Gronowo Elbląskie (gmina wiejska)
| Gmina Gronowo Elbląskie | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | elbląski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Marcin Ślęzak | ||
| Powierzchnia | 89,15 km² | ||
| Liczba sołectw | 14 | ||
| Liczba miejscowości | 19 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
5192 58 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 55 | ||
| Tablice rejestracyjne | NEB | ||
| TERYT | 2804032 | ||
| Urząd gminy ul. Łączności 3 82-335 Gronowo Elbląskie
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Gronowo Elbląskie – gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w zachodniej części powiatu elbląskiego. Siedziba gminy znajduje się w Gronowie Elbląskim.
Gmina rolnicza, o znikomej powierzchni zalesienia[1]. Usytuowana we wschodniej części Żuław Wiślanych, zwanej Żuławami Elbląskimi i cechującej się żyznymi glebami oraz harmonijnym, płaskim krajobrazem doliny Wisły.
Władzę w gminie sprawuje wójt Marcin Ślęzak[2].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina Gronowo Elbląskie zajmuje powierzchnię 89,15km2[1], w tym:
- lasy: 0,04% (3,8 ha)
- użytki rolne: 83,06% (7405 ha)
- wody: 6,33% (564 ha)
Gmina stanowi 6,3% powierzchni powiatu elbląskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 5192 | 100 | 2594 | 49,96 | 2598 | 50,04 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
58 | 29 | 29 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie było dodatnie i wynosiło 20 osób; (saldo migracji w powiecie elbląskim wynosi -22 osoby)[4] .
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po zakończeniu II wojny światowej gmina wiejska Gronowo Elbląskie (wówczas gmina Gronowo) stała się częścią powiatu malborskiego w województwie gdańskim. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 roku gmina Gronowo weszła w skład powiatu elbląskiego w tym samym województwie[5]. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat elbląski i powołane zostało wojewódzwo elbląskie, w skład którego weszły tereny gminy Gronowo Elbląskie[7]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę wiejską Gronowo Elbląskie w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim.
Gmina wiejska Gronowo Elbląskie graniczy: od północy i północnego-wschodu z gminą wiejską Elbląg, od południa i południowego-wschodu z gminą Markusy oraz gminami: Nowy Dwór Gdański i Stare Pole w województwie pomorskim.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Gronowo Elbląskie, Jegłownik, Oleśno, Fiszewo, Nogat, Jasionno, Mojkowo, Rozgart, Różany, Karczowiska Górne, Błotnica, Wikrowo, Szopy, Gajewiec.
Pozostałe miejscowości: Nowy Dwór Elbląski, Kopanka Druga, Dworki, Kopanka Pierwsza, Wiktorowo.
Gospodarka
Gmina Gronowo Elbląskie jest gminą rolniczą, w której wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i wynosi 87,9 punktów. Odzwierciedleniem tego wskaźnika są m.in. dobrej jakości gleby. Użytki rolne zajmują ponad 83% powierzchni całej gminy. W ich strukturze przeważają grunty orne zajmujące powierzchnię 3598 ha (40,36%). Łąki trwałe i pastwiska obejmują łącznie 3785 ha (42,46 %), a sady zajmują 22 ha (0,25%). Gęsta sieć rowów i kanałów dzieli przestrzeń rolniczą na liczne działki o niedużej powierzchni. W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie przeważają gospodarstwa indywidualne specjalizujące się w produkcji roślinnej. W strukturze zasiewów dominuje uprawa pszenicy, w niewielkich ilościach uprawiane są jęczmień, pszenżyto, owies, pozostałe uprawy stanowią: rośliny przemysłowe (buraki cukrowe, rzepak, rzepik), rośliny pastewne, ziemniaki i warzywa. W hodowli przeważa bydło opasowe i mleczne oraz trzoda chlewna.
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła w 2013 roku 329, w tym 9 podmiotów należało do sektora publicznego. Pozostałe 320 tworzy sektor prywatny[4]. 81 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 54 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe (dominuje przetwórstwo rolno-spożywcze, największymi zakładami działającymi w tej dziedzinie są: ubojnia zwierząt oraz młyn w Gronowie Elbląskim), 49 firm w dziale budownictwo, 18 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 8 firm. Są to firmy małe i średnie, zatrudniające od 1 do 5 osób.
Turystyka nie odgrywa w gminie znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w Jegłowniku Gronowie Elbląskim.
Gmina wiejska Gronowo Elbląskie nawiązała współpracę partnerską z niemiecką gminą Uplengen w celu wymiany doświadczeń w prowadzeniu oraz zarządzaniu samorządem terytorialnym.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie wynosiła 438 osób[4], co stanowi 7,8% bezrobotnych w powiecie. Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 16,9% ludności[4].
