Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Szkoły polskie) |
|||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
|Nazwa_instytucji = '''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku''' | |Nazwa_instytucji = '''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku''' | ||
|Grafika = głaz gietrzwałd.jpg | |Grafika = głaz gietrzwałd.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie | + | |Opis_grafiki = Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie. Źrodło: [http://www.it.gokgietrzwald.pl/?page=49&lang=1&Szkoly-polskie.html www.it.gokgietrzwald.pl] [30.03.2014] |
|Data_założenia = 1920 r. | |Data_założenia = 1920 r. | ||
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Adres = Warmia | |Adres = Warmia | ||
}} | }} | ||
| − | '''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku''' – szkoły z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. | + | '''Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku''' – szkoły z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Działały od lutego do 11 lipca 1920 r. w okresie [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach| plebiscytu na Warmii i Mazurach]].<br/><br/> |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | + | 12 lutego 1920 r. przybyli do [[Olsztyn|Olsztyna]] przedstawiciele Komisji Międzysojuszniczej z Francji, Wielkiej Brytanii, Japonii i Włoch. Komisja sprawowała władzę na obszarze plebiscytowym, czyli w okręgu olsztyńskim i kętrzyńskim, a jej celem było stworzenie warunków umożliwiających mieszkańcom swobodne wypowiedzenie swojej woli w głosowaniu tajnym za przynależnością do Polski lub do Prus Wschodnich. Dzięki staraniom działaczy warmińskich Komisja wyraziła zgodę na wprowadzenie nauki języka polskiego w szkołach powszechnych. Jego warunkiem było złożenie formalnych wniosków przez rodziców i zapewnienie przez stronę polską odpowiedniej kadry pedagogicznej, czyli absolwentów szkół niemieckich. Mieszkańcy [[Warmia|Warmii]] przedłożyli Komisji 71 wniosków ws. wprowadzenia języka polskiego do szkół. Trudności wystąpiły ze skompletowaniem obsady nauczycielskiej polskich szkół. | |
| − | Od lutego do lipca 1920 r. w olsztyńskim okręgu plebiscytowym uruchomiono 17 szkół polskich na | + | |
| + | Od lutego do lipca 1920 r. w olsztyńskim okręgu plebiscytowym uruchomiono 17 szkół polskich na Warmii, które zlikwidowano 11 lipca 1920 r. po przegranym plebiscycie i opuszczeniu przez Komisję Międzysojuszniczą Prus Wschodnich. | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Celem działalności | + | Celem działalności szkół była przede wszystkim nauka języka polskiego. |
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
W 1920 r. w szkołach polskich uczyli m.in.: | W 1920 r. w szkołach polskich uczyli m.in.: | ||
| − | * [[Maria Behmówna]] | + | * [[Maria Behmówna]] – [[Gietrzwałd]] |
| − | * [[Augustyn Klimek]] | + | * [[Augustyn Klimek]] – [[Gietrzwałd]], [[Naglady]], [[Woryty]] |
| − | * [[Józef Mańkowski]] | + | * [[Józef Mańkowski]] – [[Stanclewo]] |
| − | * [[Stanisław Zawitaj]] | + | * [[Stanisław Zawitaj]] – [[Gryźliny]] |
| − | * [[Teodor Wojciechowski]] | + | * [[Teodor Wojciechowski]] – [[Purda]] |
| − | * [[Józef Stempniewicz]] | + | * [[Józef Stempniewicz]] – [[Unieszewo]] |
| − | * [[Antoni Lobieszczyk]] | + | * [[Antoni Lobieszczyk]] – [[Barczewko]] |
| − | * [[Karol Falkowski]] | + | * [[Karol Falkowski]] – [[Ramsowo]] |
| − | * [[Franciszek Chyba]] | + | * [[Franciszek Chyba]] – [[Butryny]] |
| − | * [[Robert Kuhnke]] | + | * [[Robert Kuhnke]] – [[Rożnowo]] |
| − | * [[Antoni Barański]] | + | * [[Antoni Barański]] – [[Stryjewo]] |
| − | * [[Marian Karaśkiewicz]] | + | * [[Marian Karaśkiewicz]] – [[Pluski]] |
| − | * [[Konrad Lukner]] | + | * [[Konrad Lukner]] – [[Lamkówek]] i [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]] |
| − | * [[Andrzej Maskowiak]] | + | * [[Andrzej Maskowiak]] – [[Rasząg]] |
| − | * [[Leokadia Bosacka]] | + | * [[Leokadia Bosacka]] – [[Woryty]] |
| + | |||
== Szkoły polskie == | == Szkoły polskie == | ||
Wykaz miejscowości, w których w 1920 r. istniały szkoły polskie: | Wykaz miejscowości, w których w 1920 r. istniały szkoły polskie: | ||
| Linia 38: | Linia 42: | ||
* [[Gietrzwałd]] | * [[Gietrzwałd]] | ||
* [[Gryźliny]] | * [[Gryźliny]] | ||
| − | * [[Kronowo]] | + | * [[Kronowo (gmina Barczewo) |Kronowo]] |
* [[Lamkówek]] | * [[Lamkówek]] | ||
* [[Naglady]] | * [[Naglady]] | ||
| Linia 70: | Linia 74: | ||
Wrzesiński Wojciech, ''Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864–1945'', Warszawa 1984. | Wrzesiński Wojciech, ''Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864–1945'', Warszawa 1984. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Szkolnictwo]] [[Kategoria: Szkoły | + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] |
| + | |||
| + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | ||
| + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 11:51, 11 mar 2015
| Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku | |
| | |
![Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie. Źrodło: www.it.gokgietrzwald.pl [30.03.2014]](/index.php/Plik:G%C5%82az_gietrzwa%C5%82d.jpg) Głaz pamiątkowy dawnej szkoły polskiej w Gietrzwałdzie. Źrodło: www.it.gokgietrzwald.pl [30.03.2014]
| |
| Data założenia: | 1920 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Warmia |
Szkoły polskie na Warmii w 1920 roku – szkoły z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Działały od lutego do 11 lipca 1920 r. w okresie plebiscytu na Warmii i Mazurach.
