Morąg: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(→‎Sport)
Linia 53: Linia 53:
  
 
===Gospodarka===
 
===Gospodarka===
−
W mieście działają m. in.: salon meblowy, hurtownia materiałów budowlanych, hurtownia artykułów spożywczych, 3 hotele, sklep i serwis komputerowy, agencja ochrony, agencja ubezpieczeniowa, szkoły nauki jazdy, biura rachunkowe, zakład stolarski, sklepy spożywcze i wielobranżowe, warsztaty samochodowe, prywatne gabinety lekarskie.  
+
W mieście działają m. in.: salon meblowy, hurtownia materiałów budowlanych, hurtownia artykułów spożywczych, 3 hotele, sklep i serwis komputerowy, agencja ochrony, agencja ubezpieczeniowa, szkoły nauki jazdy, biura rachunkowe, zakład stolarski, sklepy spożywcze i wielobranżowe, warsztaty samochodowe, prywatne gabinety lekarskie. Przedsiębiorstwa: [[LACTIMA Sp. z o.o.]].
 
<br/>
 
<br/>
 
[[File: Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu.jpg|thumb|right|300px|Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu]]
 
[[File: Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu.jpg|thumb|right|300px|Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu]]
Linia 63: Linia 63:
 
===Religia===
 
===Religia===
 
*[[Parafia pw. św. Józefa w Morągu |Parafia pw. św. Józefa]]
 
*[[Parafia pw. św. Józefa w Morągu |Parafia pw. św. Józefa]]
 +
*[[Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej w Morągu |Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej]]
 +
*[[Parafia pw. bł. Michała Kozala w Morągu |Parafia pw. bł. Michała Kozala]]
 
*Filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Ostródzie |parafii ewangelicko-augsburskiej w Ostródzie]]
 
*Filiał [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Ostródzie |parafii ewangelicko-augsburskiej w Ostródzie]]
 
<br/>
 
<br/>
Linia 125: Linia 127:
 
*[[lkwim:Wacław Babicki |Wacław Babicki]] (ur. 1915-?) – morąski lekarz i malarz-amator  
 
*[[lkwim:Wacław Babicki |Wacław Babicki]] (ur. 1915-?) – morąski lekarz i malarz-amator  
 
*[[lkwim:Waldemar Dziakiewicz |Waldemar Dziakiewicz]] (ur. 1970) - urodzony w Morągu nauczyciel, wykładowca akademicki, śpiewak
 
*[[lkwim:Waldemar Dziakiewicz |Waldemar Dziakiewicz]] (ur. 1970) - urodzony w Morągu nauczyciel, wykładowca akademicki, śpiewak
 +
*[[Bolesław Wytrążek]]  (1907-1978) – nauczyciel, organizator szkolnictwa na Warmii i Mazurach, pracował w liceum w Morągu, którego był również dyrektorem
 +
*[[Bożena Pruszkiewicz]] (ur. 1957) – bibliotekarka.
 +
*[[Teodozy Jerzy Marcinkiewicz]]  (ur. 1948) — dyrektor Państwowego Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej w Morągu (1973–1985), samorządowiec, społecznik, wójt [[Stawiguda (gmina wiejska) |gminy Stawiguda]]
 +
*W mieście zmarł [[Jan Hedrych]]  (1904-1958) – nauczyciel, działacz harcerski, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 132: Linia 138:
 
===Edukacja===
 
===Edukacja===
 
W Morągu funkcjonują [[przedszkola w Morągu|3 przedszkola]],[[szkoły podstawowe w Morągu|3 szkoły podstawowe]], [[gimnazja w Morągu|2 gimnazja]], [[licea w Morągu| 4 licea]], [[technika w Morągu| 2 technika]], [[Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Morągu|szkoła zawodowa]] oraz [[szkoła policealna w Morągu|szkoła policealna]].  
 
W Morągu funkcjonują [[przedszkola w Morągu|3 przedszkola]],[[szkoły podstawowe w Morągu|3 szkoły podstawowe]], [[gimnazja w Morągu|2 gimnazja]], [[licea w Morągu| 4 licea]], [[technika w Morągu| 2 technika]], [[Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Morągu|szkoła zawodowa]] oraz [[szkoła policealna w Morągu|szkoła policealna]].  
 +
*[[Przedszkole nr 2 w Morągu |Przedszkole nr 2]]
 +
*[[Szkoła Podstawowa nr 2 w Morągu |Szkoła Podstawowa nr 2]]
 +
*[[II Liceum Ogólnokształcące w Morągu |II Liceum Ogólnokształcące]]
 +
*[[Państwowe Liceum Pedagogiczne w Morągu i w Ostródzie |Państwowe Liceum Pedagogiczne]]
 +
*[[Uniwersystet Trzeciego Wieku w Morągu |Uniwersystet Trzeciego Wieku]]
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 146: Linia 157:
 
*Cmentarz dawnej morąskiej [[Gmina żydowska w Morągu|gminy żydowskiej]]
 
*Cmentarz dawnej morąskiej [[Gmina żydowska w Morągu|gminy żydowskiej]]
 
*Prawosławna [[Cerkiew pw. św. Włodzimierza w Morągu|cerkiew pw. św. Włodzimierza]], użytkowana też przez wyznawców Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (filiał parafii w Ostródzie). Zbudowana ok. 1920 roku jako kaplica cmentarna, zlokalizowana na starym cmentarzu ewangelickim.
 
