Gronowo Elbląskie (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Gmina infobox
 
{{Gmina infobox
 
  |Gmina          = Gronowo Elbląskie
 
  |Gmina          = Gronowo Elbląskie
−
  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Gronowo Elbląskie.png | Herb gminy Gronowo Elbląskie   
+
  |herb_gminy      =  Plik:Herb_gminy_Gronowo Elbląskie.png |Herb gminy Gronowo Elbląskie   
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |flaga_gminy    =  
 
  |mapa_gminy      =  
 
  |mapa_gminy      =  
Linia 28: Linia 28:
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/gronowo_elblaskie_gmina_wiejska/
 
  |bip            = http://bip.warmia.mazury.pl/gronowo_elblaskie_gmina_wiejska/
 
}}  
 
}}  
−
'''Gmina Gronowo Elbląskie''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat elbląski| powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Gronowo Elbląskie| Gronowie Elbląskim]].
+
'''Gmina Gronowo Elbląskie''' – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwa warmińsko-mazurskiego]], w zachodniej części [[Powiat elbląski|powiatu elbląskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Gronowo Elbląskie|Gronowie Elbląskim]]. Gmina rolnicza, o znikomej powierzchni zalesienia<ref name="p1">UStat w Olsztynie [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/gronowo_elblaskie.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.06.2014]</ref>. Usytuowana we wschodniej części [[Żuławy Wiślane|Żuław Wiślanych]], zwanej [[Żuławy Elbląskie|Żuławami Elbląskimi]] i cechującej się żyznymi glebami oraz harmonijnym, płaskim krajobrazem doliny Wisły. Władzę w gminie sprawuje wójt [[Marcin Ślęzak]]<ref>[http://www.gminagronowo.pl/pl/urzad-gminy Urząd Gminy Górowo Elbląskie] [06.06.2014]</ref>.
−
 
 
−
Gmina rolnicza, o znikomej powierzchni zalesienia<ref name="p1">UStat w Olsztynie [http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/gronowo_elblaskie.pdf Urząd Statystyczny w Olsztynie] [06.06.2014]</ref>. Usytuowana we wschodniej części [[Żuławy Wiślane| Żuław Wiślanych]], zwanej [[Żuławy Elbląskie| Żuławami Elbląskimi]], które cechują się żyznymi glebami i harmonijnym płaskim krajobrazem doliny Wisły.  
 
−
 
 
−
Władzę w gminie sprawuje wójt [[Marcin Ślęzak]]<ref>Urząd Gminy Gronowo Elbląskie [http://www.gminagronowo.pl/pl/urzad-gminy Urząd Gminy Górowo Elbląskie] [06.06.2014]</ref>.
 
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
 +
[[Plik:Wiatrak w Wikrowie.jpg|thumb|right|290px|Wiatrak w Wikrowie.<br>Źródło: [http://www.gminagronowo.pl/pl/historia-gminy/40-historia/89-wiatraki-odwadniajco-nawadniajce www.gminagronowo.pl]
 +
]]
 
== Powierzchnia gminy ==
 
== Powierzchnia gminy ==
 
Gmina Gronowo Elbląskie zajmuje powierzchnię 89,15km<sup>2</sup><ref name="p1"/>, w tym:
 
Gmina Gronowo Elbląskie zajmuje powierzchnię 89,15km<sup>2</sup><ref name="p1"/>, w tym:
Linia 46: Linia 44:
  
 
{|class="wikitable"
 
{|class="wikitable"
−
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
+
!Opis ||colspan=2|Ogółem ||colspan=2|Kobiety ||colspan=2|Mężczyźni
 
|-
 
|-
−
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
+
|jednostka ||osób ||% ||osób ||% ||osób ||%
 
|--
 
|--
−
|liczba || 5192 || 100 || 2594 || 49,96 || 2598 || 50,04
+
|liczba ||5192 ||100 ||2594 ||49,96 ||2598 ||50,04
 
|--
 
|--
−
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 58|| colspan=2| 29 || colspan=2| 29
+
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) ||colspan=2|58||colspan=2|29 ||colspan=2|29
 
|}
 
|}
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie było dodatnie i wynosiło 20 osób; (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi -22 osoby)<ref name="p2">[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref> .
 
