Sętal: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Sętala | |dopełniacz wsi = Sętala | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = setal.jpg |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = Kościół w Sętalu.<br>Fot. Mieczysław Kalski |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości =wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olsztyński | |powiat = olsztyński | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Sętal''' (niem. ''Süssenthal'') – wieś sołecka | + | ''' Sętal''' (niem. ''Süssenthal'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Dywity (gmina wiejska)|gminie Dywity]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 374 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Zbigniew Duch]]<ref> [http://bip.warmia.mazury.pl/dywity_gmina_wiejska/170/299/Solectwa/ Wrota Warmii i Mazur] [04.12.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| − | + | == Położenie == | |
| − | |||
| − | == | ||
Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 10 km na północ od [[Dywity|Dywit]]. | Miejscowość jest położona na [[Pojezierze Olsztyńskie|Pojezierzu Olsztyńskim]], w odległości 10 km na północ od [[Dywity|Dywit]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona w połowie XIV wieku. Nazwa miejscowości na przestrzeni dziejów pojawiała się w kilku wersjach: Zusental (1344), Susentall (1382), Sussental (1388), Sussenthal (1755), Süssenthal (1785). Ostatnia odmiana funkcjonowała do roku 1945. Polska odmiana Sętal po raz pierwszy została odnotowana w XIX wieku. 30 sierpnia 1344 roku miejscowość, która była wówczas dość dużą wsią zapisano kolegiacie w Glotowie. Nadanie podpisał biskup [[Herman z Pragi]] wraz z kapitułą warmińską. Wieś ucierpiała w czasie [[ | + | Wieś została założona w połowie XIV wieku. Nazwa miejscowości na przestrzeni dziejów pojawiała się w kilku wersjach: ''Zusental'' (1344), ''Susentall'' (1382), ''Sussental'' (1388), ''Sussenthal'' (1755), ''Süssenthal'' (1785). Ostatnia odmiana funkcjonowała do roku 1945. Polska odmiana Sętal po raz pierwszy została odnotowana w XIX wieku. 30 sierpnia 1344 roku miejscowość, która była wówczas dość dużą wsią, zapisano kolegiacie w [[Glotowo| Glotowie]]. Nadanie podpisał biskup [[Herman z Pragi]] wraz z kapitułą warmińską. Wieś ucierpiała w czasie [[Wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko–krzyżackiej]] w latach 1519-1521. W 1788 roku miejscowość liczyła 48 domów i obejmowała obszar 1254 ha. Do 1811 roku Sętal był [[Wieś kościelna| wsią kościelną]]. |
| − | Pierwsze wzmianki o kościele pojawiły się w 1344 roku. Został odbudowany w XVI wieku. Konsekracji dokonał ówczesny biskup [[Marcin Kromer]]. Kościół spłonął w 1908 roku. Świątynię murowaną wzniesiono dwa lata później. W 1911 roku nowy kościół został konsekrowany przez biskupa [[August Bludau| Augusta Bludau]]. | + | Pierwsze wzmianki o kościele pojawiły się w 1344 roku. Został odbudowany w XVI wieku. Konsekracji dokonał ówczesny biskup [[lkwim:Marcin Kromer |Marcin Kromer]]. Kościół spłonął w 1908 roku. Świątynię murowaną wzniesiono dwa lata później. W 1911 roku nowy kościół został konsekrowany przez biskupa [[August Bludau| Augusta Bludau]]. |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Szkolnictwo== |
| − | W Sętalu funkcjonuje [[ | + | W Sętalu funkcjonuje [[Szkoła Podstawowa w Sętalu|szkoła podstawowa]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 53: | Linia 51: | ||
== Turystyka == | == Turystyka == | ||
| − | * | + | *gospodarstwo [[Agroturystyka| agroturystyczne]] [[Siedlisko Sętal]] |
| − | * | + | *szlak rowerowy o długości 27 km - przebieg trasy: Dywity – [[Różnowo (gmina Dywity) |Różnowo]] – Sętal – [[Gady]] – Dywity |
