Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
| (Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
{{Szkolnictwo infobox | {{Szkolnictwo infobox | ||
|Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie''' | |Nazwa_instytucji = '''Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie''' | ||
|Grafika = Obn tab.jpg | |Grafika = Obn tab.jpg | ||
| − | |Opis_grafiki = Tablica pamiątkowa na budynku | + | |Opis_grafiki = Tablica pamiątkowa na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, źródło:[http://www.olsztyn.eu/pl,olsztyn-oficjalny-serwis-urzedu-miasta,aktualnosci,browse,5,article,1862,jubileusz-80.html olsztyn.eu] [29.03.2014] |
| − | |Data_założenia = 10. | + | |Data_założenia = 10 kwietnia 1934 r. |
|Poziom_szkoły = podstawowy | |Poziom_szkoły = podstawowy | ||
|Podtyp_szkoły = | |Podtyp_szkoły = | ||
|Profil = | |Profil = | ||
| − | |Adres = Olsztyn | + | |Adres = Olsztyn (dzisiejsza ul. Partyzantów 87) |
}} | }} | ||
| + | ''' Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie''' – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych [[Prusy Wschodnie| Prusach Wschodnich]]. Powstała w 1934 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był [[Wojciech Gromadecki]].<br/><br/> | ||
| + | == Historia == | ||
| + | Szkoła Polska w [[Olsztyn |Olsztynie]] została otwarta 10 kwietnia 1934 r. w Domu Polskim. Była to ostatnia szkoła, jaką powołało do życia [[Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię]]. Naukę w szkole rozpoczęło 16 dzieci. Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły został Wojciech Gromadecki. Kiedy liczba uczniów przekroczyła 30 osób, zatrudniono drugiego nauczyciela. Została nim [[lkwim: Władysława Knosała| Władysława Styp-Rekowska]], która prawo do nauczania otrzymała 15 maja 1936 r. Uczyła dzieci młodsze oraz prowadziła lekcje z przedmiotów geografia, przyroda i prace ręczne. Gromadecki prowadził nauczanie w klasach starszych. Z pomocą [[Janina Leśnierowska|Janiny Leśnierowskiej]] założył też przy szkole drużynę harcerską. | ||
| − | + | W szkole w Olsztynie zorganizowano osiem klas. W kwietniu 1938 r. Władysława Styp-Rekowska wyszła za mąż za [[Ryszard Knosała| Ryszarda Knosałę]] i zgodnie z prawem niemieckim musiała zrezygnować z pracy zawodowej. Nauczycielkę zastąpił [[Wiktor Skąpski]], który w szkole pracował kilka miesięcy, następnie został powołany do służby wojskowej. | |
| − | + | ||
| − | Szkoła | + | W październiku 1938 r. kierownikiem szkoły w Olsztynie został Ryszard Knosała. Zastąpił on Wojciecha Gromadeckiego, który poprosił o przeniesienie do Dąbrówki Wielkiej. W grudniu 1938 r. pracę w szkole podjął [[Konrad Smolarczyk]], lecz on też został powołany do Wehrmachtu. W tej sytuacji nauczał tylko Ryszard Knosała. |
| + | |||
| + | Szkoła w Olsztynie była często wizytowana. Niemcy szukali powodów do zamknięcia jedynej miejskiej szkoły polskiej, która istniała do wybuchu II wojny światowej. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Cele i zadania == | == Cele i zadania == | ||
| − | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego | + | Szkoła działała na podstawie ''Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim'', która weszła w życie 21 lutego 1929 r. |
<br/> | <br/> | ||
== Kadra pedagogiczna == | == Kadra pedagogiczna == | ||
| − | + | Nauczycielami szkoły byli: | |
| − | * | + | * Wojciech Gromadecki – pierwszy kierownik |
| − | * | + | * Władysława Styp-Rekowska |
| − | + | * Wiktor Skąpski | |
| + | * Ryszard Knosała – drugi kierownik | ||
| + | * Konrad Smolarczyk | ||
== Osiągnięcia == | == Osiągnięcia == | ||
| − | W szkole w | + | W szkole w Olsztynie trzykrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji metodycznej, która miała miejsce 27 kwietnia 1936 r., omówiono program nauki na nowy rok szkolny 1936/1937. Na drugiej konferencji (11 grudnia 1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu geografia przeprowadziła Władysława Styp-Rekowska. Natomiast na ostatniej konferencji nauczycieli szkół polskich, która odbyła się 19 marca 1938 r., uczestnicy konferencji zwiedzali [[lkwim:Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie|Zamek Kapituły Warmińskiej]] i muzeum w Olsztynie. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == Uczniowie | + | == Uczniowie == |
| − | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w | + | Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi: [[Barczewo|Barczewa]], [[Bukwałd|Bukwałdu]], [[Gronity|Gronit]], [[Łęgajny|Łęgajn]], [[Tomaszkowo|Tomaszkowa]]. W latach 1934–1939 stan liczebny uczniów na początku roku szkolnego (w kwietniu) przedstawiał się następująco: |
| − | + | * 1934 – 16 osób | |
| − | + | * 1935 – 18 osób | |
| − | + | * 1936 – 37 osób | |
| − | + | * 1937 – 29 osób | |
| − | * 1934 | + | * 1938 – 26 osób |
| − | * 1935 | + | * 1939 – 20 osób |
| − | * 1936 | + | == Tablica pamiątkowa == |
| − | * 1937 | + | 27 kwietnia 2010 r. na [[lkwim:Dom Polski w Olsztynie|budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie]] umieszczono pamiątkową tablicę, której napis głosi: |
| − | * 1938 | ||
| − | * 1939 | ||
| − | + | "W domu tym w latach 1934–1939 | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Mieściła się szkoła polska. | |
| − | + | W hołdzie nauczycielom, rodzicom i uczniom | |
| − | + | Za wierność ojczyźnie | |
| − | + | Mieszkańcy Olsztyna". | |
| + | <br/> | ||
| − | + | == Ciekawostki == | |
| − | + | Z okazji jubileuszu 60-lecia szkolnictwa polskiego w Prusach Wschodnich w [[lkwim:Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie|Ośrodku Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie]], gdzie mieściła się szkoła polska, zorganizowano konferencję naukową. | |
| − | |||
| + | W kwietniu 2010 r. w trakcie uroczystości upamiętniających 80-lecie szkół polskich na [[Warmia|Warmii]] odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. W uroczystościach odsłonięcia tablicy wzięli udział m.in. uczniowie szkoły polskiej – [[Anna Zagwojska]] i [[Wojciech Barcz]], ksiądz infułat [[Julian Żołnierkiewicz]], który poświęcił tablicę, a także historyk [[lkwim:Jan Chłosta|Jan Chłosta]] oraz przedstawiciele samorządu Olsztyna i województwa warmińsko-mazurskiego. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach | + | Filipkowski Tadeusz, ''Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960'', Warszawa 1978. |
| + | |||
| + | Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, ''Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939'', Olsztyn 1980. | ||
| − | + | Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, ''Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia'', Olsztyn 2010. | |
| − | + | [http://www.olsztyn.eu/pl,olsztyn-oficjalny-serwis-urzedu-miasta,aktualnosci,browse,5,article,1862,jubileusz-80.html olsztyn.eu, Jubileusz 80-lecia szkół polskich na Warmii] [29.03.2014] | |
Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | Piotrowski Franciszek, ''Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech'', wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996. | ||
| − | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii ( | + | Radziszewska Maria, ''"Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939)'', [w:] ''Dziecko w historii – wątek korczakowski'', red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013. |
<br/> | <br/> | ||
| + | [[Kategoria: Szkolnictwo]] | ||
| − | + | [[Kategoria: Szkoły podstawowe]] | |
| + | [[Kategoria: Olsztyn]] | ||
| + | [[Kategoria: 1919-1944]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:57, 23 sty 2019
| Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie | |
| | |
![Tablica pamiątkowa na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, źródło:olsztyn.eu [29.03.2014]](/index.php/Plik:Obn_tab.jpg) Tablica pamiątkowa na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, źródło:olsztyn.eu [29.03.2014]
| |
| Data założenia: | 10 kwietnia 1934 r. |
| Poziom szkoły: | podstawowy |
| Adres: | Olsztyn (dzisiejsza ul. Partyzantów 87) |
Katolicka Szkoła Polska w Olsztynie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1934 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Wojciech Gromadecki.
