Błotniak stawowy
| Błotniak stawowy | |
| | |
| Circus aeruginosus` | |
| Linnaeus, 1758 | |
| Circus aeruginosus Linnaeus, 1758 | |
 Fot. Wojciech Uszak. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Domena | eukarionty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ptaki |
| Rząd | szponiaste |
| Rodzina | jastrzębiowate |
| Rodzaj | Circus |
| Gatunek | błotniak stawowy |
| Synonimy | |
|
Falco aeruginosus Linnaeus, 1758 | |
Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) – duży ptak z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu ptaków drapieżnych (Falconiformes).
Charakterystyka
Największy i najcięższy błotniak o długich skrzydłach (rozpiętość - do 130 cm) oraz wąskim i lekko zaokrąglonym ogonie. Osiąga długość ciała do 55 cm. Wyraźny dymorfizm płciowy: samica jest nieco większa od samca, ciemnobrązowa, z kremowo-żółtym wierzchem głowy, gardłem i przednimi brzegami skrzydeł. Ma częściowo jasne nadgarstki i plamę na piersi. Samiec ma brązowy grzbiet, trójbarwny wierzch skrzydeł, które są popielatoszare z czarnymi, ostro odgraniczającymi się końcami i jasną częścią środkową, oraz niebieskawo-popielaty ogon, żółto-białą głowę i pierś. Nogi żółte, wokół oczu wyraźna szlara. Wielkością dorównuje myszołowowi, choć ma smuklejsze ciało, węższe skrzydła i dłuższy ogon.
Gatunek ten jest związany ze środowiskiem wodnym. Pokarm zdobywa na polach, łąkach i bagnach; unika lasów. Odżywia się głównie drobnymi ssakami, zwłaszcza gryzoniami (np. piżmakami), płazami (w tym żabami), rybami i owadami, a także jajami i pisklętami innych ptaków. Poluje nad polami, wydmami i łąkami, posługując się słuchem, podobnie jak sowy. Gniazdo, zbudowane z roślin wodnych, zakłada na ziemi lub wśród gęstych trzcin jezior, bagien i stawów.
Występowanie
Zamieszkuje strefę umiarkowaną i subtropikalną - Europę poza Półwyspem Skandynawskim oraz środkową Azję. Najbardziej wysunięte lęgowiska znajdują się w północnej Afryce i na środkowym Wschodzie.
Ptak wędrowny, północne populacje pokonują 5000 km. Przyloty od połowy marca i w kwietniu, a odloty od lipca do połowy października. Populacja europejska zimuje w Afryce, a częściowo także na europejskich wybrzeżach Morza Śródziemnego.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy niżu, lokalnie średnio liczny, występujący od marca do października. Wyraźnie liczniejszy jest na zachodzie i północnym wschodzie kraju. Najczęściej widuje się go nad trzcinowiskami, gdy co pewien czas zapada w gąszcz roślinności.
Na Warmii i Mazurach błotniak stawowy występuje m.in. na obszarach należących do sieci Natura 2000, takich jak: Natura 2000 Bagna Nietlickie, Natura 2000 Dolina Środkowej Łyny-Smolajny, Natura 2000 Lasy Iławskie, Natura 2000 Lasy Skaliskie, Natura 2000 Niecka Skaliska, Natura 2000 Ostoja Iławska, Natura 2000 Ostoja Warmińska, Natura 2000 Polder Sątopy-Samulewo, Natura 2000 Puszcza Borecka, Natura 2000 Puszcza Napiwodzko-Ramucka, Natura 2000 Puszcza Piska, Natura 2000 Puszcza Romincka, Natura 2000 Wysoczyzna Elbląska i Natura 2000 Zalew Wiślany.
W Polsce gatunek objęty jest całkowitą ochroną gatunkową (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r.), wymieniony w Dyrektywie Ptasiej, zagrożony przez wykaszanie i wypalanie szuwarów na stawach i innych zbiornikach wodnych, osuszanie niewielkich mokradeł oraz regulowanie małych cieków wodnych.
Ciekawostki
Łacińska nazwa rodzajowa Circus odnosi się do krążenia w powietrzu, mimo że błotniaki nie mają tego w zwyczaju.
Błotniak jest jedynym ptakiem drapieżnym zakładającym gniazda w trzcinach.
Błotniaki są mylone przez ludzi ze szkodliwymi jastrzębiami, z tego powodu od wieków były na wsi tępione i odławiane w różnego rodzaju pułapki.
Zobacz też
Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237.
isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
pl.wikipedia.org [10.02.2015]
ptakipolski.pl [10.02.2015]
ptaki.info [10.02.2015]
Bibliografia
Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa 2009.