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów przygranicznych, a także tzw. Tygrysów warmińsko-mazurskich wymagających strategicznej interwencji ze względu na możliwości rozwojowe.
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Filia biblioteki znajduje się w Jegłowniku
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
- doroczne festyny rodzinne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Gronowo Elbląskie należą[9]:
- ruiny kościoła w Fiszewie wraz z przykościelnym cmentarzem
- cmentarz ewangelicki w Fiszewie, kostnica, dzwonnica
- dworzec PKP w Gronowie Elbląskim
- kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jegłowniku
- kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rozgarcie wraz z dzwonnicą
- cmentarz menonicki w Rozgarcie
- domy podcieniowe w miejscowościach Rozgart i Różany
- most drogowy zwodzony w Szopach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak Żuławski: szlak łączący Gronowo Elbląskie ze Starym Polem
- szlak rowerowy żółty: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
- szlak rowerowy czerwony: Szaleniec – Rozgart – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
- szlak rowerowy zielony: Stare Pole – Fiszewo – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Wikrowo – Elbląg
- szlak rowerowy niebieski: Markusy – Różany – Gronowo Elbląskie – Jegłownik – Nogat – Kopanka Pierwsza – Michałowo
- szlaki kajakowe: z Elbląga rzeką Tiną do wsi Różany oraz z Elbląga rzeką Fiszewką do wsi Szopy
- zabytkowe urządzenia techniczne (stacje pomp, mosty zwodzone, wrota przeciwpowodziowe, śluzy)
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole w Gronowie Elbląskim
- Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Gronowie Elbląskim
- Szkoła Podstawowa im. Obrońców Westerplatte w Jegłowniku
- Gimnazjum im. Powstańców Listopadowych w Gronowie Elbląskim
Sport
W gminie wiejskiej Gronowo Elbląskie organizowane są liczne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: Jegłownickie Dni Sportu, Europejski Tydzień Sportu Dla Wszystkich, Mistrzostwa Regionu Warmińsko-Mazurskiego w Rzucie Podkową, turnieje piłki nożnej. Istnieją również kluby sportowe:
- GLKS Pomowiec Gronowo Elbląskie
- LKS AGAT Jegłownik
- UKS Tajfun przy Szkole Podstawowej w Gronowie Elbląskim
W gminie działa szkółka piłkarska dla dziewcząt i chłopców.
Inne organizacje i instytucje
- Elbląskie Stowarzyszenie Organizatorów Pomocy Społecznej (Środowiskowy Dom Samopomocy w Jegłowniku)
- Stowarzyszenie Aktywności Społecznej im. Tadeusza Reytana w Wikrowie
- Stowarzyszenie "Przyjazna Gmina"
- Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi "Oleśno – wieś z pomysłem"
- Grupa teatralna EGO
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat (2738,5 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Drużno (11738,9 ha)
Użytki ekologiczne:
- użytek ekologiczny "Torfowisko Jegłownik"
- użytek ekologiczny "Stawy koło Nogatu"
- użytek ekologiczny "Stawy koło Rozgartu"
- użytek ekologiczny "Mokradła Tiny"[10].
Na terenie gminy Gronowo Elbląskie nie ma pomników przyrody[11].
Ciekawostki
- W gminie odbywa się Ogólnopolski Złaz Śladami Powstańców Listopadowych - coroczny rajd pieszy, który upamiętnia zamordowanych przez pruskich żołnierzy w pobliskim Fiszewie weteranów Powstania Listopadowego
- W Wikrowie znajdował się okazały wiatrak typu holenderskiego, pochodzący z 1855 roku; dla uzyskania korzystniejszej wysokości usytuowany był na budynku gospodarczym o konstrukcji szkieletowej. W 2002 roku został zniszczony przez pożar.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 UStat w Olsztynie Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.06.2014]
- ↑ Urząd Gminy Górowo Elbląskie [06.06.2014]
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Bank Danych lokalnych GUS [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków
- ↑ Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.
- ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie]
Bibliografia
Dz.U. 1949, nr 40, poz. 284, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 1949 r. w sprawie zmiany granic powiatów sztumskiego, malborskiego i elbląskiego w województwie gdańskim.
isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [06.06.2014]
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Program ochrony środowiska dla gminy Gronowo Elbląskie na lata 2005 - 2010, Gronowo Elbląskie 2004.
Bank Danych Lokalnych GUS [06.06.2014]
BIP Urzędu Gminy Gronowo Elbląskie [06.06.2014]
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska [06.06.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.06.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.06.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.06.2014]
Urząd Gminy Gronowo Elbląskie [06.06.2014]
UStat w Olsztynie [06.06.2014]
