Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|rodzaj_rezerwatu = leśny | |rodzaj_rezerwatu = leśny | ||
|charakter_rezerwatu = | |charakter_rezerwatu = | ||
| − | |położenie = [[województwo warmińsko-mazurskie]], [[gmina | + | |położenie = [[województwo warmińsko-mazurskie]], [[Małdyty (gmina wiejska)]] |
| − | |data = 1955 | + | |data = 1955 r. |
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |powierzchnia = 34,02 | + | |powierzchnia = 34,02 |
|stopniN = 53 | |stopniN = 53 | ||
|minutN = 55 | |minutN = 55 | ||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|sekundE = 38.5415 | |sekundE = 38.5415 | ||
}} | }} | ||
| − | + | '''Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie''' – rezerwat położony na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], w gminie [[Małdyty (gmina wiejska)|Małdyty]], w [[Nadleśnictwo Dobrocin|Nadleśnictwie Dobrocin]], w obrębie ewidencyjnym [[Kiełkuty]]. Utworzono go w 1955 r. (akt powołujący ukazał się w "Monitorze Polskim" nr 40, poz. 397 z dn. 10 maja 1955 r.) | |
| + | Rezerwat utworzono celem zachowania naturalnego starodrzewu bukowego, znajdującego się na granicy zwartego zasięgu geograficznego [[buk zwyczajny|buka zwyczajnego]], z domieszką [[grab pospolity|grabu]], [[dąb szypułkowy|dębu]] i [[lipa drobnolistna|lipy]] oraz z licznymi stanowiskami roślin chronionych. | ||
| + | Dzisiejsza nazwa rezerwatu pochodzi od dawnej niemieckiej nazwy uroczyska Gross Bärwiesen. | ||
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Fizjogeografia terenu i szata roślinna == | |
| − | + | Obszar chroniony położony jest na wysokości 125–140 m n.p.m. i obejmuje wzgórza morenowe. Południowa część rezerwatu przylega do [[Jezioro Niedźwiedzie|Jeziora Niedźwiedziego]] (Miedzianego) i [[Jezioro Dolny Staw|jeziora Dolny Staw]] oraz otaczających je podmokłości. Starodrzew bukowy rezerwatu porasta wyniesienia morenowe, pomiędzy którymi występują miejscami zabagnione zagłębienia terenowe. W jego składzie dominuje buk zwyczajny w wieku 200-220 lat, ponadto w rozproszeniu występuje sosna zwyczajna, grab zwyczajny i dąb szypułkowy. Sporadycznie rośnie lipa drobnolistna, w obniżeniach terenowych [[olsza czarna]]. | |
<br/> | <br/> | ||
| + | == Zwierzęta == | ||
| + | Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie jest znaczącą ostoją organizmów saproksylicznych, spośród których tylko chrząszcze były przedmiotem wstępnego rozpoznania. Obszerne próchnowiska w dziuplach drzew są miejscem występowania [[pachnica dębowa|pachnicy dębowej]], gatunku priorytetowego wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Chrząszcz ten pierwotnie związany był z naturalnymi lasami obfitującymi w stare dziuplaste drzewa w drzewostanach o rozluźnionej strukturze, tj. znajdujących się w fazie rozpadu. Obecnie pachnica występuje głównie w dobrze nasłonecznionych zadrzewieniach w krajobrazach kulturowych (m.in. w alejach przydrożnych, parkach dworskich itp.), zaś w lasach jest niezmiernie rzadka z uwagi na eliminację drzew dziuplastych przez gospodarkę leśną oraz nadmierne zacienienie panujące w jednolitych wiekowo drzewostanach. | ||
| + | Liczne występowanie pachnicy we fragmencie ostoi świadczy o zachowaniu prawidłowej struktury ekosystemów leśnych. Stwierdzono zasiedlenie co najmniej 13 drzew, jednak prawdopodobnie faktyczna liczba jest znacznie większa, gdyż tylko nieliczne dziuple można poddać bezpośredniej inspekcji w poszukiwaniu chrząszczy. | ||
