Powodowo

Powodowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Rychliki
Liczba ludności (2010)	403
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Powodowo
Położenie na mapie Polski Powodowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Powodowo (niem. Powuden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Rychliki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 403 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Gębski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–zachodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, na południowy zachód od Pasłęka.

Dzieje miejscowości

Nazwa wsi pojawiała się w różnych wersjach jako Powonden, Powiden, Powunden, Bawonden, Babvunde oraz Pobunden. Nazwa ma bez wątpienia staropruskie korzenie. Wieś została lokowana w miejscu dawnego pruskiego grodu obronnego. Pierwszy dokument lokacyjny został wystawiony 1 lipca 1285 roku w Pasłęku przez Mistrza Krajowego Zakonu Krzyżackiego Konrada von Tierberga. Odbiorcami nadani byli dwaj Prusowie: Kantergird i Zwienienn. W 1408 roku Powodowo było wsią o wyłącznie niemieckim charakterze. W 1437 roku miejscowość liczył 31,5 łana, z czego zaledwie 8 łanów było obsadzonych. 4 października 1427 roku Henryk von Richtenberg wystawił w Królewcu dokument, który nadawał Powodowo niejakiemu Peterowi Koberseh. W latach 1608-1618 właścicielem Powodowa był Fabian von Zehmen, do którego należało również Stankowo. Rodzina von Zehmen w połowie XVII stulecia przeszła pod władzę polską. Ich nazwisko zostało spolszczone na Czema.

W okresie wojen polsko–szwedzkich w majątku przez jeden dzień gościł król Zygmunt III Waza, który przebywał wówczas na Warmii. Do Powodowa przybył 21 czerwca 1623 roku. Przyjmowany był zapewne przez von Zehmenów. Od 1638 roku jako właściciele majątku wymieniani są Kerssensteinowie (Kirschensteinowie), a następnie ród von Brederlow. W latach 1697–1757 dziedzicem w Powodowie był podporucznik Joachim von Brederlow. W 1785 roku Powodowo składało się z folwarku szlacheckiego i wsi, liczących 38 domów. W tym czasie majątek należał do kolejnego przedstawiciela rodu von Brederlow. Jego dobra znacznie ucierpiały podczas kwaterunku wojsk napoleońskich w latach 1807–1812. Spustoszony majątek musiał zostać przekształcony na fideikomis (dobra powiernicze). Sam właściciel zmarł w 1815 roku.

Około roku 1820 Powodowo na krótko należało do dwóch synów i córki generała Scharnhorsta – tragicznego bohatera kampanii antynapoleońskich. Od 1851 roku Powodowo przeszło w ręce majora Adolfa von Bessera, późniejszego oficera w czasie wojny francusko–pruskiej 1870–1871 roku. Major przewodniczył także organizacji kombatantów, skupiającej weteranów z obszaru całego powiatu, z reguły uczestników kampanii toczonych przez Prusy w 2. połowie XIX wieku. Adolf von Besser kierował również galą sztandarową w czasie uroczystości odsłonięcia pomnika kajzera Wilhelma I w dniu 29 września 1897 roku w Pasłęku. W 1864 roku została uruchomiona w Powodowie fabryka cementu portlandzkiego. W tym okresie w skład majątku wchodziły folwarki: Besserode i Damenhof. Besserode położony był między Włosieńcem a Powodowem. Natomiast majątek Damenhof składał się z zaledwie jednego budynku i był zlokalizowany na południe od Nowego Dolna.

Zapewne po roku 1848, kiedy to przeprowadzono komasację i rozgraniczenia gruntów, powstały dwa majątki: Nowe Powodowo (Neu Powunden) – część wsi położona na lewo od wjazdu z kierunku Wysokiej oraz Dobra Szlacheckie Powodowo (Adlig Rittergut Powunden) – usytuowane w kierunku jeziora Drużno. Kolejnymi właścicielami byli: major von Besser, von Neumann oraz Conrad Mekelburg. Obszar dóbr obejmował powierzchnię 750 ha. W 1871 roku wieś składała się z 18 gospodarstw przyzagrodowych i była zamieszkana przez 251 osób. Miejscowi ewangelicy należeli do parafii w Kwietniewie. Majątek został przejęty – prawdopodobnie po zakończeniu I wojny światowej - przez ziemianina Otta Zimmermanna. W okolicach 1922 roku stare Powodowo przekazał swojej córce Wandzie. Zimmermann pozostawił sobie i swojej małżonce Margarethcie Nowe Powodowo. Około 1936 roku w Nowym Powodowie powstało kilka domków dwurodzinnych, przeznaczonych dla pracowników zatrudnionych w majątku.

Córka Otto – Wanda Zimmermann, później Bochert była ostatnią dziedziczką obu majątków. Późną jesienią 1944 roku do wsi napłynęły rzesze uciekinierów ze wschodnich rubieży Prus, a część pozostała na stałe. Bochertowie ewakuowali się w nocy z 20 na 21 stycznia 1945 roku w kierunku Jegłownika. Obecnie część tej rodziny zamieszkuje w Hohenggelsen koło Hildesheim i w Swakomund (RPA).

Zabytki

• zespół dworsko–parkowy z XVIII wieku

Bibliografia

Pasłęk. Z dziejów miasta i okolic 1297-1997, red. Józef Włodarski, Pasłęk 1997.
Strona Gminy Rychliki [12.11.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]