Chaberkowo: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Chaberkowa | |dopełniacz wsi = Chaberkowa | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = | |rodzaj miejscowości = | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Chaberkowo ''' (niem. ''Neu Wuttrienen '') – [[wieś niesołecka]] położona w [[ | + | ''' Chaberkowo ''' (niem. ''Neu Wuttrienen '') – [[wieś niesołecka]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyński]], w [[Purda (gmina wiejska)|gmina Purda]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 46 mieszkańców. |
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Chaberkowo to dawna osada robotników leśnych, powstała tuż przy granicy kompleksu [[Lasy Łańskie|Lasów Łańskich]]. Wieś w 1857 | + | Chaberkowo to dawna osada robotników leśnych, powstała tuż przy granicy kompleksu [[Lasy Łańskie|Lasów Łańskich]]. Wieś w 1857 r. została urzędowo uznana za jednostkę osadniczą o nazwie Nowe Butryny, potocznie nazywaną Chaberkowem (Chabrowem, Chabrówkiem). |
| + | |||
| + | Miejscowa szkoła została założona w XIX w., prowadzono w niej zajęcia wyłącznie w języku niemieckim. W 1928 r., staraniem [[Związek Polaków w Niemczech| Związku Polaków w Niemczech]] i [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię]], utworzono we wsi przedszkole (zob. [[Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)]]), a następnie 10 kwietnia 1929 r. [[Katolicka Szkoła Polska w Chaberkowie |polską szkołę podstawową]], która działała do 1939 r. Mieściła się w domu Jakuba Nowoczenia. Organizatorkami szkoły były: Anna Kiwitt-Samulowska oraz Maria Zientara-Malewska. W szkole odbywały się również zajęcia pozalekcyjne: chór, grupa teatralna, drużyna harcerska i zespoły sportowe (m.in. grający w piłkę siatkową). W 1934 roku w jednej z sal budynku uruchomiono świetlicę, w której można było skorzystać z bogatego księgozbioru i poczytać polską prasę. Szkoła została zamknięta przez władze niemieckie w dniu 4 maja 1939 roku. | ||
| + | |||
| + | Nauczyciele i kierownicy szkoły: | ||
| + | *[[lkwim:Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] (1929), | ||
| + | *Jan Hedrych (1929–1932), | ||
| + | *Ryszard Ignacy Goetze (1932–1934), | ||
| + | *[[lkwim:Ryszard Knosała|Ryszard Knosała]] (1934–1938), | ||
| + | *Seweryn Piątek (nauczał w 1937 roku), | ||
| + | *Franciszek Schnarbach (1938–1939). <ref>http://www.debata.olsztyn.pl/wiadomoci/region/5128-szlakiem-przedwojennych-polskich-szkol-na-warmii-cz-2-kafelek-najnowsze-slajd.html</ref> | ||
| + | |||
| + | Przy szkole funkcjonowała również biblioteczka i świetlica, założono także męską i żeńską drużynę Związku Harcerstwa Polskiego (zrzeszone w [[Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech|Hufcu Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech]]). W pobliżu wsi zlokalizowany jest [[Rezerwat Las Warmiński]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| − | *[[ | + | *[[Jadwiga Gnatowska]] (1917-?) – przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa. |
| − | *[[Ryszard Knosała]] | + | *[[Ryszard Ignacy Goetze]] (1902-1939/1940) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie. |
| − | + | *[[Jan Hedrych]] (1904-1958) – nauczyciel, działacz harcerski, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie. | |
| + | *[[Ryszard Knosała]] – podobnie jak Zientara-Malewska pracował w miejscowej polskiej szkole. | ||
| + | *[[Anna Kiwitt-Samulowska]] (1907-1982) – przedszkolanka polskich ochronek w byłych Prusach Wschodnich, wychowawczyni przedszkola w Chaberkowie, Worytach i Gietrzwałdzie. | ||
| + | *[[Seweryn Piątek]] (1914-?) – nauczyciel. | ||
| + | *[[Helena Połomska-Matern]] (1907-1964) – wychowawczyni przedszkoli polskich. | ||
| + | *[[lkwim:Ewa Maria Sirowatka|Ewa Maria Sirowatka]] (1917-1989) – warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim. | ||
| + | *[[Franciszek Schnarbach]] (1905-1947) – nauczyciel. | ||
| + | *[[lkwim: Maria Zientara-Malewska|Maria Zientara-Malewska]] – poetka warmińska, swoją pracę nauczycielską rozpoczęła właśnie w szkole w Chaberkowie. | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *budynek dawnej szkoły |
| − | * | + | *zabytkowa kapliczka przydrożna |
| − | * | + | *tradycyjne chałupy warmińskie |
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Przewodnik turystyczny po gminie Purda'', Purda 2013.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/> | |
| − | + | [http://www.purda.pl/soectwa/chaberkowo.html purda.pl, historia wsi na stronie gminy Purda] [29.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.wuoz.olsztyn.pl/| wuoz.olsztyn.pl, Wojewódzka ewidencja zabytków] [29.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [29.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/allenstein.html| verwaltungsgeschichte.de] [29.12.2013]<br/> | |
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat olsztyński]] [[Kategoria: | + | ==Przypisy== |
| + | <references/> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria: Miejscowość]] | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: Purda (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie niesołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1801-1918]] | ||
Aktualna wersja na dzień 07:49, 23 maj 2016
| Chaberkowo | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Purda |
| Liczba ludności (2010) | 46 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Chaberkowo | |
| Położenie na mapie Polski  Chaberkowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Chaberkowo (niem. Neu Wuttrienen ) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyński, w gmina Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 46 mieszkańców.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 3 km na zachód od Butryn i 16 km na południowy zachód od Purdy. Miejscowość leży nad Jeziorem Łańskim.