| − | + | Na uwagę zasługuje także występowanie [[tęgosz rdzawy|tęgosza rdzawego]], największego krajowego przedstawiciela chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Gatunek ten objęty jest ochroną gatunkową, został także włączony do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i znalazł się na czerwonej liście gatunków zagrożonych z kategorią VU (narażony). Larwa tęgosza zasiedla dziuple drzew, będąc wyspecjalizowanym drapieżnikiem polującym na duże larwy chrząszczy z rodziny ''Cetoniidae'', w tym larwy pachnicy dębowej. Jego obecność dowodzi, że populacja pachnicy jest na tym terenie liczna. Kolejnym gatunkiem chronionym i figurującym na czerwonej liście jest [[ciołek matowy]] z rodziny jelonkowatych, związany głównie z martwym drewnem twardych gatunków liściastych w zaawansowanym stanie rozkładu. Gatunek ten jest stosunkowo pospolity na całym Pojezierzu Iławskim, jednak ekosystemy grądów i buczyn stanowią jego typowe środowisko występowania. | |
| − | + | Oprócz wymienionych powyżej 3 gatunków chrząszczy saproksylicznych o większych rozmiarach ciała na obszarze ostoi potwierdzono występowanie co najmniej 30 kolejnych gatunków istotnych z punktu widzenia ochrony przyrody, tj. figurujących na czerwonej liście bądź uważanych za rzadkości faunistyczne. Naturalne lasy ostoi stanowią optymalne miejsce żerowania i rozrodu [[mopek|mopka]]. Ponadto ostoja Niedźwiedzie Wielkie jest ważnym miejscem gniazdowania ptaków związanych z dziuplami w obrębie żywych i martwych drzew, w tym [[dzięcioł czarny|dzięcioła czarnego]], [[dzięcioł pstry|dzięcioła pstrego]] i gołębia siniaka. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Znaczna część rezerwatu pokrywa się ze specjalnym obszarem ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) [[Natura 2000]] – [[Natura 2000 Niedźwiedzie Wielkie]]. | |
| − | [[ | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Rośliny == | |
| − | + | Stosunkowo bogata w gatunki roślinne warstwa krzewów zawiera w swoim składzie – obok buka, sosny, graba i dębu – leszczynę, [[kruszyna pospolita|kruszynę pospolitą]], [[wiciokrzew suchodrzew]], jarzębinę. Runo tworzy liczna flora roślin naczyniowych, wśród których występuje [[dąbrówka rozłogowa]], [[perłówka zwisła]], [[czerniec gronkowy]], [[czosnek niedźwiedzi]], [[zawilec gajowy]], [[czartawa pospolita]], [[kokorycz pełna]], [[skrzyp leśny]], [[szczyr trwały]], [[zerwa kłosowa]]. Z roślin chronionych obecny jest tu [[kopytnik pospolity]], [[marzanka wonna]], [[wawrzynek wilczełyko]], [[lilia złotogłów]], [[widłak jałowcowaty]], [[storczyk plamisty]], [[podkolan biały]]. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Grzyby == | |
| − | == | + | Na terenie rezerwatu występują duże populacje chronionych gatunków grzybów takich jak: [[ozorek dębowy]], [[flagowiec olbrzymi]], [[soplówka bukowa]], [[soplówka jeżowata]], [[mądziak psi]], [[podgrzybek pasożytniczy]] i [[szyszkowiec łuskowaty]]. |
| − | + | Rezerwat stanowi także miejsce występowania wielu porostów, czyli grzybów zlichenizowanych, pokrywających pnie drzew, szczególnie buka oraz liczne głazy narzutowe. Na terenie rezerwatu odkryto 83 gatunki porostów. Na uwagę zasługuje [[wzorzec geograficzny]] (''Rhizocarpon geographicum''), gatunek typowy dla wyższych partii Tatr. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Ciekawostki == | |
| − | + | *Na atrakcyjność obszaru składają się nie tylko jego walory przyrodnicze, ale także bliskość [[Kanał Ostródzko-Elbląski|Kanału Ostródzko-Elbląskiego]]. W Małdytach znajdują się dostępne dla zwiedzających pozostałości zespołu dworskiego z XVIII i XIX w. oraz budynki gospodarcze o konstrukcji ryglowej z XIX w. | |
