Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Osiągnięcia) |
|||
| (Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' | ||
|Grafika = nowa kaletka.jpg | |Grafika = nowa kaletka.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce | + | |Opis_grafiki = Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nowa_Kaletka_scz03.JPG Commons Wikimedia] [13.03.2014] |
|Data_założenia = 10 kwietnia 1929 r. | |Data_założenia = 10 kwietnia 1929 r. | ||
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|Adres = Nowa Kaletka | |Adres = Nowa Kaletka | ||
}} | }} | ||
| − | ''' Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był | + | ''' Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[lkwim:Edward Turowski|Edward Turowski]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 | + | Początki szkoły polskiej w [[Nowa Kaletka |Nowej Kaletce]] sięgają 9 czerwca 1923 r., kiedy to dzięki [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię| Polsko-Katolickiemu Towarzystwu Szkolnemu na Warmię]] udało się zebrać wnioski od rodziców 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowano je dopiero w 1927 r. dla 15 dzieci (przy 64 zgłoszonych). W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego, w zamian powołując je w szkole w [[Gietrzwałd |Gietrzwałdzie]]. |
| − | Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]]. W 1930 r. murowany budynek szkoły | + | Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys [[August Kuhn]]. |
| + | |||
| + | W 1930 r. murowany budynek szkoły przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali to zdarzenie i pod pretekstem urządzenia schroniska dla ofiar pożaru zamknęli na pewien czas szkołę. | ||
| + | |||
| + | Szkoła działała do 25 sierpnia 1939 r., kiedy to została zamknięta w wyniku nacisków władz niemieckich. Tego dnia aresztowano jej ostatniego kierownika i nauczyciela [[Józef Groth |Józefa Grotha]] wraz z żoną [[lkwim:Otylia Teszner-Grothowa |Otylią Teszner-Grothową]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. | ||
| − | Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa". | + | Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa"<ref> Kronika ''Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce'', oprac. Bohdan Jerzy Koziełło-Poklewski, Wojciech Wrzesiński, Olsztyn 1979.</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | + | Nauczycielami Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce byli: | |
| − | + | *Edward Turowski | |
| − | + | *[[Tomasz Setny]] | |
| + | *[[Seweryn Piątek]] | ||
| + | *[[Ryszard Knosała]] | ||
| + | *[[Paweł Trzciński]] | ||
| + | *[[Józef Groth]] | ||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, [[Ryszard Goetze]], Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził | + | W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, [[Ryszard Ignacy Goetze]], [[Jan Hinc]], [[Mieczysław Oelberg]]. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził Józef Groth, a referat wygłosił [[Konrad Sikora]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == Uczniowie | + | == Uczniowie i absolwenci == |
| − | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco: |
* 1929 – 41 osób | * 1929 – 41 osób | ||
* 1930 – 35 osób | * 1930 – 35 osób | ||
| Linia 42: | Linia 51: | ||
* 1938 – 11 osób | * 1938 – 11 osób | ||
* 1939 – 12 osób | * 1939 – 12 osób | ||
| − | Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938 / | + | Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/1939: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn. |
| + | <br/> | ||
| + | ==Tablica pamiątkowa== | ||
| + | W 1957 r. na byłym budynku szkoły w Nowej Kaletce (obecnie dom nr 26) została umieszczona tablica pamiątkowa. Napis na niej brzmi: | ||
| + | |||
| + | "W tym domu w latach 1929-1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił, uczyli w niej, ugruntowując polskość: Edward Turowski, [[Tomasz Setny]], [[Seweryn Piątek]], [[Ryszard Knosała]], [[Paweł Trzciński]], [[Józef Groth]]". | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ciekawostki == | == Ciekawostki == | ||
| − | Po II wojnie w budynku szkoły polskiej w | + | Po II wojnie światowej w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956–1958 szkoła podstawowa nosiła imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w szkole podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci. |
| + | |||
| + | W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę [[Towarzystwo Przyjaciół Gimu|Towarzystwa Przyjaciół Gimu]] oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | |||
| − | + | [http://www.domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=180:gmina-purda-nowa-kaletka&catid=27:wies-warminska&Itemid=125 domwarminski.pl] [13.03.2014] | |
| − | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. | |
| − | + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. | |
| − | + | ''Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce''. Przygotowali do druku Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1979, nr 1. | |
| − | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. | |
| − | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka wikipedia][13.03.2014] | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
| + | |||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Kaletka pl.wikipedia.org, Nowa Kaletka] [13.03.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły | + | ==Przypisy== |
| + | <references> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | ||
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:56, 15 lut 2015
| Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce | |
| | |
![Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [13.03.2014]](/index.php/Plik:Nowa_kaletka.jpg) Budynek i tablica pamiątkowa byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [13.03.2014]
| |
| Data założenia: | 10 kwietnia 1929 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Nowa Kaletka |
Katolicka Szkoła Polska w Nowej Kaletce – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Edward Turowski.
