Małdyty (gmina wiejska)
| Gmina Małdyty | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | ostródzki | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Marcin Krajewski | ||
| Powierzchnia | 188,86 km² | ||
| Liczba sołectw | 21 | ||
| Liczba miejscowości | 46 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
6431 34 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 89 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOS | ||
| TERYT | 2815052 | ||
| Urząd gminy ul. Kopernika10 14-330 Małdyty
| |||
| Strona internetowa gminy | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Małdyty – gmina wiejska położona w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-zachodniej części powiatu ostródzkiego. Siedziba gminy znajduje się w Małdytach.
Gmina rolnicza, posiadająca liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjające rozwojowi turystyki, w tym agroturystyki.
Władzę w gminie sprawuje wójt Marcin Krajewski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Małdyty zajmuje powierzchnię 188,86 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 60%
- lasy: 26%
- wody: 7%
Gmina stanowi 10,7% powierzchni powiatu ostródzkiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 6431 | 100 | 3203 | 49,8 | 3228 | 50,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
24 | 12 | 12 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Małdyty wynosiło -48 osoby[2], co stanowi 11,4% migracji w powiecie ostródzkim oraz 1,3% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy Małdyty były częścią powiatu morąskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Małdyty przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gmina wiejska Małdyty została powołana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Drynki, Dziśnity, Jarnołtowo, Kadzie, Koszajny, Leśnica, Leszczynka Mała, Małdyty, Naświty, Sambród, Sople, Stare Kiełkuty, Surzyki Wielkie, Szymonowo, Wilamowo, Wielki Dwór, Wodziany, Zajezierze oraz miejscowości: Bartno, Kreki, Potajny, Sasiny, Zduny.
1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7] przestał istnieć powiat morąski. Gmina Małdyty stała się bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Małdyty w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim.
Gmina wiejska Małdyty graniczy z gminami: Rychliki, Pasłęk, Morąg, Miłomłyn, Zalewo.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Budwity, Dobrocin, Drynki, Dziśnity, Gumniska Małe, Gumniska Wielkie, Jarnołtowo, Kadzie, Klonowy Dwór, Koszajny, Kreki, Leśnica, Linki, Małdyty, Sambród, Sople, Szymonowo, Wilamowo, Wielki Dwór, Wodziany, Zajezierze.
Pozostałe miejscowości: Budyty, Gizajny, Niedźwiada, Kiełkuty, Kozia Wólka, Pleśno, Surzyki Małe, Surzyki Wielkie, Szymonówko, Jarnołtówko, Kanty, Smolno, Bartno, Sasiny, Zalesie, Leszczynka Mała, Sambród Mały, Karczemka, Rybaki, Sarna, Zduny, Plękity, Wilamówko, Naświty, Ględy, Połowite, Bagnity, Fiugajki.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Małdyty jest rolnictwo uzupełniane przez turystykę, usługi i handel.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Małdyty wynosiła pod koniec 2013 roku 394. W tym 23 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałych 371 tworzyło sektor prywatny. 85 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 44 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 55 firm w dziale budownictwo, 38 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 10 firm[2]. Na terenie gminy nie ma rozwiniętego przemysłu; dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Gmina Małdyty stanowi obszar atrakcyjny turystycznie ze względu na swoje uwarunkowania naturalne (urozmaicona rzeźba terenu, jeziora, lasy, niski stopień zanieczyszczenia środowiska, obszary chronionego krajobrazu). Powierzchnia lasów i wód stwarza dobre warunki do rozwoju różnorodnych form wypoczynku oraz rekreacji. Dodatkową atrakcją turystyczną jest Kanał Elbląski. Bazę turystyczną stanowią: hotele, gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się w miejscowościach: Leśnica, Jarnołtowo[9] oraz pola namiotowe.
Gmina Małdyty należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego "Czyste Środowisko" oraz LGD Kanał Elbląski, której celem jest rozwój i promocja obszarów wiejskich wokół Kanału Elbląskiego.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Małdyty wynosiła 556 osób[2], co stanowi 6,1% bezrobotnych w powiecie ostródzkim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 17,5% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- dożynki gminne
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Małdyty należą[11]:
- kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Wilamowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Chrystusa Króla w Jarnołtowie wraz z przykościelnym cmentarzem i dzwonnicą
- kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Szymonowie wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Świętych Piotra i Pawła w Zajezierzu wraz z przykościelnym cmentarzem
- zespoły pałacowe w: Dobrocinie, Budwitach, Małdytach, Plękitach, Szymonowie
- cmentarz ewangelicki w Dobrocinie
Szlaki i atrakcje turystyczne
- szlak Kanału Elbląskiego
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- jeziora, lasy
- zabytkowe parki w: Budwitach, Dobrocinie, Drynkach, Gumniskach Małych, Jarnołtowie, Klonowym Dworze, Linkach, Małdytach, Plękitach, Sambrodzie, Sasinach, Soplach, Szymonowie
- dworzec w Budwitach
- Stadnina Koni w Plękitach
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Małdyty można uzyskać na stronie internetowej: maldyty.pl.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Małdyty istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Przedszkole Samorządowe nr 1 w Małdytach
- Przedszkole Samorządowe w Dobrocinie
- Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Małdytach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Wielkim Dworze z oddziałami przedszkolnym
- Gimnazjum w Małdytach
- Zespół Szkół w Szymonowie – szkoła podstawowa, gimnazjum
- Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Dobrocinie
Religia
- Parafia pw. Chrystusa Króla w Jarnołtowie
- Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Wilamowie
- Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Małdytach
- Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Chojniku
- Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Szymanowie
Sport
Na terenie gminy działają kluby sportowe:
- GKS "Czarni" Małdyty
- UKS "Altis" (przy Szkole Podstawowej w Małdytach)
- UKS "Tęcza" (przy Gimnazjum w Małdytach)
Inne organizacje i instytucje
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
- rezerwaty:
- Rezerwat Niedźwiedzie Wielkie (34,02 ha)
- Rezerwat Zielony Mechacz (94,30 ha)
- obszary chronionego krajobrazu:
- Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego (30 143,4 ha)
- obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Budwity (450,93 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Niedźwiedzie Wielkie (89,14 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Małdyty znajduje się 16 pomników przyrody[12].
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Małdyty[27.01.2015]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [27.01.2015]
- ↑ Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
- ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
- ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
- ↑ maldyty.pl [27.01.2015]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [27.01.2015]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [27.01.2015]
Bibliografia
Dz.U. 1946, nr 28, poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych, isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Małdyty [20.12.2014]
Urząd Gminy Małdyty [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