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie było dodatnie i wynosiło 20 osób; (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi -22 osoby)<ref name="p2">[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych lokalnych GUS] [06.06.2014]</ref> .
Linia 60: Linia 58:
 
Po zakończeniu II wojny światowej gmina wiejska Gronowo Elbląskie (wówczas gmina Gronowo) stała się częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku gmina Gronowo weszła w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie<ref>Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19490400284 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>.  
 
Po zakończeniu II wojny światowej gmina wiejska Gronowo Elbląskie (wówczas gmina Gronowo) stała się częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku gmina Gronowo weszła w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie<ref>Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19490400284 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>.  
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>, przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało wojewódzwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Gronowo Elbląskie<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>.
 
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych,  [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>, przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało wojewódzwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Gronowo Elbląskie<ref>Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>.
−
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref>umiejscowiły gminę wiejską Gronowo Elbląskie w powołanym 1 stycznia 1999 roku w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
+
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]</ref> umiejscowiły gminę wiejską Gronowo Elbląskie w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
  
−
Gmina wiejska Gronowo Elbląskie graniczy: od północy i północnego-wschodu z [[Elbląg (gmina wiejska)| gminą wiejską Elbląg]], od południa i południowego-wschodu z [[Markusy (gmina wiejska)| gminą Markusy]] oraz gminami: Nowy Dwór Gdański i Stare Pole w województwie pomorskim.
+
Gmina wiejska Gronowo Elbląskie graniczy: od północy i północnego-wschodu z [[Elbląg (gmina wiejska)|gminą wiejską Elbląg]], od południa i południowego-wschodu z [[Markusy (gmina wiejska)|gminą Markusy]] oraz gminami: Nowy Dwór Gdański i Stare Pole w województwie pomorskim.
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
 
== Miejscowości na terenie gminy ==
−
Sołectwa: Gronowo Elbląskie, [[Jegłownik]], [[Oleśno]], [[Fiszewo]], [[Nogat]], [[Jasionna]], [[Mojkowo]], [[Rozgart]], [[Różany]], [[Karczowiska Górne]], [[Błotnica]], [[Wikrowo]], [[Szopy]], [[Gajewiec]].
+
Sołectwa: Gronowo Elbląskie, [[Jegłownik]], [[Oleśno]], [[Fiszewo]], [[Nogat]], [[Jasionno]], [[Mojkowo]], [[Rozgart]], [[Różany]], [[Karczowiska Górne]], [[Błotnica]], [[Wikrowo]], [[Szopy]], [[Gajewiec]].
  
 
Pozostałe miejscowości: [[Nowy Dwór Elbląski]], [[Kopanka Druga]], [[Dworki]], [[Kopanka Pierwsza]], [[Wiktorowo]].
 
Pozostałe miejscowości: [[Nowy Dwór Elbląski]], [[Kopanka Druga]], [[Dworki]], [[Kopanka Pierwsza]], [[Wiktorowo]].
 
