Świątki (gmina wiejska)
| Gmina Świątki | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Sławomir Kowalczyk |
| Powierzchnia | 164,15 km² |
| Liczba sołectw | 13 |
| Liczba miejscowości | 22 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
4209 26 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NOL |
| TERYT | 2814122 |
| Urząd gminy Świątki 87 11-008 Świątki
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Świątki – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Świątkach.
Gmina rolnicza, o dużej powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy.
Władzę w gminie sprawuje wójt Sławomir Kowalczyk[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Świątki zajmuje powierzchnię 164,15 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 78,2% (12843 ha)
- lasy: 13,1% (2160 ha)
- wody: 1,2% (202 ha)
Gmina stanowi 5,8% powierzchni powiatu olsztyńskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 4209 | 100 | 2055 | 48,8 | 2154 | 51,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
26 | 13 | 13 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Świątki wynosiło -13 osób[2], co stanowi 2,4% migracji w powiecie olsztyńskim oraz 0,3% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Świątki były częścią powiatu lidzbarskiego, w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Świątki przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy[5]. Gmina Świątki została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Brzydowo, Dąbrówka, Garzewo, Gołogóra, Jankowo, Kalisty, Konradowo, Klony, Kwiecewo, Różynka, Skolity, Świątki, Włodowo, Worławki, Wysokie.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat lidzbarski. Gmina Świątki została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] nie przywróciły powiatu lidzbarskiego. Umiejscowiły gminę Świątki w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
Gmina wiejska Świątki graniczy z gminami: Lubomino, Dobre Miasto, Dywity, Jonkowo, Łukta oraz Miłakowo.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Brzydowo, Garzewo, Gołogóra, Jankowo, Kalisty, Konradowo, Klony, Kwiecewo, Różynka, Skolity, Świątki, Włodowo, Worławki.
Pozostałe miejscowości: Brzeźno, Drzazgi, Dąbrówka, Kiewry, Klobia, Komalwy, Łumpia, Żardeniki.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Świątki jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują nieco ponad 78% powierzchni gminy, w tym: 71% (9111 ha) stanowią grunty orne, 26% (3363 ha) łąki i pastwiska, a 0,1% (14 ha) sady. W gminie dominują dobre gleby (III klasy bonitacyjnej) należące do kompleksów pszennych. Na terenie gminy jest 498 gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 7698 ha (5955 stanowi własność, 1643 jest dzierżawione z AWRSP) oraz 2 firmy działające na zasadzie spółek, dzierżawiące z AWRSP łącznie 1821 ha[9]. Większość stanowią gospodarstwa małe i średnie, jednak od 1995 roku widoczny jest wzrost ilości gospodarstw dużych o powierzchni powyżej 50 ha. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Świątki wynosiła pod koniec 2013 roku 215. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 207 tworzy sektor prywatny. 46 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 37 firm w dziale budownictwo, 20 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 1 firma[2]. W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu. Funkcjonują, m.in. firmy: PPHU HASPOL w Świątkach (produkcja odzieży ochronnej), ECOPRODUCT Świątki (opakowania), BRATPOL s.c. Świątki, Tartak Świątki.
Turystyka nie odgrywa w gminie Świątki znaczącej roli. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości: Klony.
Gmina Świątki należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich oraz Warmińskiego Związku Gmin.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Świątki wynosiła 353 osób[2], co stanowi 3,9% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,5% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminna Biblioteka Publiczna w Świątkach z filią w Kwiecewie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Gminne Święto Plonów
Ludzie związani z gminą
- Józef Weinert (1861-1937) - rzeźbiarz ludowy, warmiński działacz narodowy, rolnik.
- Becla Krzysztof - rzeźbiarz.
- Gach Jarosław - rysownik.
- Gach Magdalena - plastyk, grafik.
- Kotowski Tomasz - rzeźbiarz.
- Morgiewicz Jarosław - rzeźbiarz ludowy.
- Pięknik Henryk - rzeźbiarz.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Świątki należą[11]:
- kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Skolitach
- kościół pw. św. Jakuba Starszego w Kwiecewie wraz z przykościelnym cmentarzem
- Kościół pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach
- kościół pw. św. Mateusza w Różynce wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. św. Mikołaja we Włodowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- zespoły dworskie w: Brzydowie, Kalistach, Komalwach
- liczne kapliczki m.in. w: Dąbrówce, Jankowie, Różynce, Skolitach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlak rowerowy: Różynka - Skolity - Włodowo - Kłodzin
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody
- zabytkowe parki dworskie w: Brzydowie, Komalwach, Łumpi, Żardenikach
- zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Świątki istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Zespół Szkolno-Przedszkolny - [[Szkoła Podstawowa im. Majora H.Sucharskiego w Świątkach|szkoła podstawowa], przedszkole
- Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Świątkach
Sport
Na terenie gminy działa Gminne Zrzeszenie LZS Świątki.
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie "Jesteśmy z Warmii" w Świątkach
- Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Gminie Świątki
- Stowarzyszenie Przyjaciół Kwiecewa
- Stowarzyszenie Przyjazna Wieś Warmińska w Worławkach
- Stowarzyszenie "Kochajmy Warmię" w Worławkach
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Rezewaty:
- Rezerwat Kwiecewo (110 ha - wokół granic rezerwatu ustanowiona została otulina o pow. 271 ha)
- Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce (4239,97 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki (43 307,3 ha)
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny (15 307,8 ha)
Obszary Natura 2000:
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki (20 669,89 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka (8 418,46 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Warmińskie Buczyny (1 525,85 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Świątki znajduje się 1 pomnik przyrody oraz użytek ekologiczny "Kwiecewo"[12].
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Gminy Świątki [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ Urząd Gminy Świątki [8]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Świątki na lata 2004-2014
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Świątki [20.12.2014]
Urząd Gminy Świątki [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
