Rychliki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Rychliki''' (niem. ''Reichenbach'') – wieś w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], siedziba [[Rychliki (gmina wiejska)|gminy]]. W 2012 wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni Krzysztof Ryś. | + | {{Wieś infobox |
| − | + | |nazwa = Rychliki | |
| + | |herb wsi = | ||
| + | |flaga wsi = | ||
| + | |herb artykuł = | ||
| + | |dopełniacz wsi = Rychlików | ||
| + | |zdjęcie = | ||
| + | |opis zdjęcia = | ||
| + | |rodzaj miejscowości = | ||
| + | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| + | |powiat = elbląski | ||
| + | |gmina = Rychliki | ||
| + | |miejscowość podstawowa = | ||
| + | |sołectwo = | ||
| + | |wysokość = | ||
| + | |liczba ludności = | ||
| + | |rok = | ||
| + | |strefa numeracyjna = | ||
| + | |kod pocztowy = | ||
| + | |tablice rejestracyjne = | ||
| + | |SIMC = | ||
| + | |mapa wsi = | ||
| + | |kod mapy = PL-WN | ||
| + | |stopniN = 53 |minutN = 59 |sekundN = 06 | ||
| + | |stopniE = 19 |minutE = 31 |sekundE = 41 | ||
| + | |commons = | ||
| + | |wikipodróże = | ||
| + | |wikisłownik = | ||
| + | |www = | ||
| + | }} | ||
| + | '''Rychliki''' (niem. ''Reichenbach'') – wieś w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], siedziba [[Rychliki (gmina wiejska)|gminy Rychliki]]. W 2012 roku wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni [[Krzysztof Ryś]]. | ||
| + | <br/><br/> | ||
==Nazwa== | ==Nazwa== | ||
| − | + | Niemiecka nazwa ''Reichenbach'' prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 roku usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako ''Zamożne'', potem jako ''Potok''), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki. | |
| − | Niemiecka nazwa ''Reichenbach'' prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako ''Zamożne'', potem jako ''Potok''), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki. | ||
==Położenie== | ==Położenie== | ||
| − | + | Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do [[Elbląg|Elbląga]] wynosi 29 km, a do stolicy województwa [[Olsztyn|Olsztyna]] – 93 km. | |
| − | Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do [[Elbląg]] | ||
W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze [[Barzyna]], [[Wopity]] i [[Grądowy Młyn]]. | W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze [[Barzyna]], [[Wopity]] i [[Grądowy Młyn]]. | ||
==Dzieje== | ==Dzieje== | ||
| + | Na dawnym terytorium [[Prusowie|pruskim]] wieś Reichenbach w 1310 roku lokowali komturowie [[Heinrich von Gera]] z Elbląga i Sieghard von Schwarzenburg z Dzierzgonia. Zasadźcą i pierwszym sołtysem został Hildebrandt. Istniał już wówczas drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza. W 1315 roku wieś w całości przeszła pod kontrolę komturii elbląskiej. Wiadomo, że w 1385 roku istniał w Rychlikach młyn. Na przełomie XIII i XIV wieku dochody ze wsi przekazano szpitalowi w [[Pasłęk|Pasłęku]], potem Szpitalowi św. Ducha w Elblągu. | ||
| + | |||
| + | Z uwagi na znaczny procent ludności polskiej w okresie reformacji zadbano, by pastorzy znali język polski. W XVII wieku byli nimi m.in. Szymon Petri z Torunia, Tomasz Lichtenstein z [[Nidzica|Nidzicy]], [[Michał Wannovius]] z Elbląga. W XIX wieku długoletnim pastorem w Rychlikach był [[Wilhelm Grzybowski]], urodzony w Elblągu jako syn polskiego uchodźcy-powstańca kościuszkowskiego, który wybudował i wyposażył własnoręcznie wykonanymi rzeźbami nowy kościół. | ||
| + | |||
| + | W sierpniu 1826 przebywał jeden dzień we wsi król Prus Fryderyk Wilhelm III. W drugiej połowie XIX wieku Rychlik nie ominęło wschodniopruskie ożywienie gospodarcze i społeczne, działalność rozpoczęły m.in. mleczarnia i towarzystwo mleczarskie, towarzystwo śpiewacze, kasa oszczędnościowa, związek pszczelarzy, związek rzemieślników.W 1905 z 710 mieszkańców Rychlik tylko dwóch uważano za Polaków, obaj byli katolikami (przy znacznej większości ewangelików). | ||
| + | |||
| + | W 1945 Rychliki znalazły się w Polsce i zostały zasiedlone ludnością napływową. W ciągu kilku lat uruchomiono szkołę, przedszkole, pocztę, spółdzielnię samopomocy chłopskiej, zorganizowano posterunek milicji. Od stycznia 1946 mieszkańcy zostali też otoczeni stałą opieką duszpasterską księdza katolickiego, pierwszym proboszczem był ks. [[Adam Habel]], wcześniej kapłan diecezji lwowskiej. | ||
| + | |||
| + | ==Sport== | ||
| + | We wsi istnieje klub sportowy LZS Victoria Rychliki. | ||
| − | + | ==Kultura== | |
| + | Do instytucji kultury w Rychlikach zaliczyć należy [[Biblioteka Publiczna w Rychlikach|Bibliotekę Publiczną]] (z filią w [[Jelonki|Jelonkach]]), a także chór "Buczyna" działający od 2007. | ||
| − | + | ==Edukacja== | |
| + | W Rychlikach działa [[Zespół Szkół w Rychlikach|Zespół Szkół]], w ramach którego funkcjonuje [[Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Rychlikach]] i Gimnazjum. | ||
| + | ==Religia== | ||