| − | + | *Rezerwat swą nazwę zawdzięcza dawnej osadzie pruskiej Baarwiese (Niedźwiedzia Łączka), położonej w powiecie Mohrungen ([[Morąg]]) nad trzema zbiornikami wodnymi o podobnie brzmiących nazwach. W nazewnictwie potocznym w powojennej Polsce przyjęto dla osady nazwę Barwinek. | |
| − | + | Najprawdopodobniej pruska nazwa osady została przetłumaczona na język polski i użyczona tej części lasu, która została następnie ustanowiona rezerwatem. | |
| + | Wieś Baarwiese powstała około 1848 r. i przetrwała do 1928 lub 1929 r. Położona była w Lasach Dobrocińskich należących do familii Domhardów. Mieszkańcy utrzymywali się z pracy w lasach oraz połowu ryb w miejscowych ośrodkach wodnych. Z Baarwiese (Niedźwiedzią Łączką) ściśle powiązane jest inne miejsce, a mianowicie Jagdhaus Baarwiese – Domek Myśliwski Niedźwiedziej Łączki. Dom myśliwski był zamieszkały i eksploatowany do 1945 r. Po 1945 r. został zniszczony. Domy takie cieszyły się dużą popularnoscią w byłych [[Prusy Wschodnie|Prusach Wschodnich]]; stanowiły miejsce kultywowania pruskiej tradycji leśnictwa i myślistwa oraz były częstym miejscem spotkań państwowych notabli. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | ==Galeria zdjęć== | ||
| + | <gallery mode=packed widths=300px heights=300px class="left"> | ||
| + | File: niedzwiedzie_wielkie_rp_w.png|<center>Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie | ||
| + | File: niedzwiedzie_wielkie_rp_g.png|<center>Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie | ||
| + | Plik:storczyk.jpg|<center>Storczyk plamisty (''Dactylorhiza maculata''). Fot. Jerzy Opioła. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dactylorhiza_maculata_P24.jpg Commons Wikimedia] | ||
| + | </gallery> | ||
| − | [ | + | == Zobacz też == |
| + | [http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=495 obszary.natura2000.org.pl] [22.04.2014] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [http://fs.siteor.com/lasy/article_attachments/attachments/37697/original/REZERWAT_PRZYRODY_NIEDŹWIEDZIE_WIELKIE.pdf?1353589353 fs.siteor.com] [22.04.2014] | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, ''Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego'', Olsztyn 1999. | ||
| − | + | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Rezerwaty przyrody]] [[Kategoria: Powiat ostródzki]] [[Kategoria: Morąg (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Małdyty (gmina wiejska)]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 12:40, 20 mar 2015
| Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie | |
| | |
| Rodzaj rezerwatu | leśny |
| Państwo |  Polska
|
| Data utworzenia | 1955 r. |
| Powierzchnia | 34,02 ha |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie | |
| Położenie na mapie Polski  Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rezerwat przyrody Niedźwiedzie Wielkie – rezerwat położony na Pojezierzu Iławskim, w gminie Małdyty, w Nadleśnictwie Dobrocin, w obrębie ewidencyjnym Kiełkuty. Utworzono go w 1955 r. (akt powołujący ukazał się w "Monitorze Polskim" nr 40, poz. 397 z dn. 10 maja 1955 r.) Rezerwat utworzono celem zachowania naturalnego starodrzewu bukowego, znajdującego się na granicy zwartego zasięgu geograficznego buka zwyczajnego, z domieszką grabu, dębu i lipy oraz z licznymi stanowiskami roślin chronionych.