<br/>
 
<br/>
 +
 
== Gospodarka ==
 
== Gospodarka ==
−
Gmina Gronowo Elbląskie jest gminą rolniczą, w której wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 87,9 punktów. Odzwierciedleniem tego wskaźnika są m. in. dobrej jakości gleby. Użytki rolne zajmują ponad 83% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne zajmujące powierzchnię 3598 ha (40,36%), łąki trwałe i pastwiska obejmują łącznie 3785 ha (42,46 %), a sady zajmują  22 ha (0,25%). Gęsta sieć rowów i kanałów dzieli przestrzeń rolniczą na liczne działki o niedużej powierzchni. W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie przeważają gospodarstwa indywidualne specjalizujące się w produkcji roślinnej. W strukturze zasiewów dominuje uprawa pszenicy, w niewielkich ilościach uprawiane są jęczmień, pszenżyto, owies, pozostałe uprawy stanowią: rośliny przemysłowe (buraki cukrowe, rzepak, rzepik), rośliny pastewne, ziemniaki i warzywa. W hodowli przeważają bydło opasowe i mleczne oraz trzoda chlewna.
+
Gmina Gronowo Elbląskie jest gminą rolniczą, w której wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 87,9 punktów. Odzwierciedleniem tego wskaźnika są m.in. dobrej jakości gleby. Użytki rolne zajmują ponad 83% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne zajmujące powierzchnię 3598 ha (40,36%). Łąki trwałe i pastwiska obejmują łącznie 3785 ha (42,46 %), a sady zajmują  22 ha (0,25%). Gęsta sieć rowów i kanałów dzieli przestrzeń rolniczą na liczne działki o niedużej powierzchni. W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie przeważają gospodarstwa indywidualne specjalizujące się w produkcji roślinnej. W strukturze zasiewów dominuje uprawa pszenicy, w niewielkich ilościach uprawiane są jęczmień, pszenżyto, owies, pozostałe uprawy stanowią: rośliny przemysłowe (buraki cukrowe, rzepak, rzepik), rośliny pastewne, ziemniaki i warzywa. W hodowli przeważa bydło opasowe i mleczne oraz trzoda chlewna.
  
 
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
 
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
  
−
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła w 2013 roku 329. W tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 320 tworzy sektor prywatny<ref name="p2"/>.81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 54 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe (dominuje przetwórstwo rolno-spożywcze, największymi zakładami działającymi w tej dziedzinie są: ubojnia zwierząt oraz młyn w Gronowie Elbląskim), 49 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 8 firm. Są to firmy małe i średnie, zatrudniające od 1 do 5 osób.
+
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła w 2013 roku 329, w tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego. Pozostałe 320 tworzy sektor prywatny<ref name="p2"/>. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 54 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe (dominuje przetwórstwo rolno-spożywcze, największymi zakładami działającymi w tej dziedzinie są: ubojnia zwierząt oraz młyn w Gronowie Elbląskim), 49 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 8 firm. Są to firmy małe i średnie, zatrudniające od 1 do 5 osób.
  
 
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w Jegłowniku Gronowie Elbląskim.
 
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w Jegłowniku Gronowie Elbląskim.
Linia 82: Linia 82:
 
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła 438 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 7,8%  bezrobotnych w powiecie. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,9% ludności<ref name="p2"/>.
 
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła 438 osób<ref name="p2"/>, co stanowi 7,8%  bezrobotnych w powiecie. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,9% ludności<ref name="p2"/>.
  
−
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne| obszarów przygranicznych]], a także tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski | Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
+
W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary przygraniczne|obszarów przygranicznych]], a także tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski |Tygrysów warmińsko-mazurskich]] wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Kultura i turystyka ==
 
== Kultura i turystyka ==
−
[[Plik:Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku.jpg|thumb|righ|300px|Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku]]
 
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy'''
 +
 
*[[Biblioteka Publiczna Gminy Gronowo Elbląskie]]
 
*[[Biblioteka Publiczna Gminy Gronowo Elbląskie]]
−
Filia biblioteki znajduje się w [[Jegłownik | Jegłowniku]]
+
Filia biblioteki znajduje się w [[Jegłownik |Jegłowniku]]<br/>
 +
 
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą'''
 +
 
*dożynki gminne
 
*dożynki gminne
 
*doroczne festyny rodzinne
 
*doroczne festyny rodzinne
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
 
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy'''
−
[[Plik:Kosciół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie.png|thumb|righ|300px|Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie, fot. Jerzy Zaskiewicz]]
 
