskim]], w [[Rychliki (gmina wiejska)|gminie Rychliki]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 155 mieszkańców<ref>łącznie Krupin i [[Kiersity (gmina Rychliki)|Kiersity]]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na obszarze [[Wysoczyzna Elbląska|Wysoczyzny Elbląskiej]], na południowy zachód od [[Pasłęk|Pasłęka]] i w odległości 7 km od miejscowości [[Rychliki]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Krupin był niegdyś majątkiem ziemskim. Nazwa wsi pojawiała się w kilku wariantach: ''Craupin'', ''Kraupin'', ''Cravpyn'', ''Craupeyn''. Geneza nazwy wsi związana jest z pruskim imieniem Kraupen lub słowem ''kraupo'' | + | Krupin był niegdyś majątkiem ziemskim. Nazwa wsi pojawiała się w kilku wariantach: ''Craupin'', ''Kraupin'', ''Cravpyn'', ''Craupeyn''. Geneza nazwy wsi związana jest z [[Prusowie |pruskim]] imieniem Kraupen lub słowem ''kraupo'' – ''zasiedlony''. W dokumencie lokacyjnym [[Kwietniewo|Kwietniewa]] z 1299 roku, znajduje się opis granic dóbr komornika Alberta, które odpowiadają położeniu Krupina. Pierwszy zapis lokacyjny dla Krupina pochodzi z 1 maja 1323 roku. Jego wystawcą był Mistrz Krajowy Zakonu Krzyżackiego [[Friedrich von Willenberg]]. Drugi zapis lokacyjny pochodził z 28 marca 1354 roku. Został wystawiony przez Wielkiego Szatnego i komtura dzierzgońskiego [[Konrad von Bronnigisheym]]. Według registru czynszowego z 1437 roku w Krupinie było 13,5 [[Radło |radła]] ziemi chłopskiej. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Prawdopodobnie pod koniec XV lub na początku XVI wieku wieś została nadana [[Rodzina von Reibnitz |von Reibnitzom]]. W latach 1629–1648 jako właściciel występował [[Oswald von Reibnitz]]. Przez prawie 500 lat ród von Reibnitz rezydował w sąsiednich [[Kiersity (gmina Rychliki)|Kiersytach]]. W 1785 roku Krupin był wsią na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] i składał się z 14 domów. Do 1897 roku miejscowość była gminą ziemską, liczącą 102 mieszkańców. W tym czasie gmina została rozwiązana i podzielona na dwa osobne obwody majątkowe: Krupin I oraz Krupin II, które później przemianowano na Krupin Górny i Krupin Dolny. | |
| + | W 1903 roku oba majątki stanowiły własność rodziny [[Rodzina Born |Born]]. Krupin Górny należał do [[Franz Born| Franza Borna]] i obejmował 154 ha ziemi. Hodowano tu konie szlachetnej rasy trakeńskiej oraz owce, których stado liczyło 200 sztuk. Majątek w Krupinie Dolnym liczył wówczas 143 ha ziemi, a jego właścicielem był [[Richard Born]] Jr. W późniejszym okresie w majątkach tych gospodarzyli odpowiednio: [[Eduard Reß]] i [[Gustaw Braun]]. W 1932 roku Krupin Górny należał do [[Ludwika Lehrbaß]], a po nim do jego córki [[Dorota Hammer |Doroty Hammer]] z domu Lehrbaß. W Krupinie Dolnym gospodarzył natomiast [[Paul Welski]], a ostatnią dziedziczką tych dóbr przed 1945 rokiem była [[Marta Braun]] z domu Scharlach. W obu majątkach żyło łącznie 199 mieszkańców, w tym 6 katolików. Ewangeliccy mieszkańcy należeli do parafii w Kwietniewie, natomiast katolicy byli związani z parafią w Dzierzgoniu. | ||
| + | Po 1945 roku na terenie majątków utworzone zostało [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]]. Dwór w Krupinie Górnym został spalony, prawdopodobnie przez sowieckich żołnierzy. Do czasów obecnych zachował się dwór w Krupinie Dolnym. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *dwór w Krupinie Dolnym, pochodzący z 2. połowy XIX wieku |
| − | * | + | *pozostałości zabudowań folwarcznych |
| − | * | + | *zaniedbany i zniszczony cmentarz dworski dawnych właścicieli majątku |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
#''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997. | #''Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997'', red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997. | ||
| − | #[http://www.rychliki.pl/index.php/historia/54-krupin-niem-krapen| | + | #[http://www.rychliki.pl/index.php/historia/54-krupin-niem-krapen| Strona Gminy Rychliki] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | < | + | {{Przypisy}} |
| + | <references/> | ||
[[Kategoria: Powiat elbląski]] | [[Kategoria: Powiat elbląski]] | ||
Wersja z 19:52, 27 wrz 2014
| Krupin | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś niesołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Rychliki |
| Liczba ludności (2010) | 155 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Krupin | |
| Położenie na mapie Polski  Krupin | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Krupin (niem. Krapen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku wieś liczyła 155 mieszkańców[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, na południowy zachód od Pasłęka i w odległości 7 km od miejscowości Rychliki.