Dzisiejsza nazwa rezerwatu pochodzi od dawnej niemieckiej nazwy uroczyska Gross Bärwiesen.
Spis treści
Fizjogeografia terenu i szata roślinna
Obszar chroniony położony jest na wysokości 125–140 m n.p.m. i obejmuje wzgórza morenowe. Południowa część rezerwatu przylega do Jeziora Niedźwiedziego (Miedzianego) i jeziora Dolny Staw oraz otaczających je podmokłości. Starodrzew bukowy rezerwatu porasta wyniesienia morenowe, pomiędzy którymi występują miejscami zabagnione zagłębienia terenowe. W jego składzie dominuje buk zwyczajny w wieku 200-220 lat, ponadto w rozproszeniu występuje sosna zwyczajna, grab zwyczajny i dąb szypułkowy. Sporadycznie rośnie lipa drobnolistna, w obniżeniach terenowych olsza czarna.
Zwierzęta
Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie jest znaczącą ostoją organizmów saproksylicznych, spośród których tylko chrząszcze były przedmiotem wstępnego rozpoznania. Obszerne próchnowiska w dziuplach drzew są miejscem występowania pachnicy dębowej, gatunku priorytetowego wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Chrząszcz ten pierwotnie związany był z naturalnymi lasami obfitującymi w stare dziuplaste drzewa w drzewostanach o rozluźnionej strukturze, tj. znajdujących się w fazie rozpadu. Obecnie pachnica występuje głównie w dobrze nasłonecznionych zadrzewieniach w krajobrazach kulturowych (m.in. w alejach przydrożnych, parkach dworskich itp.), zaś w lasach jest niezmiernie rzadka z uwagi na eliminację drzew dziuplastych przez gospodarkę leśną oraz nadmierne zacienienie panujące w jednolitych wiekowo drzewostanach.
Liczne występowanie pachnicy we fragmencie ostoi świadczy o zachowaniu prawidłowej struktury ekosystemów leśnych. Stwierdzono zasiedlenie co najmniej 13 drzew, jednak prawdopodobnie faktyczna liczba jest znacznie większa, gdyż tylko nieliczne dziuple można poddać bezpośredniej inspekcji w poszukiwaniu chrząszczy.
Na uwagę zasługuje także występowanie tęgosza rdzawego, największego krajowego przedstawiciela chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Gatunek ten objęty jest ochroną gatunkową, został także włączony do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i znalazł się na czerwonej liście gatunków zagrożonych z kategorią VU (narażony). Larwa tęgosza zasiedla dziuple drzew, będąc wyspecjalizowanym drapieżnikiem polującym na duże larwy chrząszczy z rodziny Cetoniidae, w tym larwy pachnicy dębowej. Jego obecność dowodzi, że populacja pachnicy jest na tym terenie liczna. Kolejnym gatunkiem chronionym i figurującym na czerwonej liście jest ciołek matowy z rodziny jelonkowatych, związany głównie z martwym drewnem twardych gatunków liściastych w zaawansowanym stanie rozkładu. Gatunek ten jest stosunkowo pospolity na całym Pojezierzu Iławskim, jednak ekosystemy grądów i buczyn stanowią jego typowe środowisko występowania.
Oprócz wymienionych powyżej 3 gatunków chrząszczy saproksylicznych o większych rozmiarach ciała na obszarze ostoi potwierdzono występowanie co najmniej 30 kolejnych gatunków istotnych z punktu widzenia ochrony przyrody, tj. figurujących na czerwonej liście bądź uważanych za rzadkości faunistyczne. Naturalne lasy ostoi stanowią optymalne miejsce żerowania i rozrodu mopka. Ponadto ostoja Niedźwiedzie Wielkie jest ważnym miejscem gniazdowania ptaków związanych z dziuplami w obrębie żywych i martwych drzew, w tym dzięcioła czarnego, dzięcioła pstrego i gołębia siniaka.