Spis treści
Historia
Początki szkoły polskiej w Nowej Kaletce sięgają 9 czerwca 1923 r., kiedy to dzięki Polsko-Katolickiemu Towarzystwu Szkolnemu na Warmię udało się zebrać wnioski od rodziców 60 dzieci. Petycje dotyczyły zgody na wprowadzenie lekcji religii po polsku i nauki języka polskiego. Niestety władze niemieckie przesuwały termin uruchomienia lekcji w języku polskim. W Nowej Kaletce zorganizowano je dopiero w 1927 r. dla 15 dzieci (przy 64 zgłoszonych). W następnym roku zlikwidowano lekcje języka polskiego, w zamian powołując je w szkole w Gietrzwałdzie.
Oficjalne uruchomienie Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Otwarcia szkoły dokonał pierwszy nauczyciel i zarazem jej kierownik Edward Turowski. Na rozpoczęcie przybyło ok. 41 uczniów, rodzice dzieci z polskiej ochronki, sołtys August Kuhn.
W 1930 r. murowany budynek szkoły przetrwał w prawie nienaruszonym stanie wielki pożar. Niemcy wykorzystali to zdarzenie i pod pretekstem urządzenia schroniska dla ofiar pożaru zamknęli na pewien czas szkołę.
Szkoła działała do 25 sierpnia 1939 r., kiedy to została zamknięta w wyniku nacisków władz niemieckich. Tego dnia aresztowano jej ostatniego kierownika i nauczyciela Józefa Grotha wraz z żoną Otylią Teszner-Grothową.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na "dobrych synów Boga i społeczeństwa"[1].
Kadra pedagogiczna
Nauczycielami Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce byli:
- Edward Turowski
- Tomasz Setny
- Seweryn Piątek
- Ryszard Knosała
- Paweł Trzciński
- Józef Groth
Osiągnięcia
W szkole w Nowej Kaletce dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Nowej Kaletce, która miała miejsce 27 stycznia 1934 r., lekcję pokazową prowadzili nauczyciele: Tomasz Setny, Ryszard Ignacy Goetze, Jan Hinc, Mieczysław Oelberg. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i rachunki. Na drugiej konferencji zorganizowanej 28 sierpnia 1937 r. lekcję pokazową z przedmiotu przyroda przeprowadził Józef Groth, a referat wygłosił Konrad Sikora.
Uczniowie i absolwenci
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929–1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:
- 1929 – 41 osób
- 1930 – 35 osób
- 1931 – 34 osoby
- 1932 – 24 osoby
- 1933 – 30 osób
- 1934 – 22 osoby
- 1935 – 19 osób
- 1936 – 15 osób
- 1937 – 12 osób
- 1938 – 11 osób
- 1939 – 12 osób
Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/1939: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn.
Tablica pamiątkowa
W 1957 r. na byłym budynku szkoły w Nowej Kaletce (obecnie dom nr 26) została umieszczona tablica pamiątkowa. Napis na niej brzmi:
"W tym domu w latach 1929-1939 mieściła się polska szkoła. Pomimo terroru i prześladowań, nie szczędząc swych sił, uczyli w niej, ugruntowując polskość: Edward Turowski, Tomasz Setny, Seweryn Piątek, Ryszard Knosała, Paweł Trzciński, Józef Groth".
Ciekawostki
Po II wojnie światowej w budynku szkoły polskiej w Nowej Kaletce uruchomiono szkołę podstawową. W latach 1956–1958 szkoła podstawowa nosiła imię Józefa Grotha, ostatniego nauczyciela szkoły polskiej. W 1979 r. z okazji jubileuszu 50-lecia powstania szkół polskich w okresie międzywojennym w szkole podstawowej w Nowej Kaletce otwarto izbę pamięci.
W 1999 r. zamknięto szkołę podstawową. Obecnie budynek byłej szkoły polskiej w Nowej Kaletce stanowi siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Gimu oraz świetlicę dla dzieci i młodzieży.
Bibliografia
domwarminski.pl [13.03.2014]
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce. Przygotowali do druku Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie", 1979, nr 1.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
pl.wikipedia.org, Nowa Kaletka [13.03.2014]
Przypisy
<references>- ↑ Kronika Katolickiej Szkoły Polskiej w Nowej Kaletce, oprac. Bohdan Jerzy Koziełło-Poklewski, Wojciech Wrzesiński, Olsztyn 1979.
