Lutry: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Bibliografia) |
|||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Lutrów |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = lutry.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | '''Lutry''' (niem. ''Luthen'', ''Lautern'') – wieś sołecka | + | [[Image:lutryk.jpg|thumb|right|290px|Kościół w Lutrach.<br>Fot. Mieczysław Kalski]] |
| − | W latach | + | '''Lutry''' (niem. ''Luthen'', ''Lautern'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Kolno (gmina wiejska)| gminie Kolno]]. |
| − | + | W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 516 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Małgorzata Leszczyńska]]<ref>[http://bip-kolno.sprint.com.pl/article/solectwa_gminy_kolno/index.php/expand/89c6397f38b1e39de5ec6e20e233e0d6 Strona Urzędu Gminy Kolno] </ref>. | |
| − | Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 516 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | + | Miejscowość leży w północno–wschodniej części [[Pojezierze Olsztyńskie| Pojezierza Olsztyńskiego]] nad [[Jezioro Luterskie| Jeziorem Luterskim]], w odległości 10 km od [[Kolno|Kolna]]. | |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona około 1341 roku. Prawdopodobnie nadawcą aktu lokacyjnego był biskup [[Henryk z Lutr]], któremu zapewne wieś zawdzięcza swoją nazwę. Dokument lokacyjny zaginął po założeniu wsi; do jego odnowienia doszło 15 kwietnia 1375 roku. W przywileju wyznaczano 6 włók na uposażenie kościoła. W czasie [[ | + | Miejscowość została założona około 1341 roku. Prawdopodobnie nadawcą aktu lokacyjnego był biskup [[Henryk z Lutr]], któremu zapewne wieś zawdzięcza swoją nazwę. Dokument lokacyjny zaginął po założeniu wsi; do jego odnowienia doszło 15 kwietnia 1375 roku. W przywileju wyznaczano 6 [[Włóka| włók]] na uposażenie kościoła. W czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] (1519–1521) wsi udało się uniknąć zniszczeń i wyludnienia, które stanowiło największą bolączkę licznych miejscowości. Z 52 włók czynszowych jedynie 11 leżało odłogiem. Dziewięć z nich udało się zasiedlić do roku 1533. W 1584 roku biskup [[lkwim: Marcin Kromer| Marcin Kromer]] nadał [[Tomasz Falk |Tomaszowi Falkowi]] przywilej na założenie karczmy. W 1609 roku wydano przywilej na drugi tego typu przybytek w Lutrach. W 1789 roku wieś składała się z 57 domów. |
| + | |||
| + | Kościół we wsi wybudowano wkrótce po założeniu miejscowości. W okresie wojen polsko-krzyżackich uniknął zniszczenia, jednak w 1550 roku został strawiony przez pożar. Odbudowano go, a następnie w 1590 roku poświęcono. Zachowany współcześnie kościół wzniesiono w stylu neogotyckim w 1860 roku. W 1848 roku do parafii w Lutrach należały wsie: [[Górkowo]], [[Kikity]], [[Młyńczysko]], [[Młodocin]], [[Pierwągi]], [[Tejstymy]], [[Wągsty]], [[Wójtowo]]. | ||
| − | + | Powstanie parafii wiązało się z uruchomieniem szkoły. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował [[Dominik Schoenke]]. W 1935 roku do placówki uczęszczało 199 dzieci, zatrudnionych było 3 nauczycieli. | |
| − | + | Po zakończeniu [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]] Lutry zostały zasiedlone przez ludność polską. Obecnie miejscowość należy do najludniejszych w gminie. | |
| − | |||
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1820 | + | *1820 r. – 393 osoby |
| + | |||
| + | *1848 r. – 630 osób | ||
| − | + | *1939 r. – 781 osób | |
| − | + | == Szkolnictwo == | |
| + | W miejscowości działa [[Biblioteka Publiczna Gminy Kolno z siedzibą w Lutrach|biblioteka publiczna]] oraz [[Szkoła Podstawowa w Lutrach| szkoła podstawowa]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Religia== |
| − | W | + | W Lutrach znajduje się siedziba lokalnej [[Parafia pw. św. Marii Magdaleny w Lutrach| parafii rzymskokatolickiej]]. Wieś znajduje się także na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu |parafii greckokatolickiej w Reszlu]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | *[[Kościół | + | *[[lkwim:Kościół pw. św. Marii Magdaleny i św. Walentego w Lutrach| kościół]] wzniesiony w 1863 roku; wnętrze neogotyckie |
| − | * | + | *kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu parafialnym; miejsce spoczynku 8 żołnierzy niemieckich, poległych 26 sierpnia 1914 roku oraz 1 żołnierz rosyjskiego - jeńca, zmarłego 5 listopada 1918 roku |