*Prawosławna [[Cerkiew pw. św. Włodzimierza w Morągu|cerkiew pw. św. Włodzimierza]], użytkowana też przez wyznawców Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (filiał parafii w Ostródzie). Zbudowana ok. 1920 roku jako kaplica cmentarna, zlokalizowana na starym cmentarzu ewangelickim.
−
*[[Cmentarz żydowski w Morągu| Cmentarz żydowski]],z zachowanymi ok. 20 tablicami. Cmentarz założony został przez 1835 rokiem. Zdewastowany przez Niemców w czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]], uniknął zniszczenia za sprawą społecznych inicjatyw mieszkańców Morąga.
+
*[[Kirkut żydowski w Morągu| Cmentarz żydowski]], z zachowanymi ok. 20 tablicami. Cmentarz założony został przez 1835 rokiem. Zdewastowany przez Niemców w czasie [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]], uniknął zniszczenia za sprawą społecznych inicjatyw mieszkańców Morąga.
 
*[[lkwim:Pomnik Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu|pomnik Johanna Gottfrieda Herdera]].
 
*[[lkwim:Pomnik Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu|pomnik Johanna Gottfrieda Herdera]].
 
*Niegdyś były tutaj również:
 
*Niegdyś były tutaj również:

Wersja z 10:52, 29 lip 2014

Morąg
Herb
Herb Morąga
Ratusz w Morągu
Ratusz w Morągu
Rodzaj miejscowości miasto
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Morąg
Liczba ludności (2012) 14 511
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-300, 14-331
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Morąg
Morąg
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Morąg
Morąg
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Morąg (niem. Mohrungen, prus. Marangan) – miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Morąg W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Morąg.


Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona na Mazurach Zachodnich, na pograniczu północno-zachodniej części Pojezierza Olsztyńskiego oraz Pojezierza Iławskiego. Od północnego wschodu Morąg graniczy z Jeziorem Skiertąg, z południowego zachodu znajduje się tzw. „Rozlewisko Morąskie” z ostoją ptactwa wodnego.

Dzieje miejscowości

Morąg leży w historycznej krainie Pogezania, na terenie określanym od XVI wieku jako Prusy Górne (niem. Oberland). Morąg powstał prawdopodobnie w miejscu pruskiej osady o nazwie Morina. Władze Zakonu Krzyżackiego około 1280 roku ustanowiły tu siedzibę prokuratorii. W 1327 roku Herman von Oppen komtur elbląski nadał miejscowości prawa miejskie. Zamek rozpoczęto budować około 1280 roku. Był siedzibą prokuratora a następnie wójta. Od roku 1467 za sprawą komtura Henryka von Plauen Morąg wybrano na nową siedzibę komturstwa po utracie dotychczasowej – Elbląga na skutek postanowień II pokoju toruńskiego. Po sekularyzacji Prus zamek stał się siedzibą starosty Piotra Dohna, który zapoczątkował dziedziczną dynastię na tym urzędzie (1525-1740). Dohnowie należeli do najbogatszych rodzin w całych Prusach Książęcych. W latach 1562-1595 rodzina wybudowała nową siedzibę rodzinną tzw. „Zameczek Dohnów” , w którym obecnie mieści się obecnie Muzeum im. J.G. Herdera.

Po sekularyzacji Prus w 1525 roku Morąg należał do Prus Książęcych. Po zniesieniu urzędu wójtów krzyżackich był siedzibą starosty książęcego, sprawującego władzę administracyjną nad okręgiem Morąga i Miłakowa. Zamek krzyżacki został wówczas częściowo rozebrany, a pozyskane w ten sposób materiały wsparły budowę pałacu Dohnów. W XVII wieku w czasie przemarszu wojsk szwedzkich miasto poniosło znaczne straty. W 1656 żołnierze szwedzcy w celach rabunkowych rozbijali nawet trumny, grabiąc znajdujące się przy zmarłych kosztowności. Kolejną klęską, która dotknęła w XVII wieku Morąg był pożar w 1697 roku. Wówczas zniszczony został ratusz i zameczek Dohnów, spłonęło też Polskie Przedmieście. Odbudowa miasta zajęła około 50 lat. W 1791 roku utworzone zostało Towarzystwo Rolnicze, które istniało do 1840 roku. W 1807 roku miasto zajęły wojska Napoleona, stacjonował tu marszałek Bernadotte, późniejszy król Szwecji - Karol XIV Jan i Norwegii - Karol III. Prawdopodobnie w Morągu przebywał również generał Jan Henryk Dąbrowski, którego dywizja zatrzymała się w mieście 9 czerwca 1807 roku. Wojska napoleońskie ponownie przeszły przez miasto w 1812 roku. Wtedy też doszło do zatargu mieszczan z żołnierzami armii francuskiej (napoleoński marszałek pisemnie domagał się ukarania winnych mieszczan, grożąc zniszczeniem miasta). Pożary z lat 1822, 1848, 1858 i 1868 czyniły mniejsze lub większe zniszczenia w Morągu. W roku 1831 powstała drukarnia Carla Heinricha Haricha, który założył swoje oficyny również w Olsztynku, Lidzbarku Warmińskim i Olsztynie. W 1939 roku w Morągu mieszkało 7212 osób.

