Rychliki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | '''Rychliki''' (niem. ''Reichenbach'') – wieś w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], siedziba [[Rychliki (gmina wiejska)|gminy]]. W 2012 wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni Krzysztof Ryś. | + | '''Rychliki''' (niem. ''Reichenbach'') – wieś w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat elbląski|powiecie elbląskim]], siedziba [[Rychliki (gmina wiejska)|gminy Rychliki]]. W 2012 roku wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni [[Krzysztof Ryś]]. |
| − | + | <br/><br/> | |
==Nazwa== | ==Nazwa== | ||
| − | + | Niemiecka nazwa ''Reichenbach'' prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 roku usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako ''Zamożne'', potem jako ''Potok''), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki. | |
| − | Niemiecka nazwa ''Reichenbach'' prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako ''Zamożne'', potem jako ''Potok''), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki. | ||
==Położenie== | ==Położenie== | ||
| − | + | Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do [[Elbląg|Elbląga]] wynosi 29 km, a do stolicy województwa [[Olsztyn|Olsztyna]] – 93 km. | |
| − | Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do [[Elbląg]] | ||
W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze [[Barzyna]], [[Wopity]] i [[Grądowy Młyn]]. | W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze [[Barzyna]], [[Wopity]] i [[Grądowy Młyn]]. | ||
==Dzieje== | ==Dzieje== | ||
| + | Na dawnym terytorium [[Prusowie|pruskim]] wieś Reichenbach w 1310 roku lokowali komturowie [[Heinrich von Gera]] z Elbląga i Sieghard von Schwarzenburg z Dzierzgonia. Zasadźcą i pierwszym sołtysem został Hildebrandt. Istniał już wówczas drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza. W 1315 roku wieś w całości przeszła pod kontrolę komturii elbląskiej. Wiadomo, że w 1385 roku istniał w Rychlikach młyn. Na przełomie XIII i XIV wieku dochody ze wsi przekazano szpitalowi w [[Pasłęk|Pasłęku]], potem Szpitalowi św. Ducha w Elblągu. | ||
| − | + | Z uwagi na znaczny procent ludności polskiej w okresie reformacji zadbano, by pastorzy znali język polski. W XVII wieku byli nimi m.in. Szymon Petri z Torunia, Tomasz Lichtenstein z [[Nidzica|Nidzicy]], [[Michał Wannovius]] z Elbląga. W XIX wieku długoletnim pastorem w Rychlikach był [[Wilhelm Grzybowski]], urodzony w Elblągu jako syn polskiego uchodźcy-powstańca kościuszkowskiego, który wybudował i wyposażył własnoręcznie wykonanymi rzeźbami nowy kościół. | |
| − | |||
| − | Z uwagi na znaczny procent ludności polskiej w okresie reformacji zadbano, by pastorzy znali język polski. W XVII wieku byli nimi m.in. Szymon Petri z Torunia, Tomasz Lichtenstein z Nidzicy, Michał Wannovius z Elbląga. W XIX wieku długoletnim pastorem w Rychlikach był [[Wilhelm Grzybowski]], urodzony w Elblągu jako syn polskiego uchodźcy-powstańca kościuszkowskiego, który wybudował i wyposażył własnoręcznie wykonanymi rzeźbami nowy kościół. | ||
| − | W sierpniu 1826 przebywał jeden dzień we wsi król Prus Fryderyk Wilhelm III. W drugiej połowie XIX wieku | + | W sierpniu 1826 przebywał jeden dzień we wsi król Prus Fryderyk Wilhelm III. W drugiej połowie XIX wieku Rychlik nie ominęło wschodniopruskie ożywienie gospodarcze i społeczne, działalność rozpoczęły m.in. mleczarnia i towarzystwo mleczarskie, towarzystwo śpiewacze, kasa oszczędnościowa, związek pszczelarzy, związek rzemieślników.W 1905 z 710 mieszkańców Rychlik tylko dwóch uważano za Polaków, obaj byli katolikami (przy znacznej większości ewangelików). |
W 1945 Rychliki znalazły się w Polsce i zostały zasiedlone ludnością napływową. W ciągu kilku lat uruchomiono szkołę, przedszkole, pocztę, spółdzielnię samopomocy chłopskiej, zorganizowano posterunek milicji. Od stycznia 1946 mieszkańcy zostali też otoczeni stałą opieką duszpasterską księdza katolickiego, pierwszym proboszczem był ks. [[Adam Habel]], wcześniej kapłan diecezji lwowskiej. | W 1945 Rychliki znalazły się w Polsce i zostały zasiedlone ludnością napływową. W ciągu kilku lat uruchomiono szkołę, przedszkole, pocztę, spółdzielnię samopomocy chłopskiej, zorganizowano posterunek milicji. Od stycznia 1946 mieszkańcy zostali też otoczeni stałą opieką duszpasterską księdza katolickiego, pierwszym proboszczem był ks. [[Adam Habel]], wcześniej kapłan diecezji lwowskiej. | ||
Wersja z 17:01, 18 lut 2015
Rychliki (niem. Reichenbach) – wieś w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, siedziba gminy Rychliki. W 2012 roku wieś liczyła 715 mieszkańców, a funkcję sołtysa pełni Krzysztof Ryś.
