Prostki (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Prostki
Herb
Herb gminy
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ełcki
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Rafał Wilczewski
Powierzchnia 231,08 km²
Liczba sołectw 40
Liczba miejscowości 44
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		7522
33 osób/km²
Strefa numeracyjna 87
Tablice rejestracyjne NEL
TERYT 2805042
Urząd gminy
ul. 1 Maja 44B 19-335 Prostki
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Prostki – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i w południowej części powiatu ełckiego. Siedziba gminy znajduje się w Prostkach. Gmina rolnicza, położona na Pojezierzu Mazurskim, w której ważną rolę odgrywa bogata i ciekawa przeszłość historyczna jej ziem. Gmina o wysokim saldzie migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały. W Wyborach Samorządowych 2018 mandat wójta uzyskał Rafał Wilczewski.[1]

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Prostki zajmuje powierzchnię 231,08 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 64,6% (14920 ha )
  • lasy: 23,5% (5435,2 ha)

Gmina stanowi 20,7% powierzchni powiatu ełckiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[3]:

Kościół pw. św. Szczepana w Rożyńsku Wielkim. Źródło: www.prostki.wm.pl
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ostrykole. Źródło: www.prostki.pl
Słup graniczny we wsi Bogusze. Źródło: www.prostki.pl
Inscenizacja bitwy pod Prostkami
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
liczba 7522 100 3706 49,3 3816 50,7
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		33 16 17

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Prostki wynosiło -40 osób[4], co stanowi 51,9% migracji w powiecie ełckim oraz 1% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina wiejska Prostki była częścią powiatu ełckiego w województwie białostockim. W 1954 roku dokonano reformy administracyjnej państwa i na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[5] istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Utworzono gromady Prostki I oraz Prostki II, które weszły w skład powiatu grajewskiego[6] w województwie białostockim. Pierwsza z gromad obejmowała obszar ze zniesionej w powiecie grajewskim gminy Bogusze oraz zniesionej gminy Prostki. W skład drugiej gromady weszły wsie: Krupin, Lipińskie Małe, Niedźwiedzkie, Miłusze, Ostrykół, Popowo i Sołtmany.

W 1956 roku zlikwidowano gromadę Prostki I, nadając jej status osiedla i zmieniając nazwę na Prostki[7]. 1 stycznia 1958 roku do gromady Prostki II przyłączono obszar zniesionej gromady Sokółka i nazwę gromady Prostki II zmieniono na gromada Prostki[8]. W 1969 roku gromada została powiększona o wsie Kurczątki, Marchewki i PGR Dybówko z gromady Grajewo[9]. Gromada przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej. W 1973 roku w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[10] przywrócono w Polsce podział na gminy, a wraz z nim reaktywowano gminę Prostki.

1 czerwca 1975 roku na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[11] przestał istnieć powiat grajewski. Gmina wiejska Prostki stała się częścią województwa suwalskiego[12].

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[13] umiejscowiły gminę wiejską Prostki w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim.

Gmina wiejska Prostki graniczy z gminami: Kalinowo, Ełk, Biała Piska w województwie warmińsko-mazurskim oraz Szczuczyn, Grajewo i Rajgród w województwie podlaskim.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Bobry, Bogusze, Borki, Bzury, Cisy, Czyprki, Dąbrowskie, Długochorzele, Długosze, Dybowo, Dybówko, Glinki, Gorczyce, Guty Rożyńskie, Jebramki, Katarzynowo, Kobylin, Kobylinek, Kopijki, Kosinowo, Krupin, Krzywe, Krzywińskie, Kurzątki, Lipińskie Małe, Marchewki, Miechowo, Miłusze, Nowaki, Olszewo, Ostrykół, Popowo, Prostki, Rożyńsk Wielki, Sołtmany, Taczki, Wiśniowo Ełckie, Osiedle Leśne, Zawady-Tworki, Żelazki.

Pozostałe miejscowości: Ciernie, Kibisy, Wojtele, Niedźwiedzkie, Sokółki.

Gospodarka

Dominującym kierunkiem rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Prostki jest rolnictwo. Użytki rolne w gminie zajmują 14920 ha w tym: grunty orne stanowią 9319 ha, łąki i pastwiska 5581 ha, a sady 20 ha. Na terenie gminy dominują gleby żyzne (klas III i IV), co sprzyja jego rozwojowi. Produkcja rolnicza to przede wszystkim tradycyjne uprawy (przeważają zboża, kukurydza, ziemniaki, buraki cukrowe, rzepak) oraz hodowla zwierząt w gospodarstwach indywidualnych: bydła, drobiu, trzody chlewnej oraz koni. Kierunkiem produkcji towarowej w gminie jest również produkcja mleka z uzupełniającym chowem bydła rzeźnego. Ważna rolę w gminie odgrywa leśnictwo. Na terenie gminy działają liczne zakłady przetwórstwa drewna[14].

