Zerbuń: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Pole-obowiązkowe |herb wsi = Pole-obowiązkowe |flaga wsi = Pole-obowiązkowe |herb artykuł...") |
|||
| (Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
| − | |nazwa = | + | |nazwa = Zerbuń |
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Zerbunia |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = zerb.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Cmentarz w Zerbuniu. Fot. Maly LOLek. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zerbun_cmentarz_lesny.jpg Commons Wikimedia] [12.11.2013] |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wies sołecka |
| − | |województwo = | + | |województwo = warmińsko-mazurskie |
| − | |powiat = | + | |powiat = olsztyński |
| − | |gmina = | + | |gmina = Jeziorany |
|miejscowość podstawowa = | |miejscowość podstawowa = | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 254 |
| − | |rok = | + | |rok = 2022 |
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
|kod pocztowy = | |kod pocztowy = | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 56|sekundN = 08 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 20 |minutE = 50 |sekundE = 48 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Zerbuń ( | + | ''' Zerbuń''' (niem. ''Sauerbaum'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)| gminie Jeziorany]]. |
| − | W latach | + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku była zamieszkana przez 257 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Iwona Bączek (2023). |
| − | |||
| − | == | + | == Położenie == |
| − | Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim. | + | Miejscowość położona jest na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], nad [[Jezioro Zerbuńskie| Jeziorem Zerbuńskim]], w odległości 8,6 km od [[Jeziorany|Jezioran]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | .... | + | 10 lutego 1369 roku biskup [[Jan Stryprock]] nadał 32 [[Włóka |włóki]] na [[Prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] czterem [[Prusowie|Prusom]], braciom o imionach: Clawko, Herman, Heinko, Dyngon. Wieś została założona na obszarze położonym między [[Wilimy|Wilimami]], [[Biesowo|Biesowem]] a [[Miejska Wieś| Miejską Wsią]]. Majątek wchodził w skład klucza majątków służebnych rozlokowanych od jeziora [[Jezioro Dadaj|Dadaj]] aż po [[Łężany]]. Wspomniani bracia odsprzedali wkrótce ziemię mierniczemu biskupiemu o imieniu Tyl, ten natomiast około 1379 roku odstąpił majątek wójtowi biskupiemu Janowi Sorbomowi - bratu biskupa [[Henryk III Sorbom| Henryka Sorboma]]. 9 września 1379 roku biskup Sorbom nadał ziemię bratu jako majątek chełmiński. |
| − | + | ||
| + | W 1515 roku biskup [[Fabian z Łężan]] zamienił z braćmi Olbrachtem i Janem dobra [[Małdyty]], Łężany i [[Mikuły]] na 66 włók w Zerbuniu, przyłączając wieś do dóbr biskupich. W okresie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519–1521 miejscowość została dotkliwie zniszczona. W związku z tym biskup Ferber sprzedał Zerbuń braciom: Jakubowi, Mikołajowi, Ambrożemu i Hieronimowi Grotowskim na [[Prawo magdeburskie| prawie magdeburskim]]. W 1783 roku Zerbuń był [[Wieś szlachecka| wsią szlachecką]], składającą się z 39 domów. | ||
| + | |||
| + | We wsi znajdował się kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1480. Nie wiadomo, kiedy świątynia została zniszczona, choć bez wątpienia musiało to nastąpić przez 1512 rokiem. W 1528 roku ziemia plebańska została nadana osobom prywatnym. | ||
| + | |||
| + | W 1853 roku we wsi działała szkoła, w której zajęcia dla 59 dzieci prowadzone były po polsku. Nauczaniem religii zajmował się wówczas niejaki Mateusz Gross. W 1935 roku 130 uczniów znajdowało się pod opieką 3 nauczycieli. | ||
| + | |||