Spis treści
Historia
12 lutego 1920 r. przybyli do Olsztyna przedstawiciele Komisji Międzysojuszniczej z Francji, Wielkiej Brytanii, Japonii i Włoch. Komisja sprawowała władzę na obszarze plebiscytowym, czyli w okręgu olsztyńskim i kętrzyńskim, a jej celem było stworzenie warunków umożliwiających mieszkańcom swobodne wypowiedzenie swojej woli w głosowaniu tajnym za przynależnością do Polski lub do Prus Wschodnich. Dzięki staraniom działaczy warmińskich Komisja wyraziła zgodę na wprowadzenie nauki języka polskiego w szkołach powszechnych. Jego warunkiem było złożenie formalnych wniosków przez rodziców i zapewnienie przez stronę polską odpowiedniej kadry pedagogicznej, czyli absolwentów szkół niemieckich. Mieszkańcy Warmii przedłożyli Komisji 71 wniosków ws. wprowadzenia języka polskiego do szkół. Trudności wystąpiły ze skompletowaniem obsady nauczycielskiej polskich szkół.
Od lutego do lipca 1920 r. w olsztyńskim okręgu plebiscytowym uruchomiono 17 szkół polskich na Warmii, które zlikwidowano 11 lipca 1920 r. po przegranym plebiscycie i opuszczeniu przez Komisję Międzysojuszniczą Prus Wschodnich.
Cele i zadania
Celem działalności szkół była przede wszystkim nauka języka polskiego.
Kadra pedagogiczna
W 1920 r. w szkołach polskich uczyli m.in.:
- Maria Behmówna – Gietrzwałd
- Augustyn Klimek – Gietrzwałd, Naglady, Woryty
- Józef Mańkowski – Stanclewo
- Stanisław Zawitaj – Gryźliny
- Teodor Wojciechowski – Purda
- Józef Stempniewicz – Unieszewo
- Antoni Lobieszczyk – Barczewko
- Karol Falkowski – Ramsowo
- Franciszek Chyba – Butryny
- Robert Kuhnke – Rożnowo
- Antoni Barański – Stryjewo
- Marian Karaśkiewicz – Pluski
- Konrad Lukner – Lamkówek i Kronowo
- Andrzej Maskowiak – Rasząg
- Leokadia Bosacka – Woryty
Szkoły polskie
Wykaz miejscowości, w których w 1920 r. istniały szkoły polskie:
- Barczewko
- Bredynki
- Gietrzwałd
- Gryźliny
- Kronowo
- Lamkówek
- Naglady
- Pluski
- Purda
- Ramsowo
- Rasząg
- Rożnowo
- Stanclewo
- Stryjewo
- Sząbruk
- Unieszewo
- Woryty
Uczniowie
Naukę w szkołach polskich na Warmii w 1920 r. rozpoczęło 544 uczniów. W trakcie nauki stan liczbowy uczniów wzrósł do 976 osób. Najwięcej dzieci uczęszczało do szkół polskich w Purdzie – 114 oraz w Gryźlinach – 120 osób.
Ciekawostki
W szkołach polskich nie było programów nauczania. Nauczyciele prowadzili lekcje, opierając się na własnym doświadczeniu, instrukcjach i wytycznych obowiązujących w Wielkopolsce. Szkoły nie dysponowały podręcznikami i pomocami naukowymi. Nie było też inspektora. Zajęcia odbywały się w izbach wynajętych u miejscowych gospodarzy.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Wrzesiński Wojciech, Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864–1945, Warszawa 1984.
