Kurzętnik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Multimedia) |
|||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Kurzętnika | |dopełniacz wsi = Kurzętnika | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś gminna | |rodzaj miejscowości = wieś gminna | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Kurzętnik''' (niem. ''Kauernik'', od 1414 r. ''Kurnig'') – wieś gminna w [[Województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[Kurzętnik (gmina wiejska)|gminie Kurzętnik]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa toruńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy. Na terenie wsi mieszczą się ponadto dwa sołectwa. W 2010 roku wieś liczyła 3 130 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta pełni [[ | + | '''Kurzętnik''' (niem. ''Kauernik'', od 1414 r. ''Kurnig'') – wieś gminna w [[Województwo warmińsko-mazurskie |województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat nowomiejski| powiecie nowomiejskim]], w [[Kurzętnik (gmina wiejska)|gminie Kurzętnik]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do województwa toruńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy. Na terenie wsi mieszczą się ponadto dwa sołectwa. W 2010 roku wieś liczyła 3 130 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta pełni [[Adam Głowacki]]<ref>[http://www.kurzetnik.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=8&Itemid=15/ Strona Urzędu Gminy Kurzętnik] [12.09.2014]</ref>. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
Pod koniec XIX w. teren wsi obejmował 3993 mórg z 178 budynkami i 90 domami. W tym czasie żyło tutaj 892 katolików i 153 ewangelików. W XIX w. na terenie wsi znajdował się browar, funkcjonowała też poczta, parafia i szkoła. Odbywało się 5 jarmarków rocznie. W tym okresie znajdował się w obrębie wsi również folwark z obszarem 2283 mórg, 16 budynkami i 10 domami. Katolików było 145, a ewangelików 10. Od 1861 r. działało we wsi bractwo różańcowe i trzeźwości. Po [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| I wojnie światowej]] Kurzętnik, już jako wieś, został włączony do Polski. W czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojny światowej]] na terenie parafii mieścił się podobóz Stutthofu. | Pod koniec XIX w. teren wsi obejmował 3993 mórg z 178 budynkami i 90 domami. W tym czasie żyło tutaj 892 katolików i 153 ewangelików. W XIX w. na terenie wsi znajdował się browar, funkcjonowała też poczta, parafia i szkoła. Odbywało się 5 jarmarków rocznie. W tym okresie znajdował się w obrębie wsi również folwark z obszarem 2283 mórg, 16 budynkami i 10 domami. Katolików było 145, a ewangelików 10. Od 1861 r. działało we wsi bractwo różańcowe i trzeźwości. Po [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach| I wojnie światowej]] Kurzętnik, już jako wieś, został włączony do Polski. W czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach |II wojny światowej]] na terenie parafii mieścił się podobóz Stutthofu. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
| + | 6 stycznia 2016 r. w Kurzętniku otwarto ośrodek narciarski "Kurza Góra" z jedną z najdłuższych w regionie tras zjazdowych, parkiem rozrywki dla dzieci, wypożyczalnią sprzętu i szkółką narciarską. <ref>http://wiadomosci.onet.pl/olsztyn/na-kurzej-gorze-powstal-osrodek-narciarski/766w2f</ref> | ||
==Gospodarka == | ==Gospodarka == | ||
| Linia 93: | Linia 95: | ||
*szlak kajakowy o długości 79 km – przebieg trasy: [[Idzbark]] – [[Ostróda]] – [[Samborowo]] – Nowe Miasto Lubawskie – Kurzętnik – [[Nielbark]] | *szlak kajakowy o długości 79 km – przebieg trasy: [[Idzbark]] – [[Ostróda]] – [[Samborowo]] – Nowe Miasto Lubawskie – Kurzętnik – [[Nielbark]] | ||
*[[Szlak pieszy grunwladzki: Grunwald – Kurzętnik|szlak pieszy]] | *[[Szlak pieszy grunwladzki: Grunwald – Kurzętnik|szlak pieszy]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia== | == Bibliografia== | ||
Aktualna wersja na dzień 10:57, 11 cze 2024
| Kurzętnik | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś gminna |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Kurzętnik |
| Liczba ludności (2010) | 3 130 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kurzętnik | |
| Położenie na mapie Polski  Kurzętnik | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kurzętnik (niem. Kauernik, od 1414 r. Kurnig) – wieś gminna w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Kurzętnik. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy. Na terenie wsi mieszczą się ponadto dwa sołectwa. W 2010 roku wieś liczyła 3 130 mieszkańców. Obecnie funkcję wójta pełni Adam Głowacki[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest nad rzeką Drwęcą, przy drodze krajowej nr 15, w odległości ok. 3 km od Nowego Miasta Lubawskiego.