Dzieje miejscowości
Chaberkowo to dawna osada robotników leśnych, powstała tuż przy granicy kompleksu Lasów Łańskich. Wieś w 1857 r. została urzędowo uznana za jednostkę osadniczą o nazwie Nowe Butryny, potocznie nazywaną Chaberkowem (Chabrowem, Chabrówkiem).
Miejscowa szkoła została założona w XIX w., prowadzono w niej zajęcia wyłącznie w języku niemieckim. W 1928 r., staraniem Związku Polaków w Niemczech i Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, utworzono we wsi przedszkole (zob. Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)), a następnie 10 kwietnia 1929 r. polską szkołę podstawową, która działała do 1939 r. Mieściła się w domu Jakuba Nowoczenia. Organizatorkami szkoły były: Anna Kiwitt-Samulowska oraz Maria Zientara-Malewska. W szkole odbywały się również zajęcia pozalekcyjne: chór, grupa teatralna, drużyna harcerska i zespoły sportowe (m.in. grający w piłkę siatkową). W 1934 roku w jednej z sal budynku uruchomiono świetlicę, w której można było skorzystać z bogatego księgozbioru i poczytać polską prasę. Szkoła została zamknięta przez władze niemieckie w dniu 4 maja 1939 roku.
Nauczyciele i kierownicy szkoły:
- Maria Zientara-Malewska (1929),
- Jan Hedrych (1929–1932),
- Ryszard Ignacy Goetze (1932–1934),
- Ryszard Knosała (1934–1938),
- Seweryn Piątek (nauczał w 1937 roku),
- Franciszek Schnarbach (1938–1939). [1]
Przy szkole funkcjonowała również biblioteczka i świetlica, założono także męską i żeńską drużynę Związku Harcerstwa Polskiego (zrzeszone w Hufcu Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech). W pobliżu wsi zlokalizowany jest Rezerwat Las Warmiński.
Ludzie związani z miejscowością
- Jadwiga Gnatowska (1917-?) – przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa.
- Ryszard Ignacy Goetze (1902-1939/1940) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie.
- Jan Hedrych (1904-1958) – nauczyciel, działacz harcerski, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie.
- Ryszard Knosała – podobnie jak Zientara-Malewska pracował w miejscowej polskiej szkole.
- Anna Kiwitt-Samulowska (1907-1982) – przedszkolanka polskich ochronek w byłych Prusach Wschodnich, wychowawczyni przedszkola w Chaberkowie, Worytach i Gietrzwałdzie.
- Seweryn Piątek (1914-?) – nauczyciel.
- Helena Połomska-Matern (1907-1964) – wychowawczyni przedszkoli polskich.
- Ewa Maria Sirowatka (1917-1989) – warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim.
- Franciszek Schnarbach (1905-1947) – nauczyciel.
- Maria Zientara-Malewska – poetka warmińska, swoją pracę nauczycielską rozpoczęła właśnie w szkole w Chaberkowie.
Zabytki
- budynek dawnej szkoły
- zabytkowa kapliczka przydrożna
- tradycyjne chałupy warmińskie
Bibliografia
Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
purda.pl, historia wsi na stronie gminy Purda [29.12.2013]
wuoz.olsztyn.pl, Wojewódzka ewidencja zabytków [29.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [29.12.2013]
verwaltungsgeschichte.de [29.12.2013]