Dzieje miejscowości
Krupin był niegdyś majątkiem ziemskim. Nazwa wsi pojawiała się w kilku wariantach: Craupin, Kraupin, Cravpyn, Craupeyn. Geneza nazwy wsi związana jest z pruskim imieniem Kraupen lub słowem kraupo – zasiedlony. W dokumencie lokacyjnym Kwietniewa z 1299 roku, znajduje się opis granic dóbr komornika Alberta, które odpowiadają położeniu Krupina. Pierwszy zapis lokacyjny dla Krupina pochodzi z 1 maja 1323 roku. Jego wystawcą był Mistrz Krajowy Zakonu Krzyżackiego Friedrich von Willenberg. Drugi zapis lokacyjny pochodził z 28 marca 1354 roku. Został wystawiony przez Wielkiego Szatnego i komtura dzierzgońskiego Konrad von Bronnigisheym. Według registru czynszowego z 1437 roku w Krupinie było 13,5 radła ziemi chłopskiej.
Prawdopodobnie pod koniec XV lub na początku XVI wieku wieś została nadana von Reibnitzom. W latach 1629–1648 jako właściciel występował Oswald von Reibnitz. Przez prawie 500 lat ród von Reibnitz rezydował w sąsiednich Kiersytach. W 1785 roku Krupin był wsią na prawie chełmińskim i składał się z 14 domów. Do 1897 roku miejscowość była gminą ziemską, liczącą 102 mieszkańców. W tym czasie gmina została rozwiązana i podzielona na dwa osobne obwody majątkowe: Krupin I oraz Krupin II, które później przemianowano na Krupin Górny i Krupin Dolny. W 1903 roku oba majątki stanowiły własność rodziny Born. Krupin Górny należał do Franza Borna i obejmował 154 ha ziemi. Hodowano tu konie szlachetnej rasy trakeńskiej oraz owce, których stado liczyło 200 sztuk. Majątek w Krupinie Dolnym liczył wówczas 143 ha ziemi, a jego właścicielem był Richard Born Jr. W późniejszym okresie w majątkach tych gospodarzyli odpowiednio: Eduard Reß i Gustaw Braun. W 1932 roku Krupin Górny należał do Ludwika Lehrbaß, a po nim do jego córki Doroty Hammer z domu Lehrbaß. W Krupinie Dolnym gospodarzył natomiast Paul Welski, a ostatnią dziedziczką tych dóbr przed 1945 rokiem była Marta Braun z domu Scharlach. W obu majątkach żyło łącznie 199 mieszkańców, w tym 6 katolików. Ewangeliccy mieszkańcy należeli do parafii w Kwietniewie, natomiast katolicy byli związani z parafią w Dzierzgoniu.
Po 1945 roku na terenie majątków utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Dwór w Krupinie Górnym został spalony, prawdopodobnie przez sowieckich żołnierzy. Do czasów obecnych zachował się dwór w Krupinie Dolnym.
Zabytki
- dwór w Krupinie Dolnym, pochodzący z 2. połowy XIX wieku
- pozostałości zabudowań folwarcznych
- zaniedbany i zniszczony cmentarz dworski dawnych właścicieli majątku
Bibliografia
- Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
- Strona Gminy Rychliki [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