Głównymi formami turystyki obecnie rozwijanymi na terenie gminy jest turystyka pobytowa. Inne formy turystyki mają znaczenie marginalne. Wszystkie obiekty bazy noclegowej istniejące na terenie gminy Prostki mają charakter sezonowy, są to ośrodki wypoczynkowe, campingi, pola namiotowe. Gospodarstwo agroturystyczne znajduje się w miejscowości Prostki.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Prostki wynosiła w 2013 roku 326. W tym 23 podmioty należały do sektora publicznego, pozostałe 303 tworzyły sektor prywatny[4]. 62 firmy były zarejestrowane w dziale handel hurtowy i detaliczny, 30 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 52 firmy w dziale budownictwo, 33 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 5. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Gmina należy do licznych stowarzyszeń i organizacji:

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Prostki wynosiła 771 osób[4], co stanowi 9,4% bezrobotnych w powiecie ełckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,8% ludności[15].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

  • Jolanta Sosnowska – multiinstrumentalistka, dyrektor artystyczna Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Różyńsku Wielkim

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kalinowo należą[16]:

Szlaki i atrakcje turystyczne

  • szlak kajakowy: Czerwony Dwór–Ełk
  • pieszy szlak turystyczny tzw. Szlak Tatarski
  • liczne jeziora i lasy

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Prostki można uzyskać na stronie serwisu internetowego: Centrum Informacji Turystyczno-Kulturalnej w Ełku oraz na stronie Urząd Gminy Prostki.

Religia

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Prostki istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie wiejskiej Prostki organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.:

  • Comiesięczny Turniej Tenisa Stołowego
  • gminne i międzygminne turnieje tenisa stołowego
  • Gminny Konkurs Wędkarski
  • Turniej o Puchar Wójta Gminy Prostki w Piłkę Siatkową Dziewcząt i Piłkę Nożną Chłopców

Na terenie gminy istnieją i działają kluby sportowe:

  • KS "Pojezierze" Prostki
  • MTB Ełk Prostki
  • Uczniowski Klub Kolarski "Prostki"
  • Ludowy Uczniowski Klub Sportowy "KRAKUS" przy Gimnazjum Publicznym w Prostkach

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[17]:

Obszary chronionego krajobrazu:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Prostki znajdują się 2 pomniki przyrody.[18].

Ciekawostki

8 października 1656 roku miała miejsce bitwa pod Prostkami. Starcie rozegrało się pomiędzy wojskami Rzeczypospolitej i Tatarów pod dowództwem hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego, a wojskami brandenbursko-szwedzkimi pod dowództwem generała Jerzego Fryderyka Waldecka i jazdą Bogusława Radziwiłła. Bitwa zakończyła się rozbiciem wojsk brandenbursko-szwedzkich, Tatarzy zaś w drodze powrotnej na Krym splądrowali i zniszczyli obszary Prus. Na pamiątkę tej bitwy odgrywana jest corocznie jej inscenizacja.

Przypisy

  1. ↑ https://wybory2018.pkw.gov.pl/pl/geografia/280504#results_vote_elect_mayor_round_2
  2. ↑ Urząd Statystyczny w Olsztynie [27.01.2015]
  3. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bank Danych lokalnych GUS [27.01.2015]
  5. ↑ Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  6. ↑ Uchwała Nr 26/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie białostockim.
  7. ↑ Dz.U. 1955, nr 45, poz. 299, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 1955 r. w sprawie utworzenia osiedli, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  8. ↑ Uchwała Nr 11/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim.
  9. ↑ Uchwała Nr 57/XVI/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 29 kwietnia 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim.
  10. ↑ Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  11. ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  12. ↑ Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  13. ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [27.01.2015]
  14. ↑ Plan rozwoju lokalnego gminy Prostki na lata 2005-2015 bip.warmia.mazury.pl [27.01.2015]
  15. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  16. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [27.01.2015]
  17. ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [27.01.2015]
  18. ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [27.01.2015]

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1955, nr 45, poz. 299, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 1955 r. w sprawie utworzenia osiedli, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów,isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr 26/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r.
Uchwała Nr 11/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 20 września 1957 r. sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 5 grudnia 1957 r.
Uchwała Nr 57/XVI/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 29 kwietnia 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim [w:]Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 września 1968 r.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
Plan rozwoju lokalnego gminy Prostki na lata 2005-2015 [14.08.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
BIP Urzędu Gminy Prostki [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Gminy Prostki [06.08.2014]
Urząd Statystyczny w Olsztynie [06.08.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Prostki_(gmina_wiejska)&oldid=156639”