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Gronowo Elbląskie należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]</ref>:
 
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Gronowo Elbląskie należą<ref> [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków]</ref>:
  
Linia 100: Linia 101:
 
*cmentarz ewangelicki w Fiszewie, kostnica, dzwonnica  
 
*cmentarz ewangelicki w Fiszewie, kostnica, dzwonnica  
 
*dworzec PKP w Gronowie Elbląskim  
 
*dworzec PKP w Gronowie Elbląskim  
−
*[[Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku]]
+
*[[Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku|kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku]]
−
*[[Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie]] wraz z dzwonnicą
+
*[[Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie|kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie]] wraz z dzwonnicą
−
*cmentarz mennonicki w Rozgarcie
+
*cmentarz menonicki w Rozgarcie
 
*domy podcieniowe w miejscowościach Rozgart i Różany
 
*domy podcieniowe w miejscowościach Rozgart i Różany
 
*most drogowy zwodzony w Szopach
 
*most drogowy zwodzony w Szopach
−
[[Plik:Dom podcieniowy w miejscowości Rozgart.jpg|thumb|righ|300px|Dom podcieniowy w miejscowości Rozgart]]
+
 
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
'''Szlaki i atrakcje turystyczne'''
 
*[[Szlak Żuławski]]: szlak łączący Gronowo Elbląskie ze Starym Polem
 
*[[Szlak Żuławski]]: szlak łączący Gronowo Elbląskie ze Starym Polem
−
*szlak rowerowy żółty: [[Markusy]] - Różany - Gronowo Elbląskie - [[Jegłownik]] - [[Wikrowo]] - [[Elbląg]]
+
*szlak rowerowy żółty: [[Markusy]] – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – [[Elbląg]]
−
*szlak rowerowy czerwony:  [[Szaleniec]] - [[Rozgart]] - [[Różany]] - [[Gronowo Elbląskie]] - Jegłownik - Wikrowo - [[Elbląg]]
+
*szlak rowerowy czerwony:  [[Szaleniec]] – [[Rozgart]] – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
−
*szlak rowerowy zielony: - Stare Pole - [[Fiszewo]] - [[Gronowo Elbląskie]] - Jegłownik - Wikrowo - Elbląg
+
*szlak rowerowy zielony: Stare Pole – Fiszewo – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
−
*szlak rowerowy - niebieski - [[Markusy]] - Różany - Gronowo Elbląskie - Jegłownik - [[rzeka Nogat|Nogat]] - [[Kopanka Pierwsza]] - [[Michałowo]]
+
*szlak rowerowy niebieski: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Nogat – [[Kopanka Pierwsza]] – [[Michałowo]]
−
*szlaki kajakowe: z Elbląga [[Rzeka Tina| rzeką Tiną]] do wsi Różany oraz z Elbląga [[Rzeka Fiszewka| rzeką Fiszewką]] do wsi Szopy
+
*szlaki kajakowe: z Elbląga [[Rzeka Tina|rzeką Tiną]] do wsi Różany oraz z Elbląga [[Rzeka Fiszewka|rzeką Fiszewką]] do wsi Szopy
−
*zabytkowe urządzenia techniczne (stacje pomp, mosty zwodzone, wrota przeciw powodziowe, śluzy)
+
*zabytkowe urządzenia techniczne (stacje pomp, mosty zwodzone, wrota przeciwpowodziowe, śluzy)
 +
 
 +
==Religia==
 +
*[[Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku]]
 +
*[[Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Gronowie Elbląskim]]
 +
*[[Parafia pw. św. Michała Archanioła w Zwierznie]]
 +
*[[Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jeziorze]]
 +
 
 
== Szkolnictwo ==
 
== Szkolnictwo ==
 
W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie  istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 
W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie  istnieją następujące placówki edukacyjne:  
 
