Waplewo (gmina Olsztynek)

Waplewo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Olsztynek
Liczba ludności (2010)	769
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Waplewo
Położenie na mapie Polski Waplewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Waplewo (niem. Waplitz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku była zamieszkana przez 769 osób . Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Kuźniewski.

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, nad rzeką Marózką, w odległości 2 km na zachód od jeziora Mielno. Waplewo oddalone jest o 11 km na południe od Olsztynka.

Dzieje miejscowości

Waplewo jest największą wsią w gminie Olsztynek. Rozciąga się na odcinku 3 km. Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1384 roku. W XV i XVI wieku Waplewo stanowiło własność rodziny Golińskich i Szymanowskich. Przed 1525 rokiem w miejscowości istniał kościół katolicki, a od 1612 roku we wsi funkcjonowała parafia ewangelicka. W XVII wieku Waplewo przeszło w ręce rodu Finck von Finckenstein. Pierwsza szkoła została założona w 1. połowie XVIII stulecia. W 1818 roku wieś wraz z majątkiem składała się z 20 domów, zamieszkanych przez 169 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku w Waplewie rozwijała się hodowla owiec. W 1870 roku rozebrano drewniany budynek kościoła, a na jego miejscu wzniesiono nową murowaną świątynię. W 1902 roku pożar strawił budynek szkoły. Dwa lata później powstał murowany budynek, zachowany do czasów obecnych, nadal pełniący funkcję placówki edukacyjnej. W 1914 roku między Waplewem i Jeziorem Mielno doszło do bitwy pomiędzy Niemcami i Rosjanami. Poległych pochowano na miejscowym cmentarzu wojennym. W roku 1939 Waplewo było zamieszkane przez 519 osób. W tym okresie funkcjonowała szkoła, poczta, karczma dworska, sklep i kościół ewangelicki. Większość mieszkańców pracowała w miejscowym majątku. W okresie II wojny światowej w Waplewie pracowali francuscy, rosyjscy i polscy jeńcy wojenni. Po 1945 roku mieszkańcy wsi, w większości Mazurzy opuścili swoje domy - na ich miejsce przybyli Polacy. Obszar dawnego majątku został przejęty przez powstałe Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 2005 roku wieś była zamieszkana przez 752 osoby. W miejscowości działa poczta, sklepy, bar, prywatna elektrownia wodna oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Szkolnictwo

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa oraz przedszkole.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Sport

We wsi działa Uczniowski Klub Sportowy "AS Waplewo".

Turystyka

• Wojskowy Dom Wypoczynkowy Warmia
• szlak kajakowy górnej Łyny
• szlak kajakowy Marózką i Łyną do Olsztyna o długości 56,5 km - przebieg trasy: Waplewo – Maróz – Swaderki – Jezioro Święte – wypływ rzeki Marózka – gospodarstwo rolne w Kurkach – Jezioro Łańskie – wypływ Łyny – Ustrych – Ruś – elektrownia – Bartąg – przedmieścia Olsztyna
• niebieski szlak pieszy - przebieg trasy: Waplewo dworzec PKP – Sitno – Ulonowo – Grunwald pole bitwy – Samin – Marcinkowo – Dylewo – Jezioro Francuskie (rezerwat) – Pietrzwałd – Naprom – Samborowo dworzec PKP
• szlak pieszy o długości 6 km - przebieg trasy: Olsztynek – Waplewo PKP – skrzyżowanie z łukiem drogi – rzeka Marózka (most) – Żelazno
• szlak rowerowy o długości 67 km - przebieg trasy: Waplewo – Jadamowo – Sitno – Łubianek – Łubian – Ulnowo – Grunwald – Samin – Jezioro Dąbrówno – Dylewo – Dylewska Góra – Pietrzwałd – Samborowo

Zabytki

• eklektyczny kościół wybudowany w latach 1870–1872; pod świątynią mieściły się krypty, w których chowano zmarłych właścicieli okolicznych majątków oraz ich rodziny
• cmentarz ewangelicki z 2. połowy XIX wieku, zlokalizowany w odległości 200 m na południe od wsi
• cmentarz katolicki z 2. połowy XIX wieku, zlokalizowany na północ od wsi przy szosie E-7
• cmentarz wojenny zlokalizowany przy szosie, na zachodnim skraju wsi; miejsce spoczynku 428 (lub 433) żołnierzy niemieckich i 162 (lub 205) żołnierzy rosyjskich poległych w bitwie rozegranej pomiędzy Waplewem i jeziorem Mielno 28 sierpnia 1914 roku

Bibliografia

Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
Kuźniewski Bogumił, Olsztynek: miasto i gmina, Olsztynek 2007.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [19.12.2013]
Ciekawe Mazury [19.12.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [19.12.2013]
Portal Informacyjny Olsztynka [19.12.2013]
Wikipedia [19.12.2013]