23 stycznia 1945 roku wojska radzieckie zajęły Morąg. We wrześniu 1945 roku w zniszczonym i wyludnionym mieście uruchomiono gimnazjum, zaczęto również organizować liceum pedagogiczne, którego pierwszym dyrektorem został Bolesław Wytrążek.

W 2009 i 2010 roku Morąg zdobył tytuł Letniej Stolicy Warmii i Mazur w kategorii gmin miejsko-wiejskich w plebiscycie Gazety Olsztyńskiej.

Obecnie funkcję burmistrza sprawuje Tadeusz Zbigniew Sobierajski [1]. W Morągu działa Straż Miejska.

Gospodarka

W mieście działają m. in.: salon meblowy, hurtownia materiałów budowlanych, hurtownia artykułów spożywczych, 3 hotele, sklep i serwis komputerowy, agencja ochrony, agencja ubezpieczeniowa, szkoły nauki jazdy, biura rachunkowe, zakład stolarski, sklepy spożywcze i wielobranżowe, warsztaty samochodowe, prywatne gabinety lekarskie. Przedsiębiorstwa: LACTIMA Sp. z o.o..

Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu
Zamek w Morągu.Skrzydło północno-zachodnie
Zabytkowa wieża ciśnień w Morągu
Plik:Rynek w Morągu ok.1910 roku.jpg
Rynek w Morągu ok.1910 roku
Tablica przed bramą kirkutu w Morągu

Religia


Kultura

W miejscowości działa Morąski Dom Kultury[2] i Miejska Biblioteka Publiczna, założona w 1946 roku, filia Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu. Od 1964 roku w mieście działa Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera. Natomiast w 1993 roku powołano do życia Stowarzyszenie Ludności Niemieckiej „Herder”.

W mieście działa Stowarzyszenie „Morąskie Bractwo Historyczne - Mawrin”[3], Morąskie Stowarzyszenie Motocyklowe "Szerszeń"[4], Związek Ukraińców w Polsce oddział Morąg[5], Lokalna Organizacja Turystyczna „Kraina Nieodkrytych Tajemnic”[6] oraz Fundacja Promocji Przedsiębiorczości Pogezania. W mieście wydawana jest Gazeta Morąska. Lokalną telewizję reprezentuje Morąski Serwis Informacyjny. W latach 1990-1993 wydawano morąski magazyn społeczno-kulturalny Morlang.

Organizuje sie tu szereg imprez i wydarzeń kulturalnych, zarówno cyklicznych, jak i jednorazowych. Wśród nich wymienić mozna:


Zespoły muzyczne i grupy artystyczne:

Niegdyś istniały tu: Zespół Teatralny Związku Zawodowego Kolejarzy z Morąga, zespół rockowy 74 Maszyna Rytmiczna.

Ludzie związani z miejscowością


Sport

W Morągu działa klub sportowy Huragan Morąg reprezentowany przez sekcję: piłki nożnej, koszykówki, piłki ręcznej, siatkówki, tenisa ziemnego, tenisa stołowego, brydża sportowego. W mieście istnieje także Morąski Klub Żeglarski ''Keja''.

Edukacja

W Morągu funkcjonują 3 przedszkola,3 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 4 licea, 2 technika, szkoła zawodowa oraz szkoła policealna.


Zabytki


Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
  2. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
  3. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
  4. Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
  5. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
  6. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  7. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012 r., Warszawa 2012  ; http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13647_PLK_HTML.htm [data dostępu: 13.08.2013]
  8. Rejestr Zabytków Nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 13.08.2013]
  9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu: 13.08.2013]
  10. Wirtualny Sztetl: http://www.sztetl.org.pl/pl/article/morag/12,cmentarze/1925,cmentarz-zydowski-w-moragu-ul-zeromskiego-/[data dostępu: 13.08.2013]

Przypisy

  1. Skocz do góry ↑ http://bip.warmia.mazury.pl/morag_gmina_miejska/93/Burmistrz/ [data dostępu: 10.09.2013]
  2. Skocz do góry ↑ http://www.morag.drv.pl/mdk/index.php/o-nas/moraski-dom-kultury [data dostępu: 10.09.2103]
  3. Skocz do góry ↑ http://www.mawrin.webserwer.pl/pliki/projekt/projekt.htm [data dostępu: 10.09.2013]
  4. Skocz do góry ↑ http://www.msmszerszen.pl/[data dostępu: 10.09.2013]
  5. Skocz do góry ↑ http://www.zup.ukraina.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=5&Itemid=8[data dostępu: 10.09.2013]
  6. Skocz do góry ↑ http://www.lot.mazury.pl/[data dostępu: 10.09.2013]



Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Morąg&oldid=26198”