Grodziczno (gmina wiejska)

Gmina Grodziczno
Herb gminy
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nowomiejski
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Tomasz Szczepański
Powierzchnia	154,37 km²
Liczba sołectw	17
Liczba miejscowości	19
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	6371 41 osób/km²
Strefa numeracyjna	56
Tablice rejestracyjne	NNM
TERYT	2812032
Urząd gminy Grodziczno 17A 13-324 Grodziczno
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Grodziczno – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu nowomiejskiego. Siedziba gminy znajduje się w Grodzicznie. Gmina położona na terenach o bogatych i ciekawych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Posiada korzystne warunki naturalne do produkcji rolnej i rozwoju turystyki, w tym agroturystyki. Władzę w gminie sprawuje wójt Tomasz Szczepański.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Grodziczno zajmuje powierzchnię 154,37 km², w tym:

• użytki rolne: 76,7% (11 848 ha)
• lasy: 15,8% (2443 ha)
• wody: 1,3% (207 ha)

Gmina stanowi 34,9% powierzchni powiatu nowomiejskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Grodzicznie. Fot. Podkomorzy. Źródło: Commons Wikimedia

Cmentarz przykościelny w Grodzicznie.
Fot. Piotr Marynowski. Źródło: Commons Wikimedia

Kościół pw. św. Marcina w Boleszynie.
Fot. Lotek70. Źródło: Commons Wikimedia

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	6371	100	3153	49,5	3218	50,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	41		20		21

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Grodziczno wynosiło -8 osób, co stanowi 6,9% migracji w powiecie nowomiejskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Powstające po II wojnie światowej granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski opierały się początkowo na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Grodziczno w powiecie lubawskim, w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski. Gmina Grodziczno stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Grodziczno) włączono do województwa olsztyńskiego.

W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Grodziczno przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy. W 1973 roku reaktywowano gminę Grodziczno, w jej skład weszły sołectwa: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Świniarc, Trzcin, Zajączkowo Lubawskie, Zwiniarz.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Grodziczno została bezpośrednio częścią województwa toruńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę Grodziczno w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim.

Gmina wiejska Grodziczno graniczy z gminami: Lubawa, Rybno, Lidzbark, Kurzętnik, Nowe Miasto Lubawskie oraz z gminą województwa kujawsko-pomorskiego: Brzozie.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Świniarc, Trzcin, Zajączkowo, Zwiniarz.

Pozostałe miejscowości: Białobłoty, Jakubkowo.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Grodziczno jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią ponad 75% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 87,7% (10399 ha) to grunty orne, 12% (1421 ha) łąki i pastwiska. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną (uprawiane są głównie mieszanki zbożowe, pszenżyto, jęczmień oraz kukurydza, rzepak, ziemniaki) i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. W gospodarstwach rolnych zatrudnionych jest około 60% ogółu pracujących mieszkańców gminy.

Ważnym elementem rozwoju gminy staje się turystyka i rekreacja, która stanowi alternatywne źródło dochodu dla gospodarstw rolnych. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora i lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki, jednak brak całorocznej bazy noclegowej, a słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Boleszyn, Trzcin, Ostaszewo, Linowiec.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Grodziczno wynosiła w 2013 roku 311. W tym 17 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 294 tworzy sektor prywatny. 67 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 28 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 56 firm w dziale budownictwo, 46 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 3 firmy. Jedną z firm działających w gminie jest ORiSTO Sp. z o.o., producent mebli łazienkowych.

Gmina Grodziczno należy do LGD "Ziemia Lubawska" oraz Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna".

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Grodziczno wynosiła 449 osób, co stanowi 11,5% bezrobotnych w powiecie nowomiejskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,3% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminna Biblioteka Publiczna w Grodzicznie

Filie biblioteki znajdują się w: Boleszynie, Mrocznie, Zwiniarzu

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

• Józef Blank - urodzony w Grodzicznie trener, społecznik, samorządowiec; burmistrz Nowego Miasta Lubawskiego.

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Grodziczno należą:

• kościół pw. św. Marcina w Boleszynie wraz z przykościelnym cmentarzem
• kaplica pw. św. Huberta w Boleszynie
• kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Grodzicznie wraz z przykościelnym cmentarzem
• zespoły pałacowe w: Jakubkowie, Montowie

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlaki i ścieżki edukacyjne Welskiego Parku Krajobrazowego
• ścieżka rowerowa północnym skrajem Welskiego Parku Krajobrazowego
• ścieżka rowerowa "Pętla Ostaszewska" (przy Centrum Turystycznym w Ostaszewie)
• ścieżki piesze wokół jeziora Okuminek i jeziora Kiełpińskiego
• spływy kajakowe rzeką Wel
• zabytkowe parki dworskie w Jakubkowie i Montowie
• Welski Park Krajobrazowy: obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
• lasy, jeziora

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Grodziczno można uzyskać na stronie internetowej grodziczno.pl.

Religia

• Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Mrocznie
• Parafia pw. św. Marcina w Boleszynie
• Parafia pw. św. Mikołaja w Zwiniarzu
• Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Grodzicznie

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Grodziczno istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Szkoła Podstawowa w Boleszynie
• Szkoła Podstawowa w Montowie
• Szkoła Podstawowa w Zajączkowie
• Szkoła Podstawowa w Zwiniarzu
• Zespół Szkół w Nowym Grodzicznie: szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym, publiczne gimnazjum
• Zespół Szkół w Mrocznie: szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym, gimnazjum

W gminie działają punkty przedszkolne przy kołach gospodyń wiejskich w Nowym Grodzicznie i Mrocznie.

Sport

Na terenie gminy działają kluby:

• KS Mroczno
• GSKF Oristo Montowo

Inne organizacje i instytucje

• Koło Gospodyń Wiejskich w Ostaszewie
• Zespół Folklorystyczny Ostaszewianki

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Parki krajobrazowe:

• Welski Park Krajobrazowy (20 444 ha)

Rezerwaty przyrody:

• rezerwat Piekiełko (26,19 ha)

Obszary chronionego krajobrazu:

• Buchnowski Obszar Chronionego Krajobrazu (196,5 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel (5 254,1 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich (14 483,2 ha)

Obszary Natura 2000:

• Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy (12 561,56 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Welska (3 384,37 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Przełomowa Dolina Rzeki Wel (1 259,68 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Grodziczno znajdują się 3 pomniki przyrody.

Bibliografia

Dz.U. 1948, nr 12, poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1950, nr 28, poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958, nr 76, poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim,isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Grodziczno 2007 -2013
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Grodziczno [20.10.2014]
Urząd Gminy Grodziczno [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.10.2014]