Bisztynek (gmina miejsko-wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 13:48, 5 mar 2014 autorstwa Lkozlowska (dyskusja) (Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Bisztynek |herb_gminy = Plik:Herb_gminy_Bisztynek.png | Herb gminy Bisztynek źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/F...")
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Bisztynek
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat bartoszycki
Rodzaj gminy miejsko-wiejska
Burmistrz Jan Wójcik
Powierzchnia 202,88 km²
Liczba sołectw 18
Liczba miejscowości 31
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		6715
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NBA
TERYT 2801043
Urząd gminy
ul. Kościuszki 2 11-230 Bisztynek
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Bisztynek – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Siedziba gminy znajduje się w

Bisztynku.

Pod względem fizjograficznym wschodnia część gminy leży w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, w regionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Zachodnia część gminy Bisztynek leży

w Pasie Pojezierzy Bałtyckich, w regionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Natomiast krańce południowe i wschodnie leżą w mezoregionie [[Pojezierze

Mrągowskie| Pojezierza Mrągowskiego]]. Gmina rolnicza, posiadająca wiele walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Jest członkiem sieci miast Cittaslow [1].

Władzę w gminie sprawuje burmistrz Jan Wójcik[2].

Powierzchnia gminy

Gmina Bisztynek zajmuje powierzchnię 202,88 km2[3][4]. W tym:

  • Lasy: 10,8% (2182,5 ha)
  • Wody: 2,15% (437 ha)
  • Użytki rolne: 79,3% (16089 ha)

Gmina stanowi 15,51% powierzchni powiatu bartoszyckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 6715 100 3433 51,12 3282 48,88
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		33 17 16

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Sępopol wynosiło -69 osób[6], co stanowi 17,4% migracji ludności w powiecie bartoszyckim oraz 2,7% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po 1945 roku ziemie obecnej gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek były częścią powiatu reszelskiego, którego siedziba znajdowała się w Biskupcu. Powiat ten był początkowo podzielony na 16 gmin zbiorowych: 12 wiejskich i 4

miejskie. Pod koniec 1945 roku liczba gmin wiejskich uległa zmianie i ostatecznie w skład powiatu reszelskiego weszły gminy miejskie: Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany, Reszel oraz gminy wiejskie: Czerwonka,

Franknowo, Grzęda z siedzibą w Bisztynku, Klewno z siedzibą w Reszlu, Kolno, Lutry, Radostowo i Rzeck z siedzibą w Biskupcu. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29

maja 1946 roku powiat reszelski stał się częścią województwa olsztynskiego[7].

Powyższy podział administracyjny przetrwał do końca 1954 roku, kiedy to na podstawie Ustawy z dnia 25 września 1954 roku zastąpiono dotychczas istniejące gminy na gromady[8]. W skład gromady Bisztynek weszły sołectwa: Dąbrowa, Kokoszewo,

Lędławki, Nowa Wieś Reszelska, Troszkowo. W kolejnych latach włączono do gromady Bisztynek również sołectwa: Grzęda, Paluzy, Wójtówko[9]. W 1958 roku na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 roku powiat reszelski został przemianowany na powiat biskupiecki[10].

W 1972 roku Ustawa o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[11] likwidowała gromady i wprowadzała podział na gminy. Na mocy Uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 roku miasto i gmina Bisztynek

stały sie jedną jednostką administracyjną z siedzibą w Bisztynku. W skład nowo utworzonej gminy weszły sołectwa: Bisztynek Kolonie, Dąbrowa, Grzęda, Kokoszewo, Księżno, Lądek, Lędławki, [[Nowa Wieś

Reszelska]], Paluzy, Pleśno, Prosity, Sątopy, Sułowo, Troszkowo, Unikowo, Warmiany, Wojkowo, Wozławki oraz miejscowość Troksy[12]. 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[13], przestał istnieć powiat biskupiecki. Gmina Bisztynek została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.

W kolejnym podziale administracyjnym państwa powiat biskupiecki nie został przywrócony[14]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 roku[15]umiejscowiło gminę miejsko-wiejską Bisztynek w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko- mazurskim, w powiecie bartoszyckim.