| + | Przez miejscowość przebiegała granica oddzielająca południową polską [[Warmia|Warmię]] od północnej niemieckiej części. Zerbuń stał się tym sposobem silnym ośrodkiem polskości. W 1890 roku, w okresie wyborów do sejmu Rzeszy, kandydat ruchu polskiego [[Franciszek Szczepański]] z [[Lamkowo|Lamkowa]] uzyskał w miejscowości 78 głosów, podczas gdy kandydaturę niemiecką poparło zaledwie 15 osób. W okresie międzywojennym w miejscowości działały polskie organizacje: [[Związek Polaków w Niemczech]] oraz [[Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich|Związek Towarzystw Młodzieży]]. W 1925 roku Związek Polaków w Niemczech skupiał 11 członków, natomiast rok później 20. W 1929 roku liczył już 30 członków. | ||
| + | |||
| + | W czasie [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] w rejonie [[Czerwonka (gmina Biskupiec)|Czerwonka]] - Zerbuń - Biesowo rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi (25–26 sierpnia 1914). Polegli żołnierze spoczęli na cmentarzu wojennym w okolicach wsi. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| + | |||
| + | *1820 r. - 194 osoby | ||
| + | |||
| + | *1848 r. - 365 osób | ||
| + | |||
| + | *1939 r. - 650 osób | ||
| + | |||
| + | *2007 r. - 770 osób | ||
| − | == | + | == Turystyka == |
| − | + | *szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Jeziorany - [[Żardeniki]] - [[Kikity]] - [[Biesówko]] - Zerbuń - Miejska Wieś - Jeziorany | |
| − | [[ | ||
| − | |||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | + | *kaplica filialna pw. św. Floriana wzniesiona w 1895 roku | |
| − | + | *dwukondygnacyjna kapliczka przydrożna | |
| − | + | *kapliczka przydrożna zlokalizowana przy alei prowadzącej do Biesowa | |
| + | *cmentarz wojenny, zlokalizowany na północnym skraju wsi; miejsce spoczynku 14 żołnierzy niemieckich i 9 żołnierzy rosyjskich, poległcyh 26 sierpnia 1914 roku | ||
| + | *cmentarz wojenny, zlokalizowany w odległości około 2,5 km na północ od wsi; miejsce spoczynku 191 żołnierzy niemieckich i 154 żołnierzy rosyjskich, poległych 26 sierpnia 1914 roku | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | ... | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> |
| − | <br/> | + | Knercer Wiktor, ''Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim'', Warszawa 1995. <br/> |
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [19.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#486/pl/i/zerbun_-_zabytkowa_kaplica_fil._p.w._sw._floriana| Ciekawe Mazury] [19.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://gov.genealogy.net/item/show/SAUAUMKO03KW| Genealogy.net] [19.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/?do=search&id=zerbu%C5%84| Olsztyńska Strona Rowerowa] [19.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://jeziorany.com.pl/solectwa/historie-wsi.html| Portal Jeziorany] [19.12.2013] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| − | + | <references/> | |
| − | < | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] |
| + | [[Kategoria: Jeziorany (gmina miejsko-wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:17, 21 lip 2023
| Zerbuń | |
| | |
![Cmentarz w Zerbuniu. Fot. Maly LOLek. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]](/index.php/Plik:Zerb.jpg) Cmentarz w Zerbuniu. Fot. Maly LOLek. Źródło: Commons Wikimedia [12.11.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wies sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Jeziorany |
| Liczba ludności (2022) | 254 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Zerbuń | |
| Położenie na mapie Polski  Zerbuń | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Zerbuń (niem. Sauerbaum) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jeziorany. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 257 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Iwona Bączek (2023).
Położenie
Miejscowość położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, nad Jeziorem Zerbuńskim, w odległości 8,6 km od Jezioran.
