Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Historia) |
|||
| (Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Szkolnictwo infobox | {{Szkolnictwo infobox | ||
|Nazwa_instytucji = '''Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie''' | |Nazwa_instytucji = '''Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie''' | ||
|Grafika = świadectwo szk.jpg | |Grafika = świadectwo szk.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Świadectwo odejścia ze szkoły polskiej w Purdzie, źródło: [http://szkola.purda.pl/ff.html | + | |Opis_grafiki = Świadectwo odejścia Bernharda Kensbocka ze szkoły polskiej w Purdzie, źródło: [http://szkola.purda.pl/ff.html Szkoła Podstawowa w Purdzie im. T. Pezały] [27.03.2014] |
| − | |Data_założenia = 18. | + | |Data_założenia = 18 grudnia 1930 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
| Linia 10: | Linia 9: | ||
|Adres = Purda | |Adres = Purda | ||
}} | }} | ||
| − | + | ''' Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Paweł Jasiek|Paweł Jasiek]].<br/><br/> | |
| − | ''' Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w | ||
== Historia == | == Historia == | ||
| − | + | Szkoła polska istniała w [[Purda |Purdzie]] od 3 do 11 lipca 1920 r. w okresie [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscytu na Warmii i Mazurach]]. Uczył w niej [[Wojciechowski Teodor|Teodor Wojciechowski]], nauczyciel z Wielkopolski. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | 18 grudnia 1930 r. otwarto szkołę polską w Purdzie, która funkcjonowała dziewięć lat. Pierwszym kierownikiem został [[Paweł Jasiek|Paweł Jasiek]], który uczył początkowo sześcioro dzieci, liczba uczniów wzrosła z czasem do osiemnastu. Jasiek przekształcił klasę szkolną w gabinet przyrodniczo-geograficzny, co zainteresowało i wzbudziło aprobatę wizytatora Franza Pasternacka. | |
| − | + | W lipcu 1931 r. Paweł Jasiek opuścił szkołę, bowiem otrzymał nominację na stanowisko zastępcy kierownika [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię |Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]]. Na jego miejsce powołano [[Mieczysław Oelberg|Mieczysława Oelberga]]. W 1932 r. Oelberg zorganizował dzieciom polskim w Purdzie zabawę latową, czyli Święto Dziecka. | |
| − | + | W marcu 1933 r. zdemolowano izbę szkolną. Policja umorzyła śledztwo z powodu braku dowodów. Oelberg poczuł się zastraszony i prosił o zwolnienie z pracy w Niemczech, jego prośba została spełniona w 1936 r. Funkcję kierownika szkoły przejął [[Piotr Galusik|Piotr Galusik]], który uczył dzieci do maja 1936 r. Władze niemieckie pozbawiły go prawa nauczania w Niemczech, bowiem odmówił przyjęcia posady w szkole niemieckiej. Do szkoły polskiej w Purdzie skierowano [[Tadeusz Pezała|Tadeusza Pezałę]], nauczyciela, który przybył z Zakrzewa. Pezała objął opiekę nad 13 dzieci w szkole. Zainteresował ich sportem, ćwiczył z nimi pływanie i gry zespołowe. Ożywił też działalność drużyny harcerskiej i Towarzystwa Młodzieży. Sporo uwagi poświęcał czytelnictwu książek i wspólnemu słuchaniu audycji radiowych nadawanych z Polski. | |
| − | 25 sierpnia 1939 r. Pezała został aresztowany przez gestapo i osadzony | + | Pezała był członkiem [[Związek Polaków w Niemczech|Związku Polaków w Niemczech]] i [[Towarzystwo Nauczycieli Polskich|Towarzystwa Nauczycieli Polskich]] oraz amatorskiego teatrzyku kukiełkowego "Bajka", z którym objeżdżał wsie warmińskie i mazurskie, dając przedstawienia. 25 sierpnia 1939 r. Tadeusz Pezała został aresztowany przez gestapo i przejściowo osadzony w więzieniu w [[Olsztyn|Olsztynie]], a następnie w [[Olsztynek |Olsztynku]], skąd przetransportowano go do obozu w Hohenbruch. Szkoła polska w Purdzie została zamknięta. |