Gmina miejsko-wiejska Bisztynek graniczy z gminami: od północy z gminą wiejską Bartoszyce, od zachodu z gminą Kiwity (powiat lidzbarski), od południowego zachodu z gminą Jeziorany (powiat olsztyński), od południa z gmina Kolno

(powiat olsztyński) i od wschodu z gminami Reszel i Korsze (powiat kętrzyński).

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Troszkowo, Paluzy, Grzęda, Pleśno, Wojkowo, Sątopy, Nowa Wieś Reszelska, Unikowo, Łędławki, Lądek, Dąbrowa, Księżno, Prosity, Sułowo, Wozławki, Warmiany, Troksy, Bisztynek

Pozostałe miejscowości i miasta: Krzewina, Janowiec, Swędrówka, Łabławki, Pleśnik, Biegonity, Winiec, Mołdyty, Nisko, Niski Młyn, Bisztynek - Kolonia, Kokoszewo, Bisztynek

Gospodarka

Położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (przez gminę na długości zaledwie 11,62 km przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce-Biskupiec-Szczytno-Pułtusk), niewielka powierzchnia lasów, niezbyt dynamiczna rzeźba

terenu oraz znaczny udział użytków rolnych warunkują profil gospodarczy gminy Bisztynek. Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w mieście i gminie Bisztynek wynosiła w 2012 roku 380. 22 podmioty stanowią sektor publiczny, pozostałe 358 należą do sektora prywatnego[16]. 90% podmiotów działa w sferze prywatnej, z czego największą liczbę stanowią osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą w branży usług, przemyśle i budownictwie oraz rolnictwie. W gminie brak dużych zakładów produkcyjnych i przemysłowych.

Ważną gałęzią gospodarki w gminie Bisztynek jest rolnictwo. W tym dziale gospodarki, oprócz indywidualnych gospodarstw rolnych, działają 34 podmioty gospodarcze. Wskaźnik bonitacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest bardzo wysoki i

wynosi 79,7 pkt. W gminie znajduje się 70% gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha i 32% o powierzchni powyżej 15 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 34,95 ha (średnia w powiecie – 26,12 ha). Ponad 86%

gospodarstw powyżej 1 ha prowadzi produkcję rolniczą, 70,8% produkuje głównie na rynek – reszta nie prowadzi produkcji rolnej lub produkuje na potrzeby własne. Największe gospodarstwa rolne prowadzą działalność jako

przedsiębiorstwa (często spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) lub grupy producenckie. Ponad 84% użytków rolnych stanowią zasiewy (15,1 tys. ha). W hodowli ważną gałęzią jest hodowla bydła[17].

Turystyka nie odgrywa w gminie Bisztynek znaczącej roli. W związku z tym baza noclegowa jest nieduża.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2012 roku w gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek wynosiła 737 osób [18], co stanowi 11,18% bezrobotnych w powiecie bartoszyckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 18,9% ludności[19].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Kościół pw. św. Macieja Apostoła i Najdroższej Krwi Chrystusa w Bisztynku
źródło:

http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Sanktuarium-Krwi-Pana-Jezusa.html

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Unikowie
źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Unikowo,_07.jpg

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

  • Dni Rodziny w Bisztynku
  • Dni Bisztynka
  • Festiwal Kultury Słowiańskiej w Bisztynku
  • Gminne Święto Plonów - dożynki gminne

Ludzie związani z gminą

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Paluzach
źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Paluzy_kosciol4.JPG

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Głaz narzutowy - tzw. diabelski kamień
źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bisztynek_Diabelski_Kamie%C5%84_001.jpg

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek należą[20]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • liczne zabytki architektury sakralnej - kościoły i kapliczki
  • zespoły parków dworskich w Mołdytach, Nisku, Sątopach, Unikowie
  • rezerwat i pomniki przyrody - wśród nich najwiekszy głaz narzutowy na Pojezierzu Wschodnim tzw. "diabelski kamień"

Centrum Informacji Turystycznej w Bisztynku, ul. Findera, 11-230 Bisztynek

Szkolnictwo

W gminie miejsko-wiejskiej Bisztynek istnieją nastepujące placówki edukacyjne:


Sport


Inne organizacje i instytucje


Obszary chronione i pomniki przyrody

Tereny chronione na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Bisztynek zajmują 1928,2 ha (9,5%), są to obszary chronionego krajobrazu oraz rezrwat przyrody.