Znaczna część rezerwatu pokrywa się ze specjalnym obszarem ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Natura 2000 – Natura 2000 Niedźwiedzie Wielkie.
Rośliny
Stosunkowo bogata w gatunki roślinne warstwa krzewów zawiera w swoim składzie – obok buka, sosny, graba i dębu – leszczynę, kruszynę pospolitą, wiciokrzew suchodrzew, jarzębinę. Runo tworzy liczna flora roślin naczyniowych, wśród których występuje dąbrówka rozłogowa, perłówka zwisła, czerniec gronkowy, czosnek niedźwiedzi, zawilec gajowy, czartawa pospolita, kokorycz pełna, skrzyp leśny, szczyr trwały, zerwa kłosowa. Z roślin chronionych obecny jest tu kopytnik pospolity, marzanka wonna, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, widłak jałowcowaty, storczyk plamisty, podkolan biały.
Grzyby
Na terenie rezerwatu występują duże populacje chronionych gatunków grzybów takich jak: ozorek dębowy, flagowiec olbrzymi, soplówka bukowa, soplówka jeżowata, mądziak psi, podgrzybek pasożytniczy i szyszkowiec łuskowaty.
Rezerwat stanowi także miejsce występowania wielu porostów, czyli grzybów zlichenizowanych, pokrywających pnie drzew, szczególnie buka oraz liczne głazy narzutowe. Na terenie rezerwatu odkryto 83 gatunki porostów. Na uwagę zasługuje wzorzec geograficzny (Rhizocarpon geographicum), gatunek typowy dla wyższych partii Tatr.
Ciekawostki
- Na atrakcyjność obszaru składają się nie tylko jego walory przyrodnicze, ale także bliskość Kanału Ostródzko-Elbląskiego. W Małdytach znajdują się dostępne dla zwiedzających pozostałości zespołu dworskiego z XVIII i XIX w. oraz budynki gospodarcze o konstrukcji ryglowej z XIX w.
- Rezerwat swą nazwę zawdzięcza dawnej osadzie pruskiej Baarwiese (Niedźwiedzia Łączka), położonej w powiecie Mohrungen (Morąg) nad trzema zbiornikami wodnymi o podobnie brzmiących nazwach. W nazewnictwie potocznym w powojennej Polsce przyjęto dla osady nazwę Barwinek.
Najprawdopodobniej pruska nazwa osady została przetłumaczona na język polski i użyczona tej części lasu, która została następnie ustanowiona rezerwatem.
Wieś Baarwiese powstała około 1848 r. i przetrwała do 1928 lub 1929 r. Położona była w Lasach Dobrocińskich należących do familii Domhardów. Mieszkańcy utrzymywali się z pracy w lasach oraz połowu ryb w miejscowych ośrodkach wodnych. Z Baarwiese (Niedźwiedzią Łączką) ściśle powiązane jest inne miejsce, a mianowicie Jagdhaus Baarwiese – Domek Myśliwski Niedźwiedziej Łączki. Dom myśliwski był zamieszkały i eksploatowany do 1945 r. Po 1945 r. został zniszczony. Domy takie cieszyły się dużą popularnoscią w byłych Prusach Wschodnich; stanowiły miejsce kultywowania pruskiej tradycji leśnictwa i myślistwa oraz były częstym miejscem spotkań państwowych notabli.
Galeria zdjęć
Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie 
Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie 
Storczyk plamisty (Dactylorhiza maculata). Fot. Jerzy Opioła. Źródło: Commons Wikimedia
Zobacz też
obszary.natura2000.org.pl [22.04.2014]
fs.siteor.com [22.04.2014]
Bibliografia
Dąbrowski Stanisław, Polakowski Benon, Wołos Lucjan, Obszary chronione i pomniki przyrody województwa warmińsko-mazurskiego, Olsztyn 1999.