<br/> | <br/> | ||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego | + | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | + | Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli: | |
| − | * | + | * Paweł Jasiek |
| − | * | + | * Mieczysław Oelberg |
| − | + | * Piotr Galusik | |
| + | * Tadeusz Pezała | ||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | . | + | 9 czerwca 1937 r. w szkole w Purdzie odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była to forma dokształcania. Konferencja składała się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Tadeusz Pezała wygłosił referat, przeprowadził lekcje oraz omówił plan czteroletni. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == Uczniowie | + | == Uczniowie i absolwenci == |
| − | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Purdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. Pochodziły one z następujących rodzin: Karwackich, Kensboków, Orłowskich, Szulców, Wajnertów. W latach 1930–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: |
| − | * 1930 | + | * 1930 – 6 osób |
| − | * 1931 | + | * 1931 – 19 osób |
| − | * 1932 | + | * 1932 – 17 osób |
| − | * 1933 | + | * 1933 – 17 osób |
| − | * 1934 | + | * 1934 – 12 osób |
| − | * 1935 | + | * 1935 – 14 osób |
| − | * 1936 | + | * 1936 – 13 osób |
| − | * 1937 | + | * 1937 – 10 osób |
| − | * 1938 | + | * 1938 – 7 osób |
| − | * 1939 | + | * 1939 – 7 osób |
| + | Dziesięcioro absolwentów Katolickiej Szkoły Polskiej w Purdzie podjęło dalszą naukę w Niemczech lub w Polsce. Był to największy wynik spośród wszystkich absolwentów szkół polskich na [[Warmia|Warmii]]. | ||
| − | |||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | ... | + | W Purdzie obchodzono jubileusze m.in. 30, 40 i 80-lecia szkolnictwa polskiego na Warmii, Mazurach i Powiślu. W kwietniu 1979 r. w uroczystościach brał udział m.in. Paweł Jasiek – nauczyciel byłej szkoły polskiej w Purdzie. |
<br/> | <br/> | ||
== Tablica pamiątkowa == | == Tablica pamiątkowa == | ||
| − | W | + | W 1956 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Purdzie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem: |
| − | Tu w latach 1930 | + | "Tu w latach od 1930 do 1939 |
| − | + | Mieściła się polska szkoła | |
| − | + | Świadectwo polskości | |
| − | + | Ziemi Warmińskiej". | |
| + | |||
| + | Obecnie w budynku po dawnej szkole polskiej w Purdzie mieści się przedszkole. | ||
| + | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| − | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. |
| − | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. |
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | ||
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii ( | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | |
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:46, 28 paź 2014
| Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie | |
| | |
![Świadectwo odejścia Bernharda Kensbocka ze szkoły polskiej w Purdzie, źródło: Szkoła Podstawowa w Purdzie im. T. Pezały [27.03.2014]](/index.php/Plik:%C5%9Awiadectwo_szk.jpg) Świadectwo odejścia Bernharda Kensbocka ze szkoły polskiej w Purdzie, źródło: Szkoła Podstawowa w Purdzie im. T. Pezały [27.03.2014]
| |
| Data założenia: | 18 grudnia 1930 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Purda |
Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Paweł Jasiek.
Spis treści
Historia
Szkoła polska istniała w Purdzie od 3 do 11 lipca 1920 r. w okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach. Uczył w niej Teodor Wojciechowski, nauczyciel z Wielkopolski.