Spis treści
Historia
Szkoła Polska w Olsztynie została otwarta 10 kwietnia 1934 r. w Domu Polskim. Była to ostatnia szkoła, jaką powołało do życia Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne na Warmię. Naukę w szkole rozpoczęło 16 dzieci. Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły został Wojciech Gromadecki. Kiedy liczba uczniów przekroczyła 30 osób, zatrudniono drugiego nauczyciela. Została nim Władysława Styp-Rekowska, która prawo do nauczania otrzymała 15 maja 1936 r. Uczyła dzieci młodsze oraz prowadziła lekcje z przedmiotów geografia, przyroda i prace ręczne. Gromadecki prowadził nauczanie w klasach starszych. Z pomocą Janiny Leśnierowskiej założył też przy szkole drużynę harcerską.
W szkole w Olsztynie zorganizowano osiem klas. W kwietniu 1938 r. Władysława Styp-Rekowska wyszła za mąż za Ryszarda Knosałę i zgodnie z prawem niemieckim musiała zrezygnować z pracy zawodowej. Nauczycielkę zastąpił Wiktor Skąpski, który w szkole pracował kilka miesięcy, następnie został powołany do służby wojskowej.
W październiku 1938 r. kierownikiem szkoły w Olsztynie został Ryszard Knosała. Zastąpił on Wojciecha Gromadeckiego, który poprosił o przeniesienie do Dąbrówki Wielkiej. W grudniu 1938 r. pracę w szkole podjął Konrad Smolarczyk, lecz on też został powołany do Wehrmachtu. W tej sytuacji nauczał tylko Ryszard Knosała.
Szkoła w Olsztynie była często wizytowana. Niemcy szukali powodów do zamknięcia jedynej miejskiej szkoły polskiej, która istniała do wybuchu II wojny światowej.
Cele i zadania
Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.
Kadra pedagogiczna
Nauczycielami szkoły byli:
- Wojciech Gromadecki – pierwszy kierownik
- Władysława Styp-Rekowska
- Wiktor Skąpski
- Ryszard Knosała – drugi kierownik
- Konrad Smolarczyk
Osiągnięcia
W szkole w Olsztynie trzykrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji metodycznej, która miała miejsce 27 kwietnia 1936 r., omówiono program nauki na nowy rok szkolny 1936/1937. Na drugiej konferencji (11 grudnia 1937 r.) lekcję pokazową z przedmiotu geografia przeprowadziła Władysława Styp-Rekowska. Natomiast na ostatniej konferencji nauczycieli szkół polskich, która odbyła się 19 marca 1938 r., uczestnicy konferencji zwiedzali Zamek Kapituły Warmińskiej i muzeum w Olsztynie.
Uczniowie
Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi: Barczewa, Bukwałdu, Gronit, Łęgajn, Tomaszkowa. W latach 1934–1939 stan liczebny uczniów na początku roku szkolnego (w kwietniu) przedstawiał się następująco:
- 1934 – 16 osób
- 1935 – 18 osób
- 1936 – 37 osób
- 1937 – 29 osób
- 1938 – 26 osób
- 1939 – 20 osób
Tablica pamiątkowa
27 kwietnia 2010 r. na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie umieszczono pamiątkową tablicę, której napis głosi:
"W domu tym w latach 1934–1939
Mieściła się szkoła polska.
W hołdzie nauczycielom, rodzicom i uczniom
Za wierność ojczyźnie
Mieszkańcy Olsztyna".
Ciekawostki
Z okazji jubileuszu 60-lecia szkolnictwa polskiego w Prusach Wschodnich w Ośrodku Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, gdzie mieściła się szkoła polska, zorganizowano konferencję naukową.
W kwietniu 2010 r. w trakcie uroczystości upamiętniających 80-lecie szkół polskich na Warmii odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie. W uroczystościach odsłonięcia tablicy wzięli udział m.in. uczniowie szkoły polskiej – Anna Zagwojska i Wojciech Barcz, ksiądz infułat Julian Żołnierkiewicz, który poświęcił tablicę, a także historyk Jan Chłosta oraz przedstawiciele samorządu Olsztyna i województwa warmińsko-mazurskiego.
Bibliografia
Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.
Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
olsztyn.eu, Jubileusz 80-lecia szkół polskich na Warmii [29.03.2014]
Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.
Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929–1939), [w:] Dziecko w historii – wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.
