Janowiec Kościelny (gmina wiejska)

Gmina Janowiec Kościelny
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Bożena Grochala
Powierzchnia	135,92 km²
Liczba sołectw	30
Liczba miejscowości	49
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	3339 25 osób/km²
Strefa numeracyjna	89
Tablice rejestracyjne	NNI
TERYT	2811012
Urząd gminy Janowiec Kościelny 62 13-111 Janowiec Kościelny
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Janowiec Kościelny – gmina wiejska położona w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie nidzickim. Siedziba gminy znajduje się w Janowcu Kościelnym. Gmina rolnicza, o dużym udziale gruntów rolnych w ogólnej powierzchni gruntów w gminie. Władzę w gminie sprawuje wójt Bożena Grochala.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Janowiec Kościelny zajmuje powierzchnię 135,92 km², w tym:

• użytki rolne: 74,7% (10160 ha)
• lasy: 17,8% (2427 ha)

Gmina stanowi 14,4% powierzchni powiatu nidzickiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	3339	100	1629	48,8	1710	51,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	25		12		13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Janowiec Kościelny wynosiło -38 osób, co stanowi 24,7% migracji w powiecie nidzickim oraz 1% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny gminy Janowiec Kościelny należały do powiatu mławskiego w województwie warszawskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące gminy zastąpiono gromadami. Powołaną wówczas gromadę Janowiec Kościelny w 1955 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów włączono do powiatu nidzickiego w województwie olsztyńskim.
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, istniejące dotychczas w powiatach gromady zostały przekształcone w gminy. Gmina Janowiec Kościelny została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Bielawy, Cygany, Gniadki, Górowo, Gołębie, Iwany, Jabłonowo, Janowiec Kościelny, Janowiec Jastrząbki, Kołaki, Kownatki Falencino, Krusze, Napierki, Nowa Wieś Dmochy, Nowa Wieś Wielka, Pawełki, Piotrkowo, Pokrzywnica, Połcie Stare, Powierż, Safronka, Smolany Żardawy, Szczepkowo Borowe, Szczepkowo-Zalesie, Trząski, Waśniewo Grabowo, Waśniewo Gwoździe, Wiłunie, Zabłocie, Zaborowo.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat nidzicki. Gmina Janowiec Kościelny została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę Janowiec Kościelny w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim.

Gmina wiejska Janowiec Kościelny graniczy z gminami: Nidzica, Kozłowo, Janowo, Iłowo-Osada oraz z gminą Wieczfnia Kościelna w województwie mazowieckim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bielawy, Borowe, Bukowiec, Miecznikowo-Cygany, Miecznikowo-Gołębie, Waśniewo-Gwoździe, Iwany, Jabłonowo-Dyby, Janowiec Kościelny, Janowiec-Jastrząbki, Miecznikowo-Kołaki, Krusze, Kuce, Leśniki, Napierki, Nowa Wieś Dmochy, Nowa Wieś Wielka, Pawełki, Piotrkowo, Pokrzywnica Wielka, Połcie Młode, Połcie Stare, Powierż, Safronka, Smolany, Szczepkowo-Zalesie, Trząski, Waśniewo, Zabłocie Kanigowskie, Zaborowo.

Pozostałe miejscowości: Gniadki, Leśniewo Wielkie, Kownatki-Falęcino, Miecznikowo Siwe, Jabłonowo-Adamy, Janowiec-Zdzięty, Janowiec-Leśniki, Grabowo Leśne, Krajewo Małe, Krajewo Wielkie, Szypułki-Zaskórki, Żabino-Arguły, Żabino-Gąsiory, Szczepkowo Borowe, Szczepkowo-Kukiełki, Szczepkowo-Sołdany, Bukowiec Mały, Zbyluty.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Janowiec Kościelny jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego na terenie gminy wynosi około 15 ha. Użytki rolne zajmują prawie 75% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 75,2% (7640 ha), łąki i pastwiska zajmują 24,7% (2513 ha), a sady 0,07% (7 ha) ogólnej powierzchni gruntów rolnych w gminie. Na obszarze gminy większość stanowią gleby średniej jakości, zaliczane do IV klasy bonitacyjnej, na których dominują uprawy roślin o niskich wymaganiach glebowo-wodnych: żyta, mieszanek zbożowych, pszenżyta, ziemniaków. Bezpośredni wpływ na rodzaj upraw prócz jakości gleb ma również produkcja zwierzęca prowadzona na terenie gminy. Część uzyskanych plonów jest wykorzystywana jako pasze. Dominującym kierunkiem produkcji zwierzęcej w gminie jest tucz trzody chlewnej, hodowla bydła oraz drobiu..

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu; turystyka nie odgrywa znaczącej roli. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Janowiec Kościelny wynosiła w 2013 roku 175. W tym 14 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 161 tworzy sektor prywatny. 31 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 14 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 8 firm w dziale budownictwo, 67 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 4 firmy.

Gmina Janowiec Kościelny należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Ekologicznego Związeku Gmin "Działdowszczyzna" oraz LGD "Brama Mazurskiej Krainy".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Janowiec Kościelny wynosiła 214 osób, co stanowi 8,8% bezrobotnych w powiecie.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 28,4% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Samorządowy Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Janowcu Kościelnym
  

W strukturach SOKSiR znajduje się biblioteka publiczna.

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Festiwal Piosenki Religijnej
• Święto pieczonego ziemniaka

Ludzie związani z gminą

• Barbara Krajewska – ludowa poetka z Iwan.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Janowiec Kościelny należy:

• kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Janowcu Kościelnym wraz z przykościelnym cmentarzem

Szlaki i atrakcje turystyczne

• zagrody chłopskie z charakterystycznym ogrodzeniem – murem z kamienia polnego (Jastrząbki, Szczepkowo Borowe)
• dworki (Szczepkowo-Zalesie, Szypułki, Krajewo)
• aleja lipowa w Szczepkowie-Zalesiu
• figurka w miejscowości Gwoździe, wyrzeźbiona z jednego bloku granitowego
• liczne zabytki archeologiczne, m.in. kurhany w miejscowościach: Bielawy, Bukowiec, Krusze, Kuce, Piotrkowo oraz cmentarzyska wczesnośredniowieczne w Pokrzywnicy Wielkiej i Szczepkowie-Zalesiu
• obszar chronionego krajobrazu, walory przyrodniczo-krajobrazowe

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Janowiec Kościelny można uzyskać na stronie internetowej wrota.warmia.mazury.pl.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Janowiec Kościelny istnieją następujące placówki edukacyjne:

• punkty przedszkolne w Janowcu Kościelnym, Safronce, Waśniewie
• Szkoła Podstawowa im. Zawiszy Czarnego w Waśniewie
• Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Janowcu Kościelnym

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: rodzinny rajd rowerowy, turnieje piłki nożnej. Na terenie gminy działa klub:

• LKS Orzeł Janowiec Kościelny

Inne organizacje i instytucje

• Zespół Pobożanie
• Stowarzyszenie Ziemi Janowieckiej
• Stowarzyszenie na rzecz ekorozwoju wsi w Szczepkowie Borowym i "Trójmieście"
• Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Smolany-Żardawy "Pod Gajem"
• Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe BENE FIDE

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich: Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Orzyc (4641,5 ha)

Na terenie gminy wiejskiej Janowiec Kościelny nie ma pomników przyrody.

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 49, poz. 251, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych województw, [1] [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
bip.warmia.mazury.pl, Strategia rozwoju gminy Janowiec Kościelny, 2000.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
wrota.warmia.mazury.pl [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]