Chaberkowo

Chaberkowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Liczba ludności (2010)	46
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Chaberkowo
Położenie na mapie Polski Chaberkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Chaberkowo (niem. Neu Wuttrienen ) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyński, w gmina Purda. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 r. liczyła 46 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 3 km na zachód od Butryn i 16 km na południowy zachód od Purdy. Miejscowość leży nad Jeziorem Łańskim.

Dzieje miejscowości

Chaberkowo to dawna osada robotników leśnych, powstała tuż przy granicy kompleksu Lasów Łańskich. Wieś w 1857 r. została urzędowo uznana za jednostkę osadniczą o nazwie Nowe Butryny, potocznie nazywaną Chaberkowem (Chabrowem, Chabrówkiem).

Miejscowa szkoła została założona w XIX w., prowadzono w niej zajęcia wyłącznie w języku niemieckim. W 1928 r., staraniem Związku Polaków w Niemczech i Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, utworzono we wsi przedszkole (zob. Polskie przedszkola na Warmii w Prusach Wschodnich (1927–1939)), a następnie 10 kwietnia 1929 r. polską szkołę podstawową, która działała do 1939 r. Mieściła się w domu Jakuba Nowoczenia. Organizatorkami szkoły były: Anna Kiwitt-Samulowska oraz Maria Zientara-Malewska. W szkole odbywały się również zajęcia pozalekcyjne: chór, grupa teatralna, drużyna harcerska i zespoły sportowe (m.in. grający w piłkę siatkową). W 1934 roku w jednej z sal budynku uruchomiono świetlicę, w której można było skorzystać z bogatego księgozbioru i poczytać polską prasę. Szkoła została zamknięta przez władze niemieckie w dniu 4 maja 1939 roku.

Nauczyciele i kierownicy szkoły:

• Maria Zientara-Malewska (1929),
• Jan Hedrych (1929–1932),
• Ryszard Ignacy Goetze (1932–1934),
• Ryszard Knosała (1934–1938),
• Seweryn Piątek (nauczał w 1937 roku),
• Franciszek Schnarbach (1938–1939).

Przy szkole funkcjonowała również biblioteczka i świetlica, założono także męską i żeńską drużynę Związku Harcerstwa Polskiego (zrzeszone w Hufcu Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech). W pobliżu wsi zlokalizowany jest Rezerwat Las Warmiński.

Ludzie związani z miejscowością

• Jadwiga Gnatowska (1917-?) – przedszkolanka polskich ochronek na Warmii, działaczka harcerska i kulturalno-oświatowa.
• Ryszard Ignacy Goetze (1902-1939/1940) – nauczyciel szkół polskich w Niemczech, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie.
• Jan Hedrych (1904-1958) – nauczyciel, działacz harcerski, kierownik Katolickiej Szkoły Polskiej w Chaberkowie.
• Ryszard Knosała – podobnie jak Zientara-Malewska pracował w miejscowej polskiej szkole.
• Anna Kiwitt-Samulowska (1907-1982) – przedszkolanka polskich ochronek w byłych Prusach Wschodnich, wychowawczyni przedszkola w Chaberkowie, Worytach i Gietrzwałdzie.
• Seweryn Piątek (1914-?) – nauczyciel.
• Helena Połomska-Matern (1907-1964) – wychowawczyni przedszkoli polskich.
• Ewa Maria Sirowatka (1917-1989) – warmińska pisarka tworząca w języku niemieckim.
• Franciszek Schnarbach (1905-1947) – nauczyciel.
• Maria Zientara-Malewska – poetka warmińska, swoją pracę nauczycielską rozpoczęła właśnie w szkole w Chaberkowie.

Zabytki

• budynek dawnej szkoły
• zabytkowa kapliczka przydrożna
• tradycyjne chałupy warmińskie

Bibliografia

Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
purda.pl, historia wsi na stronie gminy Purda [29.12.2013]
wuoz.olsztyn.pl, Wojewódzka ewidencja zabytków [29.12.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [29.12.2013]
verwaltungsgeschichte.de [29.12.2013]