*Przedszkole w Gronowie Elbląskim
 
*Przedszkole w Gronowie Elbląskim
−
*[[Szkoła Podstawowa w Gronowie Elbląskim| Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Gronowie Elbląskim]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Gronowie Elbląskim|Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Gronowie Elbląskim]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Jegłowniku|Szkoła Podstawowa im. Obrońców Westerplatte w Jegłowniku]]
 
*[[Szkoła Podstawowa w Jegłowniku|Szkoła Podstawowa im. Obrońców Westerplatte w Jegłowniku]]
 
*[[Gimnazjum w Gronowie Elbląskim|Gimnazjum im. Powstańców Listopadowych w Gronowie Elbląskim]]
 
*[[Gimnazjum w Gronowie Elbląskim|Gimnazjum im. Powstańców Listopadowych w Gronowie Elbląskim]]
Linia 142: Linia 150:
 
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno]] (11738,9 ha)
 
*[[Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno]] (11738,9 ha)
 
Użytki ekologiczne:
 
Użytki ekologiczne:
−
*Torfowisko Jegłownik
+
*[[użytek ekologiczny "Torfowisko Jegłownik"]]
−
*Stawy koło Nogatu
+
*[[użytek ekologiczny "Stawy koło Nogatu"]]
−
*Stawy koło Rozgartu
+
*[[użytek ekologiczny "Stawy koło Rozgartu"]]
−
*Mokradła Tiny<ref>Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.</ref>.
+
* [[użytek ekologiczny "Mokradła Tiny"]]<ref>Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.</ref>.
 
Na terenie gminy Gronowo Elbląskie nie ma pomników przyrody<ref>Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]]</ref>.
 
Na terenie gminy Gronowo Elbląskie nie ma pomników przyrody<ref>Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]]</ref>.
−
[[Plik:Wiatrak w Wikrowie.jpg|thumb|righ|300px|Wiatrak w Wikrowie]]
+
 
−
<br/>
 
 
==Ciekawostki==
 
==Ciekawostki==
 
*W gminie odbywa się [[Ogólnopolski Złaz Śladami Powstańców Listopadowych]] - coroczny rajd pieszy, który upamiętnia zamordowanych przez pruskich żołnierzy w pobliskim Fiszewie weteranów Powstania Listopadowego
 
*W gminie odbywa się [[Ogólnopolski Złaz Śladami Powstańców Listopadowych]] - coroczny rajd pieszy, który upamiętnia zamordowanych przez pruskich żołnierzy w pobliskim Fiszewie weteranów Powstania Listopadowego
 
*W Wikrowie znajdował się okazały wiatrak typu holenderskiego, pochodzący z 1855 roku; dla uzyskania korzystniejszej wysokości usytuowany był na budynku gospodarczym o konstrukcji szkieletowej. W 2002 roku został zniszczony przez pożar.
 
*W Wikrowie znajdował się okazały wiatrak typu holenderskiego, pochodzący z 1855 roku; dla uzyskania korzystniejszej wysokości usytuowany był na budynku gospodarczym o konstrukcji szkieletowej. W 2002 roku został zniszczony przez pożar.
−
== Bibliografia==
 
−
#Dz.U. 1949 nr 40 poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19490400284 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]
 
−
#Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]
 
−
#Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]
 
−
#Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]
 
−
#Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
 
−
#Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.
 
−
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [06.06.2014]
 
−
#[http://bip.warmia.mazury.pl/gronowo_elblaskie_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Gronowo Elbląskie] [06.06.2014]
 
−
#[http://natura2000.gdos.gov.pl/ GDOŚ ] [06.06.2014]
 
−
#[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [06.06.2014]
 
−
#[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [06.06.2014]
 
−
#[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ RDOŚ w Olsztynie] [06.06.2014]
 
−
#[http://www.gminagronowo.pl/ Urząd Gminy Gronowo Elbląskie] [06.06.2014]
 
−
#[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/gronowo_elblaskie.pdf UStat w Olsztynie] [06.06.2014]<br/>
 
