Grodziczno (gmina wiejska)
| Gmina Grodziczno | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | nowomiejski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Tomasz Szczepański | ||
| Powierzchnia | 154,37 km² | ||
| Liczba sołectw | 17 | ||
| Liczba miejscowości | 19 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6371 41 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 56 | ||
| Tablice rejestracyjne | NNM | ||
| TERYT | 2812032 | ||
| Urząd gminy Grodziczno 17A 13-324 Grodziczno
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Grodziczno – gmina wiejska położona w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, we wschodniej części powiatu nowomiejskiego. Siedziba gminy znajduje się w Grodzicznie.
Gmina położona na terenach o bogatych i ciekawych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Posiada korzystne warunki naturalne do produkcji rolnej i rozwoju turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje wójt Tomasz Szczepański[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Grodziczno zajmuje powierzchnię 154,37 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 76,7% (11 848 ha)
- lasy: 15,8% (2443 ha)
- wody: 1,3% (207 ha)
Gmina stanowi 34,9% powierzchni powiatu nowomiejskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Grodzicznie
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6371 | 100 | 3153 | 49,5 | 3218 | 50,5 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
41 | 20 | 21 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Grodziczno wynosiło -8 osób[2], co stanowi 6,9% migracji w powiecie nowomiejskim oraz 0,2% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Powstające, po II wojnie światowej, granice i podziały terytorialne na ziemiach dzisiejszej Polski, opierały się początkowo na przedwojennym podziale administracyjnym. Podział ten umiejscawiał gminę Grodziczno w powiecie lubawskim w województwie pomorskim. W 1948 roku powiat lubawski przemianowano na powiat nowomiejski[3], gmina Grodziczno stała się jego częścią. W 1950 roku na mocy
ustawy o zmianach podziału administracyjnego państwa[4]
powiat nowomiejski (a wraz z nim gminę Grodziczno) włączono do województwa olsztyńskiego.
W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gromada Grodziczno przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała w Polsce podział państwa na gminy[6]. W 1973 roku reaktywowano gminę Grodziczno, w jej skład weszły sołectwa: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Świniarc, Trzcin, Zajączkowo Lubawskie, Zwiniarz[7].
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[8], przestał istnieć powiat nowomiejski. Gmina Grodziczno została bezpośrednio częścią województwa toruńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[9] umiejscowiły gminę Grodziczno w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim.
Gmina wiejska Grodziczno graniczy z gminami: Lubawa, Rybno, Lidzbark, Kurzętnik, Nowe Miasto Lubawskie oraz z gminą województwa kujawsko-pomorskiego: Brzozie.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Świniarc, Trzcin, Zajączkowo, Zwiniarz.
Pozostałe miejscowości: Białobłoty, Jakubkowo.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Grodziczno jest rolnictwo. Użytki rolne stanowią ponad 75% ogólnej powierzchni gminy, w tym: 87,7% (10399 ha) to grunty orne, 12% (1421 ha) łąki i pastwiska. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną (uprawiane są głównie mieszanki zbożowe, pszenżyto, jęczmień oraz kukurydza, rzepak, ziemniaki) i hodowlę zwierząt. Większość gospodarstw prowadzi działalność ogólnorolną. W gospodarstwach rolnych zatrudnionych jest około 60% ogółu pracujących mieszkańców gminy[10].
Ważnym elementem rozwoju gminy staje się turystyka i rekreacja, która stanowi alternatywne źródło dochodu dla gospodarstw rolnych. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki, jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Boleszyn, Trzcin, Ostaszewo, Linowiec[1].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Grodziczno wynosiła w 2013 roku 311. W tym 17 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 294 tworzy sektor prywatny. 67 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 28 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 56 firm w dziale budownictwo, 46 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziły 3 firmy[1]. Jedną z firm działających w gminie jest ORiSTO Sp. z o.o..
Gmina Grodziczno należy do LGD "Ziemia Lubawska" oraz Ekologicznego Związku Gmin "Działdowszczyzna".
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Grodziczno wynosiła 449 osób[1], co stanowi 11,5% bezrobotnych w powiecie nowomiejskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,3% ludności[11].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminna Biblioteka Publiczna w Grodzicznie - filie biblioteki znajdują się w: Boleszynie, Mrocznie, Zwiniarzu
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
Ludzie związani z gminą
- Józef Blank - urodzony w Grodzicznie trener, społecznik, samorządowiec; burmistrz Nowego Miasta Lubawskiego.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Grodziczno należą[12]:
- kościół pw. św. Marcina w Boleszynie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kaplica pw. św. Huberta w Boleszynie
- kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Grodzicznie wraz z przykościelnym cmentarzem
- zespoły pałacowe w: Jakubkowie, Montowie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlaki i ścieżki edukacyjne Welskiego Parku Krajobrazowego
- ścieżka rowerowa północnym skrajem Welskiego Parku Krajobrazowego
- ścieżka rowerowa "Pętla Ostaszewska" (przy Centrum Turystycznym w Ostaszewie)
- ścieżki piesze wokół jeziora Okuminek i jeziora Kiełpińskiego
- spływy kajakowe rzeką Wel
- zabytkowe parki dworskie w Jakubkowie i Montowie
- Welski Park Krajobrazowy obszary chronionego krajobrazu, rezerwat i pomniki przyrody
- lasy, jeziora
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Grodziczno można uzyskać na stronie internetowej UG Grodziczno.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Grodziczno istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Szkoła Podstawowa w Boleszynie
- Szkoła Podstawowa w Montowie
- Szkoła Podstawowa w Zajączkowie
- Szkoła Podstawowa w Zwiniarzu
- Zespół Szkół w Nowym Grodzicznie - szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym, publiczne gimnazjum
- Zespół Szkół w Mrocznie - szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym, gimnazjum
W gminie działają punkty przedszkolne przy kołach gospodyń wiejskich w Nowym Grodzicznie i Mrocznie.
Sport
Na terenie gminy działają kluby:
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[13]:
Parki krajobrazowe:
- Welski Park Krajobrazowy (20 444 ha)
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Piekiełko (26,19 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Buchnowski Obszar Chronionego Krajobrazu (196,5 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel (5 254,1 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Dylewskich (14 483,2 ha)
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Drwęcy (12 561,56 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Welska (3 384,37 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Przełomowa Dolina Rzeki Wel (1 259,68 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Grodziczno znajdują się 3 pomniki przyrody[13].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Urząd Gminy Grodziczno [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. [3]
- ↑ Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. [4]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[5]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[6]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [7]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[8]
- ↑ Plan rozwoju lokalnego gminy Grodziczno 2007 -2013. [9]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [10]
- ↑ 13,0 13,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [11]
Bibliografia
Dz.U. 1948 nr 12 poz. 97, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1948 r. o zniesieniu powiatów: szczuczyńskiego i utworzeniu powiatu grajewskiego w województwie białostockim, stopnickiego i utworzeniu powiatu buskiego w województwie kieleckim, błońskiego i utworzeniu powiatu grodzisko-mazowieckiego w województwie warszawskim oraz nieszawskiego i lubawskiego i utworzenia powiatów aleksandrowskiego i nowomiejskiego w województwie pomorskim. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255, Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Grodziczno 2007 -2013
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Grodziczno [20.10.2014]
Urząd Gminy Grodziczno [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