Spis treści
Nazwa
Niemiecka nazwa Reichenbach prawdopodobnie nie ma podłoża topograficznego, lecz została przyniesiona przez osadników niemieckich. W polskich tłumaczeniu nazwa ta oznacza "bogaty potok", "zamożny potok"; historyk wsi Hermann Taube sugeruje, że teren należał do wyjątkowo bogatych w wodę pitną i temu wieś zawdzięcza nazwę. W pierwszych latach po 1945 roku usiłowano zaadaptować jako nazwę polskie tłumaczenie (jako Zamożne, potem jako Potok), ale nie przyjęło się to i w 1948 wieś otrzymała nazwę Rychliki.
Położenie
Wieś leży na zachodzie województwa warmińsko-mazurskiego, a przed 1998 wchodziła w skład województwa elbląskiego. Odległość z Rychlik do Elbląga wynosi 29 km, a do stolicy województwa Olsztyna – 93 km.
W skład sołectwa Rychliki poza samą wsią wchodzą jeszcze Barzyna, Wopity i Grądowy Młyn.
Dzieje
Na dawnym terytorium pruskim wieś Reichenbach w 1310 roku lokowali komturowie Heinrich von Gera z Elbląga i Sieghard von Schwarzenburg z Dzierzgonia. Zasadźcą i pierwszym sołtysem został Hildebrandt. Istniał już wówczas drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza. W 1315 roku wieś w całości przeszła pod kontrolę komturii elbląskiej. Wiadomo, że w 1385 roku istniał w Rychlikach młyn. Na przełomie XIII i XIV wieku dochody ze wsi przekazano szpitalowi w Pasłęku, potem Szpitalowi św. Ducha w Elblągu.
Z uwagi na znaczny procent ludności polskiej w okresie reformacji zadbano, by pastorzy znali język polski. W XVII wieku byli nimi m.in. Szymon Petri z Torunia, Tomasz Lichtenstein z Nidzicy, Michał Wannovius z Elbląga. W XIX wieku długoletnim pastorem w Rychlikach był Wilhelm Grzybowski, urodzony w Elblągu jako syn polskiego uchodźcy-powstańca kościuszkowskiego, który wybudował i wyposażył własnoręcznie wykonanymi rzeźbami nowy kościół.
W sierpniu 1826 przebywał jeden dzień we wsi król Prus Fryderyk Wilhelm III. W drugiej połowie XIX wieku Rychlik nie ominęło wschodniopruskie ożywienie gospodarcze i społeczne, działalność rozpoczęły m.in. mleczarnia i towarzystwo mleczarskie, towarzystwo śpiewacze, kasa oszczędnościowa, związek pszczelarzy, związek rzemieślników.W 1905 z 710 mieszkańców Rychlik tylko dwóch uważano za Polaków, obaj byli katolikami (przy znacznej większości ewangelików).
W 1945 Rychliki znalazły się w Polsce i zostały zasiedlone ludnością napływową. W ciągu kilku lat uruchomiono szkołę, przedszkole, pocztę, spółdzielnię samopomocy chłopskiej, zorganizowano posterunek milicji. Od stycznia 1946 mieszkańcy zostali też otoczeni stałą opieką duszpasterską księdza katolickiego, pierwszym proboszczem był ks. Adam Habel, wcześniej kapłan diecezji lwowskiej.
Sport
We wsi istnieje klub sportowy LZS Victoria Rychliki.
Kultura
Do instytucji kultury w Rychlikach zaliczyć należy Bibliotekę Publiczną (z filią w Jelonkach), a także chór "Buczyna", działający od 2007.
Edukacja
W Rychlikach działa Zespół Szkół, w ramach którego funkcjonuje Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka i Gimnazjum.
Religia
Parafia w Rychlikach erygowana została już na początku XIV wieku, bo wspomina o niej już dokument z 1310. Proboszczem był wówczas Johann. W okresie reformacji wieś została zdominowana przez ewangelików, którzy przejęli również świątynię. W 1877 zbudowany został nowy kościół ewangelicki. Po II wojnie światowej administrator diecezji warmińskiej ks. Teodor Bensch reerygował parafię katolicką pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (1 kwietnia 1947). Obecnie parafia podlega diecezji elbląskiej i dekanatowi Pasłęk II.
Bibliografia
- Lech Słodownik, Rychliki, portal rychliki.pl (dostęp: 4 stycznia 2015);
- Rychliki w polskojęzycznej Wikipedii (dostęp: 4 stycznia 2015);
- Zespół Szkół w Rychlikach (dostęp: 4 stycznia 2015);
- Biblioteka Publiczna Gminy Rychliki (dostęp: 4 stycznia 2015).