Dzieje miejscowości
Na terenie dzisiejszej wsi istniało osadnictwo słowiańskie. Pierwsze wzmianki o Kurzętniku pochodzą z 1291 r., kiedy to biskup chełmiński Werner nadał kapitule chełmińskiej ziemie w okolicy góry Chornichium. Miejscowość występowała pod różnymi nazwami takimi jak: Chornichium (1291), Kiwernick, Kurnyk, Kurnik, Cuvwernick (1407), Kuyrnigk, Kuernick, Kawernick (1457), Kurzantnik (1466). Dopiero od 1641 r. upowszechniła się nazwa Kurzętnik. Nazwa miejscowości pochodzi od góry, u stOp której została położona. Ponadto Kurzętnik od XIV w. do 1905 r. posiadał prawa miejskie. W 1330 r. lokowano Kurzętnik, jako miasto na prawie chełmińskim. Z Niemiec sprowadzono osadników, do których należała władza oraz prawo handlu i rzemiosło. W dokumencie uposażenia parafii z 1361 r. wymieniano "miasto Kurzętnik". Herb oraz pierwsza znana do dziś pieczęć wsi pochodzą z XIV w. W herbie znajduje się wizerunek koguta.
W centrum średniowiecznego miasta znajdował się rynek na planie prostokąta, od którego rozchodziły się główne arterie – ulice. Kurzętnik należał do dóbr stołowych biskupów chełmińskich. Kanonicy utrzymywali tutaj zamek – Haus Kurnig z murami i wałami. W XV w. zamek został zniszczony.
Kurzętnik zapisał się w historii bitwy pod Grunwaldem. Wojska Władysława Jagiełły zawróciły spod niego, aby uniknąć bitwy podczas przeprawy przez Drwęcę w trakcie marszu na Malbork.
W pierwszej połowie XV w. miejscowością zarządzał rycerz Jan Kretkowski. Kurzętnik znajdował się w granicach Polski aż do I rozbioru Polski. Miasto wówczas stało się ważnym ośrodkiem targowym, w którym zajmowano się przede wszystkim handlem końmi. W 1858 r. utworzono tutaj prywatny Instytut Przygotowawczy Chłopców do Gimnazjum i Szkół Realnych, który w 1868 r. przeniesiony został do Nowego Miasta Lubawskiego.
Pod koniec XIX w. teren wsi obejmował 3993 mórg z 178 budynkami i 90 domami. W tym czasie żyło tutaj 892 katolików i 153 ewangelików. W XIX w. na terenie wsi znajdował się browar, funkcjonowała też poczta, parafia i szkoła. Odbywało się 5 jarmarków rocznie. W tym okresie znajdował się w obrębie wsi również folwark z obszarem 2283 mórg, 16 budynkami i 10 domami. Katolików było 145, a ewangelików 10. Od 1861 r. działało we wsi bractwo różańcowe i trzeźwości. Po I wojnie światowej Kurzętnik, już jako wieś, został włączony do Polski. W czasie II wojny światowej na terenie parafii mieścił się podobóz Stutthofu.
6 stycznia 2016 r. w Kurzętniku otwarto ośrodek narciarski "Kurza Góra" z jedną z najdłuższych w regionie tras zjazdowych, parkiem rozrywki dla dzieci, wypożyczalnią sprzętu i szkółką narciarską. [2]
Gospodarka
Na terenie wsi działają przedsiębiorstwa: budowlane – kopalnie kruszywa, Alysbet, metalowe Expom, Lawpol, Prefabet, WZB Polska.
Kultura
Obecnie działają tu:
- Gminne Centrum Kultury
- zespół "Anibabki"
- Stowarzyszenie Rozwoju Gminy
- Gminna Biblioteka Publiczna
- Młodzieżowa Orkiestra Dęta
- Zespół dziecięcy "Kurczaki"
- Kabaret „Rozporek”
Organizowany jest tutaj Przegląd Kabaretów Wiejskich „Hi Hi Ha Ha!”. W 2011 r. zorganizowano Dni Kurzętnika.
Religia
W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Marii Magdaleny.
Sport
Na terenie wsi istnieje klub piłkarski i stadion.
Przyroda
Na terenie gminy Kurzętnik znajdują się rezerwaty przyrody: Bagno Mostki, Rzeka Drwęca, Żurawie Bagno, Wyspa na Jeziorze Partęczyny Wielkie, a także Brodnicki Park Krajobrazowy. W samej miejscowości znajduje się pomnik przyrody – głaz narzutowy.
Ludzie związani z miejscowością
- Mieczysław Oelberg (1901–1973) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik szkoły polskiej w Purdzie, nauczyciel w Kurzętniku
- Hieronim Derdowski – pisarz i dziennikarz tworzący w języku kaszubskim
- Erich Dieckmann – artysta, światowej sławy wzorzysta
- Grzegorz Gwiazdowski – kolarz zawodowy
- Antoni Franciszek Hunt – ksiądz katolicki, założyciel Progimnazjum w Kurzętniku
- Zofia Andrzejewska — społecznik, samorządowiec, wójt gminy Kurzętnik (1990–2010)
Zabytki
- ruiny zamku kapituły chełmińskiej
- założenie urbanistyczne Kurzętnika
- kościół gotycki z II poł. XIV w. (wielokrotnie przebudowywany)
- zabytkowe budynki mieszkalne
Turystyka
- szlak kajakowy o długości 79 km – przebieg trasy: Idzbark – Ostróda – Samborowo – Nowe Miasto Lubawskie – Kurzętnik – Nielbark
- szlak pieszy
Bibliografia
Grabowski Stanisław,Z dziejów Kurzętnika i okolic, Warszawa 2008.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883.
Strona Gminy Kurzętnik [12.09.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.09.2014]