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
 
<references/>
 
<references/>
 +
== Bibliografia==
 +
Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.<br/>
 +
[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19490400284 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]<br/>
 +
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [06.06.2014]<br/>
 +
''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r.'', GUS, Warszawa 2013.
 +
Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.<br/>
 +
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks Bank Danych Lokalnych GUS] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://bip.warmia.mazury.pl/gronowo_elblaskie_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Gronowo Elbląskie] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://natura2000.gdos.gov.pl/  Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://www.gminagronowo.pl/ Urząd Gminy Gronowo Elbląskie] [06.06.2014]<br/>
 +
[http://olsztyn.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_warminsko-mazurskie/portrety_gmin/elblaski/gronowo_elblaskie.pdf UStat w Olsztynie] [06.06.2014]<br/>
 +
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat elbląski]][[Kategoria: Gronowo Elbląskie (gmina wiejska)]]
 
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria:Powiat elbląski]][[Kategoria: Gronowo Elbląskie (gmina wiejska)]]
 +
[[Kategoria: 1945-1989]] [[Kategoria: 1990-]]

Aktualna wersja na dzień 22:27, 27 mar 2015

Gmina Gronowo Elbląskie
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat elbląski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Marcin Ślęzak
Powierzchnia 89,15 km²
Liczba sołectw 14
Liczba miejscowości 19
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		5192
58 osób/km²
Strefa numeracyjna 55
Tablice rejestracyjne NEB
TERYT 2804032
Urząd gminy
ul. Łączności 3 82-335 Gronowo Elbląskie
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Gronowo Elbląskie – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w zachodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Gronowie Elbląskim. Gmina rolnicza, o znikomej powierzchni zalesienia[1]. Usytuowana we wschodniej części Żuław Wiślanych, zwanej Żuławami Elbląskimi i cechującej się żyznymi glebami oraz harmonijnym, płaskim krajobrazem doliny Wisły. Władzę w gminie sprawuje wójt Marcin Ślęzak[2].

Wiatrak w Wikrowie.
Źródło: www.gminagronowo.pl

Powierzchnia gminy

Gmina Gronowo Elbląskie zajmuje powierzchnię 89,15km2[1], w tym:

  • lasy: 0,04% (3,8 ha)
  • użytki rolne: 83,06% (7405 ha)
  • wody: 6,33% (564 ha)

Gmina stanowi 6,3% powierzchni powiatu elbląskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 5192 100 2594 49,96 2598 50,04
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		58 29 29

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie było dodatnie i wynosiło 20 osób; (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi -22 osoby)[4] .

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po zakończeniu II wojny światowej gmina wiejska Gronowo Elbląskie (wówczas gmina Gronowo) stała się częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku gmina Gronowo weszła w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie[5]. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało wojewódzwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Gronowo Elbląskie[7]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę wiejską Gronowo Elbląskie w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.

Gmina wiejska Gronowo Elbląskie graniczy: od północy i północnego-wschodu z gminą wiejską Elbląg, od południa i południowego-wschodu z gminą Markusy oraz gminami: Nowy Dwór Gdański i Stare Pole w województwie pomorskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Gronowo Elbląskie, Jegłownik, Oleśno, Fiszewo, Nogat, Jasionno, Mojkowo, Rozgart, Różany, Karczowiska Górne, Błotnica, Wikrowo, Szopy, Gajewiec.

Pozostałe miejscowości: Nowy Dwór Elbląski, Kopanka Druga, Dworki, Kopanka Pierwsza, Wiktorowo.

