Nowe Kawkowo

Nowe Kawkowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jonkowo
Liczba ludności (2010)	289
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nowe Kawkowo
Położenie na mapie Polski Nowe Kawkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nowe Kawkowo (niem. Neu Kockendorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 289 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Olszyńskim, 6 km na północny zachód od Jonkowa i 11 km na północny zachód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona prawdopodobnie w latach 50. XIV wieku – wzniesiono tu wówczas drewniany kościół. Została jednak spalona w wyniku najazdów litewskich. Kapituła warmińska wydała nowy przywilej w 1380 roku; zasadźca Jan Brünen zobowiązał się wówczas do założenia wsi czynszowej na 52 łanach. Najprawdopodobniej w tym samym czasie powstała we wsi karczma, którą w 1450 roku kapituła wydzierżawiła miejscowemu sołtysowi. Wieś ucierpiała podczas wojny trzynastoletniej (zostało opuszczonych 21 łanów), a także ostatniej wojny z Zakonem krzyżackim, jednak już w 1520 roku jedynie pięć łanów leżało tu odłogiem. Pod koniec XVI wieku wieś była całkowicie zagospodarowana (52 łany), pięć łanów było sołeckich, a dalszych pięć należało do kościoła; w dalszym ciągu znajdowała się tu karczma, ponadto założono również szkołę parafialną. W latach 30. XVIII wieku posiadaczem karczmy w Nowym Kawkowie był burmistrz Olsztyna Antoni Dromler; we wsi było dwóch sołtysów oraz 17 chłopów czynszowych, a także czterech ogrodników. W tym samym czasie szkołę parafialną oddano pod nadzór państwowy; w 1825 roku uczęszczało do niej 101 dzieci (również z Pupek).

Na początku XIX wieku w ramach reform uwłaszczeniowych tutejsi chłopi za odszkodowaniem otrzymali uprawianą przez nich ziemię. W 1820 roku było tu 41 budynków mieszkalnych. W 1861 roku wieś obejmowała obszar około 670 ha, z czego 1/5 stanowiły lasy. Od 1900 roku we wsi działało koło Stowarzyszenia Kombatantów Wojennych (Kriegervereine), a od 1910 roku – parafialna komórka Warmiński Związek Diecezjalny Katolickich Stowarzyszeń Robotniczych. W okresie międzywojennym Nowe Kawkowo miało restaurację, kuźnię, szkołę z dwoma nauczycielami oraz ośrodek zdrowia.

Obecnie we wsi działają dwa sklepy spożywczo-przemysłowe, a także przyszkolna świetlica dla dzieci i młodzieży.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1820 – 201 osób
• 1857 – 407 osób
• 1861 – 449 osób
• 1933 – 424 osoby
• 1939 – 382 osoby

Nowe Kawkowo. Pomnik upamiętniający mieszkańców poległych podczas I wojny światowej.
Fot. Piotr Gapiński. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Nowym Kawkowie

Malownicze pole lawendy w Nowym Kawkowie.
Fot. W. Wieczorek. Źródło: www.polskaniezwykla.pl

Turystyka

• W miejscowości działa ekologiczne gospodarstwo agroturystyczne oraz manufaktura "Lawendowe Pole", której właścicielką jest Joanna Posoch. Posoch produkuje ona naturalne kosmetyki na bazie lawendy, zajmuje się również rękodziełem. W gospodarstwie odbywają się również warsztaty, na których zdobywa się wiedzę z zakresu samodzielnego wytwarzania naturalnych kosmetyków. Kwitnące pola lawendy można podziwiać w na przełomie czerwca i lipca.
• Szlak rowerowy o długości 28 km – przebieg trasy: Jonkowo – Łomy – Nowe Kawkowo – Szałstry – Węgajty – Jonkowo

Zabytki

• kościół pw. św. Jana Ewangelisty
• cmentarz rzymskokatolicki
• dwa drewniane wiatraki holenderskie z końca XIX wieku
• zagroda nr 28 z końca XVIII wieku – budynki przeniesione do Muzeum Budownictwa w Olsztynku
• pomnik upamiętniający mieszkańców poległych podczas I wojny światowej

Zobacz też

Stare Kawkowo

Bibliografia

Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Syrwid Robert, Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność, Jonkowo 2010.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Historia wsi na stronie gminy Jonkowo [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo, bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
ciekawemazury.pl [05.03.2014]
polskaniezwykla.pl [05.03.2014]
domwarminski.pl [05.03.2014]
lawendowepole.pl [05.03.2014]