| + | [[Parafia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Rychlikach]] erygowana została już na początku XIV wieku, bo wspomina o niej już dokument z 1310. Proboszczem był wówczas niejaki Johann. W okresie reformacji wieś została zdominowana przez ewangelików, którzy przejęli również świątynię. W 1877 zbudowany został nowy kościół ewangelicki. Po II wojnie światowej administrator [[diecezja warmińska|diecezji warmińskiej]] ks. [[Teodor Bensch]] reerygował parafię katolicką pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (1 kwietnia 1947). Obecnie parafia podlega diecezji elbląskiej i dekanatowi Pasłęk II. | ||
| + | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | + | [http://www.rychliki.pl/index.php/historia/39-rychliki-niem-reichenbach Lech Słodownik, ''Rychliki''], portal rychliki.pl [04.01.2015]<br/> | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Rychliki pl.wikipedia.org] [04.01.2015]<br/> | |
| + | [http://zsrychliki.superszkolna.pl/ Zespół Szkół w Rychlikach] [04.01.2015]<br/> | ||
| + | [http://www.biblioteka-rychliki.pl/ Biblioteka Publiczna Gminy Rychliki] [04.01.2015]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]] | [[Kategoria:Miejscowość]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie gminne]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
[[Kategoria:Powiat elbląski]] | [[Kategoria:Powiat elbląski]] | ||
| + | [[Kategoria: Rychliki (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: 1301-1400]] | ||
Aktualna wersja na dzień 13:19, 19 lut 2015
| Rychliki | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Rychliki |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rychliki | |
| Położenie na mapie Polski  Rychliki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rychliki (niem. Reichenbach) – wieś w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, siedziba gminy Rychliki. W 2012 roku wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni Krzysztof Ryś.
Spis treści
Nazwa
Niemiecka nazwa Reichenbach prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 roku usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako Zamożne, potem jako Potok), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki.
Położenie
Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do Elbląga wynosi 29 km, a do stolicy województwa Olsztyna – 93 km.
W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze Barzyna, Wopity i Grądowy Młyn.
Dzieje
Na dawnym terytorium pruskim wieś Reichenbach w 1310 roku lokowali komturowie Heinrich von Gera z Elbląga i Sieghard von Schwarzenburg z Dzierzgonia. Zasadźcą i pierwszym sołtysem został Hildebrandt. Istniał już wówczas drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza. W 1315 roku wieś w całości przeszła pod kontrolę komturii elbląskiej. Wiadomo, że w 1385 roku istniał w Rychlikach młyn. Na przełomie XIII i XIV wieku dochody ze wsi przekazano szpitalowi w Pasłęku, potem Szpitalowi św. Ducha w Elblągu.
Z uwagi na znaczny procent ludności polskiej w okresie reformacji zadbano, by pastorzy znali język polski. W XVII wieku byli nimi m.in. Szymon Petri z Torunia, Tomasz Lichtenstein z Nidzicy, Michał Wannovius z Elbląga. W XIX wieku długoletnim pastorem w Rychlikach był Wilhelm Grzybowski, urodzony w Elblągu jako syn polskiego uchodźcy-powstańca kościuszkowskiego, który wybudował i wyposażył własnoręcznie wykonanymi rzeźbami nowy kościół.
W sierpniu 1826 przebywał jeden dzień we wsi król Prus Fryderyk Wilhelm III. W drugiej połowie XIX wieku Rychlik nie ominęło wschodniopruskie ożywienie gospodarcze i społeczne, działalność rozpoczęły m.in. mleczarnia i towarzystwo mleczarskie, towarzystwo śpiewacze, kasa oszczędnościowa, związek pszczelarzy, związek rzemieślników.W 1905 z 710 mieszkańców Rychlik tylko dwóch uważano za Polaków, obaj byli katolikami (przy znacznej większości ewangelików).
W 1945 Rychliki znalazły się w Polsce i zostały zasiedlone ludnością napływową. W ciągu kilku lat uruchomiono szkołę, przedszkole, pocztę, spółdzielnię samopomocy chłopskiej, zorganizowano posterunek milicji. Od stycznia 1946 mieszkańcy zostali też otoczeni stałą opieką duszpasterską księdza katolickiego, pierwszym proboszczem był ks. Adam Habel, wcześniej kapłan diecezji lwowskiej.
Sport
We wsi istnieje klub sportowy LZS Victoria Rychliki.
Kultura
Do instytucji kultury w Rychlikach zaliczyć należy Bibliotekę Publiczną (z filią w Jelonkach), a także chór "Buczyna" działający od 2007.
Edukacja
W Rychlikach działa Zespół Szkół, w ramach którego funkcjonuje Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Rychlikach i Gimnazjum.
Religia
Parafia pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Rychlikach erygowana została już na początku XIV wieku, bo wspomina o niej już dokument z 1310. Proboszczem był wówczas niejaki Johann. W okresie reformacji wieś została zdominowana przez ewangelików, którzy przejęli również świątynię. W 1877 zbudowany został nowy kościół ewangelicki. Po II wojnie światowej administrator diecezji warmińskiej ks. Teodor Bensch reerygował parafię katolicką pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (1 kwietnia 1947). Obecnie parafia podlega diecezji elbląskiej i dekanatowi Pasłęk II.
Bibliografia
Lech Słodownik, Rychliki, portal rychliki.pl [04.01.2015]
pl.wikipedia.org [04.01.2015]
Zespół Szkół w Rychlikach [04.01.2015]
Biblioteka Publiczna Gminy Rychliki [04.01.2015]
