Błotniak stawowy

Błotniak stawowy
Circus aeruginosus`
Linnaeus, 1758
Circus aeruginosus Linnaeus, 1758
Źródło: [2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Rodzaj	Circus
Gatunek	błotniak stawowy
Synonimy
Falco aeruginosus Linnaeus, 1758

Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) - duży ptak z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu ptaków drapieżnych (Falconiformes). Długość ciała – do 55 cm.

Charakterystyka

Największy i najcięższy błotniak o długich skrzydłach (rozpiętość - do 130 cm) oraz wąskim i lekko zaokrąglonym ogonie. Wyraźny dymorfizm płciowy; samica jest nieco większa od samca, ciemnobrązowa z kremowo-żółtym wierzchem głowy, gardłem i przednimi brzegami skrzydeł. Ma częściowo jasne nadgarstki i plamę na piersi. Samiec ma brązowy grzbiet, trójbarwny wierzch skrzydeł - które są popielatoszare z czarnymi ostro odgraniczającymi się końcami i jasną częścią środkową - oraz niebieskawo-popielaty ogon, żółto-białą głowę i pierś. Nogi żółte, wokół oczu wyraźna szlara. Wielkością dorównuje myszołowowi, choć ma smuklejsze ciało, węższe skrzydła i dłuższy ogon.

Gatunek ten jest związany ze środowiskiem wodnym. Pokarm zdobywa na polach, łąkach i bagnach – unika lasów. Odżywia się głównie drobnymi ssakami, zwłaszcza gryzoniami (np. piżmakami), płazami (w tym żabami), rybami i owadami, a także jajami i pisklętami innych ptaków. Poluje nad polami, wydmami i łąkami, posługując się słuchem, podobnie jak sowy. Gniazdo, zbudowane z roślin wodnych, zakłada na ziemi lub wśród gęstych trzcin jezior, bagien i stawów.

Błotniak stawowy ze zdobyczą Źródło: [3]

Występowanie

Zamieszkuje strefę umiarkowaną i subtropikalną - Europę poza Półwyspem Skandynawskim oraz środkową Azję. Najbardziej wysunięte lęgowiska znajdują się w północnej Afryce i na środkowym Wschodzie. Ptak wędrowny, północne populacje pokonują 5000 km. Przyloty od połowy marca i w kwietniu, a odloty od lipca do połowy października. Populacja europejska zimuje w Afryce, a częściowo także na europejskich wybrzeżach Morza Śródziemnego.

W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, lokalnie średnio liczny, występujący tu od marca do października. Wyraźnie liczniejszy jest na zachodzie i północnym wschodzie kraju. Najczęściej widuje się go nad trzcinowiskami, jak co pewien czas zapada w gąszcz roślinności.

Na Warmii i Mazurach błotniak stawowy występuje m.in. na obszarach należących do sieci Natura 2000, takich jak: Natura 2000 Bagna Nietlickie, Natura 2000 Dolina Środkowej Łyny-Smolajny, Natura 2000 Lasy Iławskie, Natura 2000 Lasy Skaliskie, Natura 2000 Niecka Skaliska, Natura 2000 Ostoja Iławska, Natura 2000 Ostoja Warmińska, Natura 2000 Polder Sątopy-Samulewo, Natura 2000 Puszcza Borecka, Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka, Natura 2000 Puszcza Piska, Natura 2000 Puszcza Romincka, Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska i Natura 2000 Zalew Wiślany.

W Polsce gatunek objęty całkowitą ochroną gatunkową (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r.), wymieniony w Dyrektywie Ptasiej, zagrożony przez wykaszanie i wypalanie szuwarów na stawach i innych zbiornikach wodnych, osuszanie niewielkich mokradeł oraz regulowanie małych cieków wodnych.

Ciekawostki

Łacińska nazwa rodzajowa Circus odnosi się do krążenia w powietrzu, mimo że błotniaki nie mają tego w zwyczaju.
Błotniak jest jedynym ptakiem drapieżnym zakładającym gniazda w trzcinach.
Błotniaki, mylone przez ludzi ze szkodliwymi jastrzębiami, z tego powodu od wieków były na wsi tępione i odławiane w różnego rodzaju pułapki.

Bibliografia

Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237 [4]
[5]
[6]
[7]