Rezerwat przyrody:

  • Rezerwat przyrody Polder Sątopy-Samulewo - położony jest pomiędzy rzekami Sajna i Ryn, jego powierzchnia to 333,3 ha (wokół granic rezerwatu ustanowiono otulinę o pow. 793 ha), utworzony dla zachowania rozlewiska stanowiącego

lęgowisko licznych gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce koncentracji ptaków w czasie jesiennych i wiosennych migracji, rezerwat faunistyczny

Obszar chronionego krajobrazu wyznaczono przede wszystkim w dolinie rzeki Sajny, będącej dopływem rzeki Guber:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy i miasta Bisztynek znajdują się 2 pomniki przyrody (ożywionej i nieożywionej):

  • głaz narzutowy tzw.„diabelski kamień” - znajduje się w północno-wschodniej części miasta Bisztynek; jest to największy głaz narzutowy na Pojezierzu Mazurskim, jest to szary granit
  • dąb szypułkowy w lesie na wschód od Bisztynka

Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej na terenach zurbanizowanych pełnią tereny zielone. Na obszarze gminy i miasta Bisztynek zajmują one powierzchnię 2,8 ha[21].

Bibliografia

  1. Dz.U. 1946 nr 28 poz. 177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych.[[16]]
  2. Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[[17]]
  3. Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.[[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?

id=WDU19580760393]]

  1. Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[[18]]
  2. Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [[19]]
  3. Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[[20]]
  4. Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
  5. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1969.
  6. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  7. Bank Danych Lokalnych GUS [[21]] (data dostępu 04.03.2014)
  8. BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek[[22]] (data dostępu 04.03.2014)
  9. Leksykon kultury Warmii i Mazur. [[23]]
  10. Plan odnowy miejscowości Sępopol na lata 2009 -2015, Załącznik do Uchwały Nr XXI/124/09 Rady Miejskiej w Sępopolu z dnia 3 marca 2009 r.[http://bip.warmia.mazury.pl/sepopol_gmina_miejsko_-

_wiejska/76/59/Plan_odnowy_miejscowosci_Sepopol_na_lata_2009_-2015/]

  1. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków. [[24]]
  2. UStat w Olsztynie [[25]] (data dostępu 04.03.2014)
  3. Wrota Warmii i Mazur[[26]]

Przypisy

  1. ↑ Wrota Warmii i Mazur[http://wrota.warmia.mazury.pl/bisztynek_gmina_miejsko_wiejska/Partnerzy/Cittaslow/Bisztynek-w- sieci-Cittaslow.html] (data dostępu 04.03.2014)
  2. ↑ BIP Urzędu Miasta i Gminy Bisztynek [1] (data dostępu 04.03.2014)
  3. ↑ UStat w Olsztynie [2] (data dostępu 04.03.2014)
  4. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [3] (data dostępu 04.03.2014)
  5. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  6. ↑ Bank Danych lokalnych GUS,[4] (data dostępu 04.03.2014)
  7. ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [5]
  8. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[6]
  9. ↑ Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1969.
  10. ↑ Dz.U. 1958 nr 76 poz. 393, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1958 r. w sprawie zmiany nazw niektórych powiatów w województwach olsztyńskim, poznańskim i zielonogórskim.[7]
  11. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [8]
  12. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  13. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [9]
  14. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [10]
  15. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[11]
  16. ↑ Bank Danych lokalnych GUShttp://www.stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=14&p_tery=3096] (data dostępu 04.03.20104)
  17. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [12] (data dostępu 04.03.2014)
  18. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS [13] (data dostępu 04.03.2014)
  19. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS (data dostępu 04.03.2014)
  20. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [14]
  21. ↑ Program ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Bisztynek na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019. Olsztyn 2012 [15] (data dostępu 04.03.2014)
Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Bisztynek_(gmina_miejsko-wiejska)&oldid=48201”