Lutry

Lutry
Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Lutrach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Kolno
Liczba ludności (2010)	516
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Lutry
Położenie na mapie Polski Lutry
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Lutry (niem. Luthen, Lautern) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Kolno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 516 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Piotr Leszczyński.

Położenie

Miejscowość leży w północno-wschodniej części Pojezierza Olsztyńskiego nad Jeziorem Luterskim, w odległości 10 km od Kolna.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona około 1341 roku. Prawdopodobnie nadawcą aktu lokacyjnego był biskup Henryk z Lutr, któremu zapewne wieś zawdzięcza swoją nazwę. Dokument lokacyjny zaginął po założeniu wsi; do jego odnowienia doszło 15 kwietnia 1375 roku. W przywileju wyznaczano 6 włók na uposażenie kościoła. W czasie wojny polsko-krzyżackiej (1519-1521) wieś udało się uniknąć zniszczeń i wyludnienia, które stanowiło największą bolączkę licznych miejscowości. Z 52 włók czynszowych jedynie 11 leżało odłogiem. Dziewięć z nich udało się zasiedlić do roku 1533. W 1584 roku biskup Marcin Kromer nadał Tomaszowi Falkowi przywilej na założenie karczmy . W 1609 roku wydano przywilej na drugi tego typu przybytek w Lutrach. W 1789 roku wieś składała się z 57 domów.

Kościół we wsi wybudowano wkrótce po założeniu miejscowości. W okresie wojen polsko-krzyżackich uniknął zniszczenia, jednak w 1550 roku został strawiony przez pożar. Został odbudowany i poświęcony w 1590 roku. Zachowany współcześnie kościół wzniesiono w stylu neogotyckim w 1860 roku. W 1848 roku do parafii w Lutrach należały wsie: Górkowo, Kikity, Młyńczysko, Młodocin, Pierwągi, Tejstymy, Wągsty, Wójtowo.

Powstanie parafii wiązało się z uruchomieniem szkoły. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Dominik Schoenke. W 1935 roku do placówki uczęszczało 199 dzieci, zatrudnionych było 3 nauczycieli.

Po zakończeniu II wojny światowej Lutry zostały zasiedlone przez ludność polską. Obecnie miejscowość należy do najludniejszych w gminie.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

1820 - 393 osoby

1848 - 630 osób

1939 - 781 osób

Edukacja

W miejscowości działa biblioteka publiczna oraz szkoła podstawowa.

Zabytki

• Kościół pw. św. Marii Magdaleny wzniesiony w 1863 roku; wnętrze neogotyckie
• Kwatera wojenna zlokalizowana na cmentarzu parafialnym. Miejsce spoczynku 8 żołnierzy niemieckich, poległych 26 sierpnia 1914 roku oraz 1 żołnierz rosyjskiego - jeńca, zmarłego 5 listopada 1918 roku

Turystyka

Przez miejscowość przebiega Szlak św. Jakuba - przebieg trasy: Kętrzyn – Święta Lipka – Reszel – Lutry – Wipsowo – Barczewo – Olsztyn.

Bibliografia

1. Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
2. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.12.2013]
3. Dom Warmiński [data dostępu: 12.12.2013]
4. Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 12.12.2013]