Markusy (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Kultura i turystyka) |
(→Miejscowości na terenie gminy) |
||
| Linia 78: | Linia 78: | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[Balewo]], [[Brudzędy]]–[[Stare Dolno]], [[Dzierzgonka]], [[Jezioro]], [[Kępniewo]], [[Krzewsk]], [[Markusy]], [[Nowe Dolno]], [[Rachowo]], [[Stankowo (gmina Markusy)|Stankowo]]–[[Topolno Małe]], [[Stalewo]], [[ | + | Sołectwa: [[Balewo]], [[Brudzędy]]–[[Stare Dolno]], [[Dzierzgonka]], [[Jezioro]], [[Kępniewo]], [[Krzewsk]], [[Markusy]], [[Nowe Dolno]], [[Rachowo]], [[Stankowo (gmina Markusy)|Stankowo]]–[[Topolno Małe]], [[Stalewo]], [[Węgle–Żukowo]], [[Wiśniewo]], [[Zwierzno]], [[Zwierzeńskie Pole]], [[Złotnica]], [[Żółwiniec]]–[[Jurandowo]], [[Żurawiec]]. |
Pozostałe miejscowości należące do gminy Markusy to: [[Stalewo]], [[Nowe Kępniewo]], [[Jeziorna]]. | Pozostałe miejscowości należące do gminy Markusy to: [[Stalewo]], [[Nowe Kępniewo]], [[Jeziorna]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
Gmina Markusy jest gminą rolniczą, jej rolniczy charakter wynika z położenia geograficznego i z bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 74% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmujące powierzchnię 4400 ha (54,2%), grunty orne 3696 ha (45,5%), sady zajmują 20 ha (0,2%). Ze względu na duży udział użytków zielonych w strukturze gruntów rolnych, ważnym kierunkiem rozwoju rolnictwa w gminie jest hodowla bydła. W gminie wiejskiej Markusy przeważają małe i średnie gospodarstwa indywidualne. | Gmina Markusy jest gminą rolniczą, jej rolniczy charakter wynika z położenia geograficznego i z bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 74% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmujące powierzchnię 4400 ha (54,2%), grunty orne 3696 ha (45,5%), sady zajmują 20 ha (0,2%). Ze względu na duży udział użytków zielonych w strukturze gruntów rolnych, ważnym kierunkiem rozwoju rolnictwa w gminie jest hodowla bydła. W gminie wiejskiej Markusy przeważają małe i średnie gospodarstwa indywidualne. | ||
Wersja z 23:13, 27 lut 2015
| Gmina Markusy | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Wacław Wielesik |
| Powierzchnia | 109,6 km² |
| Liczba sołectw | 18 |
| Liczba miejscowości | 21 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
4207 38 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 55 |
| Tablice rejestracyjne | NEB |
| TERYT | 2804042 |
| Urząd gminy Markusy 82 82-325 Markusy
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Markusy – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Markusach.
Jest to gmina rolnicza usytuowana na obszarze dwóch wyraźnie odmiennych mezoregionów. Większa część obszaru gminy znajduje się w granicach mezeregionu Żuław Wiślanych, w ich wschodniej części noszącej nazwę Żuław Elbląskich, które są obszarem bardzo wyrównanym pod względem powierzchni, o charakterze akumulacyjnym, utworzonym w wyniku narastania osadów aluwialnych delty Wisły (równina deltowa w większości jest obszarem depresyjnym). Mniejszy, południowy fragment gminy, położony jest w granicach wysoczyzny Pojezierza Iławskiego, dochodzącego w granicach gminy do wysokości 35 m n.p.m.
Władzę w gminie sprawuje wójt Wacław Wielesik[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Markusy zajmuje powierzchnię 109,6km2[2]. W tym:
- użytki rolne: 74,05% (8116 ha)
- lasy: 4,8% (526,5 ha)
- wody: 4,47% (490 ha)
Gmina stanowi 7,74% powierzchni powiatu elbląskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 4207 | 100 | 2069 | 49,18 | 2138 | 50,82 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
38 | 19 | 19 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Markusy wynosiło -14 osób[4], co stanowi 9,4% migracji ludności w powiecie elbląskim, 0,38% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po zakończeniu II wojny światowej dzisiejsze tereny gminy wiejskiej Markusy były częścią dwóch ówczesnych gmin: gminy Zwierzno i gminy Żurawiec, które pod względem administracyjnym były częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku obie gminy weszły w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie[5].
W 1954 roku na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[6] istniejące do tej pory gminy zostały zastąpione gromadami. Powstała wówczas gromada Markusy.
W 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[7] ponownie przywrócono w Polsce podział na gminy. Została powołana gmina wiejska Markusy[8].
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[9] przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało województwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Markusy[10].
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[11] umiejscowiły gminę wiejską Markusy w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
Gmina wiejska Markusy graniczy z: gminą Elbląg, gminą Rychliki, gminą Gronowo Elbląskie oraz z gminą Dzierzgoń w powiecie sztumskim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Balewo, Brudzędy–Stare Dolno, Dzierzgonka, Jezioro, Kępniewo, Krzewsk, Markusy, Nowe Dolno, Rachowo, Stankowo–Topolno Małe, Stalewo, Węgle–Żukowo, Wiśniewo, Zwierzno, Zwierzeńskie Pole, Złotnica, Żółwiniec–Jurandowo, Żurawiec.