| − | + | *szlak samochodowy ''Grody i stanowiska obronne'' – przebieg trasy: [[Barczewko]] – [[Barczewo]] – [[Dadaj]] – [[Kierzbuń]] – [[Tumiany]] – [[Jeziorany]] – [[Kabikiejmy]] – Sętal – [[Barkweda]] | |
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *neogotycki [[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Sętalu|kościół]], wybudowany w 1910 roku według projektu [[lkwim:Friedrich Heitmann |Friedricha Heitmanna]] |
| − | * | + | *drewniana chałupa nr 30 z XIX wieku |
| − | * | + | *neogotycka [[Kapliczka w Sętalu |kapliczka przydrożna]] z końca XIX stulecia |
| − | * | + | *dwa grodziska pruskie, zlokalizowane na północny zachód od wsi |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, ''Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość'', Olsztyn 1994.<br/> | |
| − | + | Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba'', Olsztyn 1991.<br/> | |
| − | + | Skurzyński Piotr, ''Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny'', Gdynia 2012.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [08.12.2013]<br/> | |
| − | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/S%C4%99tal| Wikipedia] [08.12.2013] | |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olsztyński]] | |
| − | + | [[Kategoria: Dywity (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1301-1400]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | [[Kategoria: | ||
Aktualna wersja na dzień 10:55, 12 maj 2015
| Sętal | |
| | |
 Kościół w Sętalu.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Dywity |
| Liczba ludności (2010) | 374 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Sętal | |
| Położenie na mapie Polski  Sętal | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Sętal (niem. Süssenthal) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś w 2010 roku była zamieszkana przez 374 osoby. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Duch[1].
Spis treści
Położenie
Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 10 km na północ od Dywit.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w połowie XIV wieku. Nazwa miejscowości na przestrzeni dziejów pojawiała się w kilku wersjach: Zusental (1344), Susentall (1382), Sussental (1388), Sussenthal (1755), Süssenthal (1785). Ostatnia odmiana funkcjonowała do roku 1945. Polska odmiana Sętal po raz pierwszy została odnotowana w XIX wieku. 30 sierpnia 1344 roku miejscowość, która była wówczas dość dużą wsią, zapisano kolegiacie w Glotowie. Nadanie podpisał biskup Herman z Pragi wraz z kapitułą warmińską. Wieś ucierpiała w czasie wojny polsko–krzyżackiej w latach 1519-1521. W 1788 roku miejscowość liczyła 48 domów i obejmowała obszar 1254 ha. Do 1811 roku Sętal był wsią kościelną.
Pierwsze wzmianki o kościele pojawiły się w 1344 roku. Został odbudowany w XVI wieku. Konsekracji dokonał ówczesny biskup Marcin Kromer. Kościół spłonął w 1908 roku. Świątynię murowaną wzniesiono dwa lata później. W 1911 roku nowy kościół został konsekrowany przez biskupa Augusta Bludau.
Szkolnictwo
W Sętalu funkcjonuje szkoła podstawowa.
Kultura
W miejscowości działa biblioteka. Od 2009 roku we wsi istnieje Stowarzyszenie Przyjaciół Sętala.
Turystyka
- gospodarstwo agroturystyczne Siedlisko Sętal
- szlak rowerowy o długości 27 km - przebieg trasy: Dywity – Różnowo – Sętal – Gady – Dywity
- szlak samochodowy Grody i stanowiska obronne – przebieg trasy: Barczewko – Barczewo – Dadaj – Kierzbuń – Tumiany – Jeziorany – Kabikiejmy – Sętal – Barkweda
Zabytki
- neogotycki kościół, wybudowany w 1910 roku według projektu Friedricha Heitmanna
- drewniana chałupa nr 30 z XIX wieku
- neogotycka kapliczka przydrożna z końca XIX stulecia
- dwa grodziska pruskie, zlokalizowane na północny zachód od wsi
Bibliografia
Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [08.12.2013]
Wikipedia [08.12.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]