18 grudnia 1930 r. otwarto szkołę polską w Purdzie, która funkcjonowała dziewięć lat. Pierwszym kierownikiem został Paweł Jasiek, który uczył początkowo sześcioro dzieci, liczba uczniów wzrosła z czasem do osiemnastu. Jasiek przekształcił klasę szkolną w gabinet przyrodniczo-geograficzny, co zainteresowało i wzbudziło aprobatę wizytatora Franza Pasternacka.
W lipcu 1931 r. Paweł Jasiek opuścił szkołę, bowiem otrzymał nominację na stanowisko zastępcy kierownika Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię. Na jego miejsce powołano Mieczysława Oelberga. W 1932 r. Oelberg zorganizował dzieciom polskim w Purdzie zabawę latową, czyli Święto Dziecka.
W marcu 1933 r. zdemolowano izbę szkolną. Policja umorzyła śledztwo z powodu braku dowodów. Oelberg poczuł się zastraszony i prosił o zwolnienie z pracy w Niemczech, jego prośba została spełniona w 1936 r. Funkcję kierownika szkoły przejął Piotr Galusik, który uczył dzieci do maja 1936 r. Władze niemieckie pozbawiły go prawa nauczania w Niemczech, bowiem odmówił przyjęcia posady w szkole niemieckiej. Do szkoły polskiej w Purdzie skierowano Tadeusza Pezałę, nauczyciela, który przybył z Zakrzewa. Pezała objął opiekę nad 13 dzieci w szkole. Zainteresował ich sportem, ćwiczył z nimi pływanie i gry zespołowe. Ożywił też działalność drużyny harcerskiej i Towarzystwa Młodzieży. Sporo uwagi poświęcał czytelnictwu książek i wspólnemu słuchaniu audycji radiowych nadawanych z Polski.
Pezała był członkiem Związku Polaków w Niemczech i Towarzystwa Nauczycieli Polskich oraz amatorskiego teatrzyku kukiełkowego "Bajka", z którym objeżdżał wsie warmińskie i mazurskie, dając przedstawienia. 25 sierpnia 1939 r. Tadeusz Pezała został aresztowany przez gestapo i przejściowo osadzony w więzieniu w Olsztynie, a następnie w Olsztynku, skąd przetransportowano go do obozu w Hohenbruch. Szkoła polska w Purdzie została zamknięta.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:
- Paweł Jasiek
- Mieczysław Oelberg
- Piotr Galusik
- Tadeusz Pezała
Osiągnięcia
9 czerwca 1937 r. w szkole w Purdzie odbyła się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była to forma dokształcania. Konferencja składała się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Tadeusz Pezała wygłosił referat, przeprowadził lekcje oraz omówił plan czteroletni.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Purdzie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. Pochodziły one z następujących rodzin: Karwackich, Kensboków, Orłowskich, Szulców, Wajnertów. W latach 1930–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1930 – 6 osób
- 1931 – 19 osób
- 1932 – 17 osób
- 1933 – 17 osób
- 1934 – 12 osób
- 1935 – 14 osób
- 1936 – 13 osób
- 1937 – 10 osób
- 1938 – 7 osób
- 1939 – 7 osób
Dziesięcioro absolwentów Katolickiej Szkoły Polskiej w Purdzie podjęło dalszą naukę w Niemczech lub w Polsce. Był to największy wynik spośród wszystkich absolwentów szkół polskich na Warmii.
Ciekawostki
W Purdzie obchodzono jubileusze m.in. 30, 40 i 80-lecia szkolnictwa polskiego na Warmii, Mazurach i Powiślu. W kwietniu 1979 r. w uroczystościach brał udział m.in. Paweł Jasiek – nauczyciel byłej szkoły polskiej w Purdzie.
Tablica pamiątkowa
W 1956 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Purdzie umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:
"Tu w latach od 1930 do 1939
Mieściła się polska szkoła
Świadectwo polskości
Ziemi Warmińskiej".
Obecnie w budynku po dawnej szkole polskiej w Purdzie mieści się przedszkole.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