Pozostałe miejscowości należące do gminy Markusy to: Stalewo, Nowe Kępniewo, Jeziorna.
Gospodarka
Gmina Markusy jest gminą rolniczą, jej rolniczy charakter wynika z położenia geograficznego i z bardzo dobrej jakości gleb. Użytki rolne zajmują ponad 74% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają użytki zielone (łąki i pastwiska) zajmujące powierzchnię 4400 ha (54,2%), grunty orne 3696 ha (45,5%), sady zajmują 20 ha (0,2%). Ze względu na duży udział użytków zielonych w strukturze gruntów rolnych, ważnym kierunkiem rozwoju rolnictwa w gminie jest hodowla bydła. W gminie wiejskiej Markusy przeważają małe i średnie gospodarstwa indywidualne.
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Turystyka nie odgrywa w gminie istotnej roli.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Markusy wynosiła w 2013 roku 183. W tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 174 tworzy sektor prywatny[4]. 50 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 27 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 25 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Są to firmy małe i średnie zatrudniające od 1 do 5 osób.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Markusy wynosiła 432 osób[4], co stanowi 7,06% bezrobotnych w powiecie elbląskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 19,8% ludności[12].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Biblioteka Publiczna Gminy Markusy – filie biblioteki znajdują się w miejscowościach: Żurawiec, Zwierzno
- Gminny Ośrodek Kultury w Markusach
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
- doroczne festyny rodzinne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Markusy należą[13]:
- kościół pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie
- kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jeziorze
- cmentarze mennonickie w miejscowościach Jezioro, Kępniewo, Markusy oraz Węgle–Żukowo
- cmentarz ewangelicki w Stalewie
- kościół mennonicki w Markusach
- domy podcieniowe w miejscowościach: Krzewsk, Kępniewo, Markusy, Stalewo, Zwierzno
- drewniana zagroda w miejscowości Balewo
- zagrody holenderskie w miejscowościach: Brudzędy Wielkie, Markusy
- most drogowy obrotowy na rzece Dzierzgoń w miejscowości Dzierzgonka
- most drogowy zwodzony na rzece Tynie w miejscowości Jezioro
Szlaki i atrakcje turystyczne
- niebieski szlak rowerowy "Wokół Jeziora Drużno"
- szlak rowerowy – żółty – Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
- szlaki rowerowe śladami Mennonitów (czarny: Żuławka Sztumska – Stalewo – Zwierzno – Markusy i czerwony: Raczki Elbląskie – Tropy Elbląskie – Żurawiec – Jezioro – Markusy – Różany – Rozgart – Kławki – Stare Pole
- szlak rowerowy – niebieski – Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Nogat – Kopanka Pierwsza – Michałowo
- szlaki kajakowe: z Elbląga rzeką Tiną do wsi Różany oraz z Elbląga rzeką Fiszewką do wsi Szopy
- liczne ślady obecności mennonitów na Żuławach, m.in. stare cmentarze mennonickie ze stojącymi stelami
- zabytkowe mosty, domy podcieniowe, szereg zabudowań mieszkalnych i gospodarczych typu holenderskiego
- ścieżka dydaktyczna w Rezerwacie Jezioro Drużno
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Markusy istnieją następujące placówki edukacyjne:
Sport
W gminie wiejskiej Markusy organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.:
- Ogólnopolski Turniej w Rzucie Podkową w Rachowie
- Europejski Tydzień Sportu dla Wszystkich
- turnieje tenisa ziemnego i stołowego
- Nocny Turniej Piłki Nożnej Orlik 2012 w Żurawcu
- turnieje piłki nożnej dla dzieci i młodzieży
Istnieją również kluby sportowe:
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:
- rezerwat:
- Rezerwat Jezioro Drużno (3021,6 ha)
- Natura 2000:
- Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk – Ostoja Drużno (3088,8 ha)
- Obszar Specjalnej Ochrony ptaków – Jezioro Drużno (5995,7 ha)
- obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno (11738,9 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy Markusy znajduje się 12 pomników przyrody [14] oraz 1 użytek ekologiczny o powierzchni 89,89 ha.
Ciekawostki
- W Rezerwacie Jezioro Drużno znajduje się wieża widokowa, z której można podziwiać krajobrazy okolic jeziora oraz obserwować ptaki. Niestety pod koniec marca 2014 roku została ona zniszczona przez pożar.
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Markusy [06.08.2014]
- ↑ UStat w Olsztynie
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Portret terytorium, Bank Danych lokalnych GUS
- ↑ Dz.U. 1949 nr 40 poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych
- ↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych
- ↑ Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Bibliografia
Dz.U. 1949 nr 40 poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl[06.08.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Markusy na lata 2005–2012, Markusy 2005.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
BIP Urzędu Gminy Markusy [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Gminy Markusy [06.08.2014]
UStat w Olsztynie [06.08.2014]