Gospodarka

Gmina Gronowo Elbląskie jest gminą rolniczą, w której wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 87,9 punktów. Odzwierciedleniem tego wskaźnika są m.in. dobrej jakości gleby. Użytki rolne zajmują ponad 83% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne zajmujące powierzchnię 3598 ha (40,36%). Łąki trwałe i pastwiska obejmują łącznie 3785 ha (42,46 %), a sady zajmują 22 ha (0,25%). Gęsta sieć rowów i kanałów dzieli przestrzeń rolniczą na liczne działki o niedużej powierzchni. W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie przeważają gospodarstwa indywidualne specjalizujące się w produkcji roślinnej. W strukturze zasiewów dominuje uprawa pszenicy, w niewielkich ilościach uprawiane są jęczmień, pszenżyto, owies, pozostałe uprawy stanowią: rośliny przemysłowe (buraki cukrowe, rzepak, rzepik), rośliny pastewne, ziemniaki i warzywa. W hodowli przeważa bydło opasowe i mleczne oraz trzoda chlewna.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła w 2013 roku 329, w tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego. Pozostałe 320 tworzy sektor prywatny[4]. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 54 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe (dominuje przetwórstwo rolno-spożywcze, największymi zakładami działającymi w tej dziedzinie są: ubojnia zwierząt oraz młyn w Gronowie Elbląskim), 49 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 8 firm. Są to firmy małe i średnie, zatrudniające od 1 do 5 osób.

Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w Jegłowniku Gronowie Elbląskim.

Gmina wiejska Gronowo Elbląskie nawiązała współpracę partnerską z niemiecką gminą Uplengen w celu wymiany doświadczeń w prowadzeniu oraz zarządzaniu samorządem terytorialnym.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła 438 osób[4], co stanowi 7,8% bezrobotnych w powiecie. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,9% ludności[4].

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Filia biblioteki znajduje się w Jegłowniku

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • dożynki gminne
  • doroczne festyny rodzinne

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Gronowo Elbląskie należą[9]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • Szlak Żuławski: szlak łączący Gronowo Elbląskie ze Starym Polem
  • szlak rowerowy żółty: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
  • szlak rowerowy czerwony: Szaleniec – Rozgart – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
  • szlak rowerowy zielony: Stare Pole – Fiszewo – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
  • szlak rowerowy niebieski: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Nogat – Kopanka Pierwsza – Michałowo
  • szlaki kajakowe: z Elbląga rzeką Tiną do wsi Różany oraz z Elbląga rzeką Fiszewką do wsi Szopy
  • zabytkowe urządzenia techniczne (stacje pomp, mosty zwodzone, wrota przeciwpowodziowe, śluzy)

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Jegłownickie Dni Sportu, Europejski Tydzień Sportu Dla Wszystkich, Mistrzostwa Regionu Warmińsko-Mazurskiego w Rzucie Podkową, turnieje piłki nożnej. Istnieją również kluby sportowe:

W gminie działa szkółka piłkarska dla dziewcząt i chłopców.

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary chronionego krajobrazu:

Użytki ekologiczne:

Na terenie gminy Gronowo Elbląskie nie ma pomników przyrody[11].

Ciekawostki

  • W gminie odbywa się Ogólnopolski Złaz Śladami Powstańców Listopadowych - coroczny rajd pieszy, który upamiętnia zamordowanych przez pruskich żołnierzy w pobliskim Fiszewie weteranów Powstania Listopadowego
  • W Wikrowie znajdował się okazały wiatrak typu holenderskiego, pochodzący z 1855 roku; dla uzyskania korzystniejszej wysokości usytuowany był na budynku gospodarczym o konstrukcji szkieletowej. W 2002 roku został zniszczony przez pożar.

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 UStat w Olsztynie Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.06.2014]
  2. ↑ Urząd Gminy Górowo Elbląskie [06.06.2014]
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Bank Danych lokalnych GUS [06.06.2014]
  5. ↑ Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
  6. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
  7. ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
  8. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
  9. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
  10. ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.
  11. ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]

Bibliografia

Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.
isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013. Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
BIP Urzędu Gminy Gronowo Elbląskie [06.06.2014]
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [06.06.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.06.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.06.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.06.2014]
Urząd Gminy Gronowo Elbląskie [06.06.2014]
UStat w Olsztynie [06.06.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Gronowo_Elbląskie_(gmina_wiejska)&oldid=147162”