Dzieje miejscowości
10 lutego 1369 roku biskup Jan Stryprock nadał 32 włóki na prawie chełmińskim czterem Prusom, braciom o imionach: Clawko, Herman, Heinko, Dyngon. Wieś została założona na obszarze położonym między Wilimami, Biesowem a Miejską Wsią. Majątek wchodził w skład klucza majątków służebnych rozlokowanych od jeziora Dadaj aż po Łężany. Wspomniani bracia odsprzedali wkrótce ziemię mierniczemu biskupiemu o imieniu Tyl, ten natomiast około 1379 roku odstąpił majątek wójtowi biskupiemu Janowi Sorbomowi - bratu biskupa Henryka Sorboma. 9 września 1379 roku biskup Sorbom nadał ziemię bratu jako majątek chełmiński.
W 1515 roku biskup Fabian z Łężan zamienił z braćmi Olbrachtem i Janem dobra Małdyty, Łężany i Mikuły na 66 włók w Zerbuniu, przyłączając wieś do dóbr biskupich. W okresie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519–1521 miejscowość została dotkliwie zniszczona. W związku z tym biskup Ferber sprzedał Zerbuń braciom: Jakubowi, Mikołajowi, Ambrożemu i Hieronimowi Grotowskim na prawie magdeburskim. W 1783 roku Zerbuń był wsią szlachecką, składającą się z 39 domów.
We wsi znajdował się kościół, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1480. Nie wiadomo, kiedy świątynia została zniszczona, choć bez wątpienia musiało to nastąpić przez 1512 rokiem. W 1528 roku ziemia plebańska została nadana osobom prywatnym.
W 1853 roku we wsi działała szkoła, w której zajęcia dla 59 dzieci prowadzone były po polsku. Nauczaniem religii zajmował się wówczas niejaki Mateusz Gross. W 1935 roku 130 uczniów znajdowało się pod opieką 3 nauczycieli.
Przez miejscowość przebiegała granica oddzielająca południową polską Warmię od północnej niemieckiej części. Zerbuń stał się tym sposobem silnym ośrodkiem polskości. W 1890 roku, w okresie wyborów do sejmu Rzeszy, kandydat ruchu polskiego Franciszek Szczepański z Lamkowa uzyskał w miejscowości 78 głosów, podczas gdy kandydaturę niemiecką poparło zaledwie 15 osób. W okresie międzywojennym w miejscowości działały polskie organizacje: Związek Polaków w Niemczech oraz Związek Towarzystw Młodzieży. W 1925 roku Związek Polaków w Niemczech skupiał 11 członków, natomiast rok później 20. W 1929 roku liczył już 30 członków.
W czasie I wojny światowej w rejonie Czerwonka - Zerbuń - Biesowo rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami niemieckimi a rosyjskimi (25–26 sierpnia 1914). Polegli żołnierze spoczęli na cmentarzu wojennym w okolicach wsi.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. - 194 osoby
- 1848 r. - 365 osób
- 1939 r. - 650 osób
- 2007 r. - 770 osób
Turystyka
- szlak rowerowy o długości 26,5 km - przebieg trasy: Jeziorany - Żardeniki - Kikity - Biesówko - Zerbuń - Miejska Wieś - Jeziorany
Zabytki
- kaplica filialna pw. św. Floriana wzniesiona w 1895 roku
- dwukondygnacyjna kapliczka przydrożna
- kapliczka przydrożna zlokalizowana przy alei prowadzącej do Biesowa
- cmentarz wojenny, zlokalizowany na północnym skraju wsi; miejsce spoczynku 14 żołnierzy niemieckich i 9 żołnierzy rosyjskich, poległcyh 26 sierpnia 1914 roku
- cmentarz wojenny, zlokalizowany w odległości około 2,5 km na północ od wsi; miejsce spoczynku 191 żołnierzy niemieckich i 154 żołnierzy rosyjskich, poległych 26 sierpnia 1914 roku
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Bank Danych Lokalnych GUS [19.12.2013]
Ciekawe Mazury [19.12.2013]
Genealogy.net [19.12.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [19.12.2013]
Portal Jeziorany [19.12.2013]
Przypisy