| + | |||
| + | ==Turystyka== | ||
| + | Przez miejscowość przebiega [[Szlak św. Jakuba: Kętrzyn - Olsztyn |Szlak św. Jakuba]] – przebieg trasy: [[Kętrzyn]] – [[Święta Lipka]] – [[Reszel]] – Lutry – [[Wipsowo]] – [[Barczewo]] – [[Olsztyn]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://domwarminski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=174:gmina-kolno-lutry&catid=27:wies-warminska&Itemid=125| Dom Warmiński] [12.12.2013]<br/> | |
| − | <br/> | + | [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/| Olsztyńska Strona Rowerowa] [12.12.2013]<br/> |
| + | [http://bip-kolno.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Kolno] [18.12.2013]<br/> | ||
| + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Lutry/ Wikipedia] [14.09.2014] | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| Linia 76: | Linia 84: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Kolno (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 08:33, 24 maj 2016
| Lutry | |
| | |
 Fot. Mieczysław Kalski
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Kolno |
| Liczba ludności (2010) | 516 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Lutry | |
| Położenie na mapie Polski  Lutry | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Lutry (niem. Luthen, Lautern) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 516 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Małgorzata Leszczyńska[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość leży w północno–wschodniej części Pojezierza Olsztyńskiego nad Jeziorem Luterskim, w odległości 10 km od Kolna.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona około 1341 roku. Prawdopodobnie nadawcą aktu lokacyjnego był biskup Henryk z Lutr, któremu zapewne wieś zawdzięcza swoją nazwę. Dokument lokacyjny zaginął po założeniu wsi; do jego odnowienia doszło 15 kwietnia 1375 roku. W przywileju wyznaczano 6 włók na uposażenie kościoła. W czasie wojny polsko–krzyżackiej (1519–1521) wsi udało się uniknąć zniszczeń i wyludnienia, które stanowiło największą bolączkę licznych miejscowości. Z 52 włók czynszowych jedynie 11 leżało odłogiem. Dziewięć z nich udało się zasiedlić do roku 1533. W 1584 roku biskup Marcin Kromer nadał Tomaszowi Falkowi przywilej na założenie karczmy. W 1609 roku wydano przywilej na drugi tego typu przybytek w Lutrach. W 1789 roku wieś składała się z 57 domów.
Kościół we wsi wybudowano wkrótce po założeniu miejscowości. W okresie wojen polsko-krzyżackich uniknął zniszczenia, jednak w 1550 roku został strawiony przez pożar. Odbudowano go, a następnie w 1590 roku poświęcono. Zachowany współcześnie kościół wzniesiono w stylu neogotyckim w 1860 roku. W 1848 roku do parafii w Lutrach należały wsie: Górkowo, Kikity, Młyńczysko, Młodocin, Pierwągi, Tejstymy, Wągsty, Wójtowo.
Powstanie parafii wiązało się z uruchomieniem szkoły. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Dominik Schoenke. W 1935 roku do placówki uczęszczało 199 dzieci, zatrudnionych było 3 nauczycieli.
Po zakończeniu II wojny światowej Lutry zostały zasiedlone przez ludność polską. Obecnie miejscowość należy do najludniejszych w gminie.
Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:
- 1820 r. – 393 osoby
- 1848 r. – 630 osób
- 1939 r. – 781 osób
Szkolnictwo
W miejscowości działa biblioteka publiczna oraz szkoła podstawowa.
Religia
W Lutrach znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej. Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej w Reszlu.
Zabytki
- kościół wzniesiony w 1863 roku; wnętrze neogotyckie
- kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu parafialnym; miejsce spoczynku 8 żołnierzy niemieckich, poległych 26 sierpnia 1914 roku oraz 1 żołnierz rosyjskiego - jeńca, zmarłego 5 listopada 1918 roku
Turystyka
Przez miejscowość przebiega Szlak św. Jakuba – przebieg trasy: Kętrzyn – Święta Lipka – Reszel – Lutry – Wipsowo – Barczewo – Olsztyn.
Bibliografia
Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.12.2013]
Dom Warmiński [12.12.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [12.12.2013]
Strona Urzędu Gminy Kolno [18.12.2013]
Wikipedia [14.09.2014]
Przypisy
