Świątki (gmina wiejska)

Gmina Świątki
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Sławomir Kowalczyk
Powierzchnia	164,15 km²
Liczba sołectw	13
Liczba miejscowości	22
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	4209 26 osób/km²
Strefa numeracyjna	89
Tablice rejestracyjne	NOL
TERYT	2814122
Urząd gminy Świątki 87 11-008 Świątki
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Świątki – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu olsztyńskiego. Siedziba gminy znajduje się w Świątkach. Gmina rolnicza, o dużej powierzchni użytków rolnych w ogólnej powierzchni gminy. Władzę w gminie sprawuje wójt Sławomir Kowalczyk.

Kościół pw. św. Mateusza w Różynce. Fot. Maniek89. Źródło: Commons Wikimedia

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Świątki zajmuje powierzchnię 164,15 km², w tym:

• użytki rolne: 78,2% (12843 ha)
• lasy: 13,1% (2160 ha)
• wody: 1,2% (202 ha)

Gmina stanowi 5,8% powierzchni powiatu olsztyńskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	4209	100	2055	48,8	2154	51,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	26		13		13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Świątki wynosiło -13 osób, co stanowi 2,4% migracji w powiecie olsztyńskim oraz 0,3% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Świątki były częścią powiatu lidzbarskiego w województwie olsztyńskim.

W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady. Gromada Świątki przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej, która przywracała podział państwa na gminy. Gmina Świątki została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Brzydowo, Dąbrówka, Garzewo, Gołogóra, Jankowo, Kalisty, Konradowo, Klony, Kwiecewo, Różynka, Skolity, Świątki, Włodowo, Worławki, Wysokie.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat lidzbarski. Gmina Świątki została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa nie przywróciły powiatu lidzbarskiego. Umiejscowiły gminę Świątki w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.

Gmina wiejska Świątki graniczy z gminami: Lubomino, Dobre Miasto, Dywity, Jonkowo, Łukta oraz Miłakowo.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Brzydowo, Garzewo, Gołogóra, Jankowo, Kalisty, Konradowo, Klony, Kwiecewo, Różynka, Skolity, Świątki, Włodowo, Worławki.

Pozostałe miejscowości: Brzeźno, Drzazgi, Dąbrówka, Kiewry, Klobia, Komalwy, Łumpia, Żardeniki.

Gospodarka

Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Świątki jest rolnictwo. Użytki rolne zajmują nieco ponad 78% powierzchni gminy, w tym: 71% (9111 ha) stanowią grunty orne, 26% (3363 ha) łąki i pastwiska, a 0,1% (14 ha) sady. W gminie dominują dobre gleby (III klasy bonitacyjnej) należące do kompleksów pszennych. Na terenie gminy jest 498 gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 7698 ha (5955 stanowi własność, 1643 jest dzierżawione z AWRSP) oraz 2 firmy działające na zasadzie spółek, dzierżawiące z AWRSP łącznie 1821 ha. Większość stanowią gospodarstwa małe i średnie, jednak od 1995 roku widoczny jest wzrost ilości gospodarstw dużych o powierzchni powyżej 50 ha. Do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, w produkcji zwierzęcej hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Świątki wynosiła pod koniec 2013 roku 215. W tym 8 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 207 tworzy sektor prywatny. 46 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 37 firm w dziale budownictwo, 20 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 1 firma. W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu. Funkcjonują, m.in. firmy: PPHU HASPOL w Świątkach (produkcja odzieży ochronnej), ECOPRODUCT Świątki (opakowania), BRATPOL s.c. Świątki, Tartak Świątki.

Turystyka nie odgrywa w gminie Świątki znaczącej roli. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Klony.

Gmina Świątki należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich oraz Warmińskiego Związku Gmin.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Świątki wynosiła 353 osób, co stanowi 3,9% bezrobotnych w powiecie olsztyńskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,5% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminna Biblioteka Publiczna w Świątkach z filią w Kwiecewie

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Gminne Święto Plonów

Ludzie związani z gminą

• Józef Weinert (1861-1937) - rzeźbiarz ludowy, warmiński działacz narodowy, rolnik
• Krzysztof Becla - rzeźbiarz
• jarosław Gach - rysownik
• Magdalena Gach - plastyk, grafik
• Tomasz Kotowski - rzeźbiarz
• Jarosław Morgiewicz - rzeźbiarz ludowy
• Henryk Pięknik - rzeźbiarz

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Świątki należą:

• kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Skolitach
• kościół pw. św. Jakuba Starszego w Kwiecewie wraz z przykościelnym cmentarzem
• Kościół pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach
• kościół pw. św. Mateusza w Różynce wraz z przykościelnym cmentarzem
• kościół pw. św. Mikołaja we Włodowie wraz z przykościelnym cmentarzem
• zespoły dworskie w: Brzydowie, Kalistach, Komalwach
• liczne kapliczki m.in. w: Dąbrówce, Jankowie, Różynce, Skolitach

Szlaki i atrakcje turystyczne

• szlak rowerowy: Różynka - Skolity - Włodowo - Kłodzin
• obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody
• zabytkowe parki dworskie w: Brzydowie, Komalwach, Łumpi, Żardenikach
• zabytki architektury sakralnej oraz kapliczki

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Świątki istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Zespół Szkolno-Przedszkolny - szkoła podstawowa, przedszkole
• Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Świątkach

Sport

Na terenie gminy działa Gminne Zrzeszenie LZS Świątki.

Inne organizacje i instytucje

• Stowarzyszenie "Jesteśmy z Warmii" w Świątkach
• Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Gminie Świątki
• Stowarzyszenie Przyjaciół Kwiecewa
• Stowarzyszenie Przyjazna Wieś Warmińska w Worławkach
• Stowarzyszenie "Kochajmy Warmię" w Worławkach

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Rezewaty:

• Rezerwat Kwiecewo (110 ha - wokół granic rezerwatu ustanowiona została otulina o pow. 271 ha)
• Rezerwat Ostoja bobrów na rzece Pasłęce (4239,97 ha)

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki (43 307,3 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny (15 307,8 ha)

Obszary Natura 2000:

• Obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Pasłęki (20 669,89 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Rzeka Pasłęka (8 418,46 ha)
• Specjalny obszar ochrony siedlisk Warmińskie Buczyny (1 525,85 ha)

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Świątki znajduje się 1 pomnik przyrody oraz użytek ekologiczny "Kwiecewo".

Bibliografia

Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Plan rozwoju lokalnego gminy Świątki na lata 2004-2014
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Świątki [20.12.2014]
Urząd Gminy Świątki [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]