Marianka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została lokowana na [[prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] przez komtura elbląskiego [[Henryk von Ger|Henryka von Gera]] w latach 1304-1312. Drugi przywilej lokacyjny dla Marianki został wystawiony 6 marca 1344 roku przez komtura [[Zygfryd von Sitten|Zygfryda von Sittena]]. Wieś obejmowała obszar 60 [[łan|łanów]], z których 5 należało do sołtysa Konrada. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli z terenu środkowych Niemiec. Około 1334 roku wybudowany został miejscowy kościół. W 1475 roku w miejscowości działała karczma, nadana dziedzicznie Baltazarowi Erdmannowi. W okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521 Marianka została dotkliwie zniszczona. Wieś wyludniła się znacznie, po 1521 roku gospodarzyło tu zaledwie 10 chłopów. W 1543 roku do miejscowej parafii należało: [[Borzynowo]], [[Bądy]], [[Janów]], [[Leszczyny]], [[Karwity]], [[Kawki]], [[Łukszty]], [[Aniołowo]], [[Rogowo]], [[Siódmak]], [[Stegna]], [[Wikrowo]]. W 1578 roku we wsi działała karczma, młyn-wiatrak, kuźnia. W 1600 roku Marianka miała charakter wsi czynszowej, wchodzącej w skład dóbr książęcych. Od 1660 roku przez kolejne dwieście lat miejscowość była siedzibą nadleśnictwa obejmującego 9 rewirów leśnych. | + | Miejscowość została lokowana na [[prawo chełmińskie| prawie chełmińskim]] przez komtura elbląskiego [[Henryk von Ger|Henryka von Gera]] w latach 1304-1312. Drugi przywilej lokacyjny dla Marianki został wystawiony 6 marca 1344 roku przez komtura [[Zygfryd von Sitten|Zygfryda von Sittena]]. Wieś obejmowała obszar 60 [[łan|łanów]], z których 5 należało do sołtysa Konrada. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli z terenu środkowych Niemiec. Około 1334 roku wybudowany został miejscowy kościół. W 1475 roku w miejscowości działała karczma, nadana dziedzicznie Baltazarowi Erdmannowi. W okresie [[wojny polsko-krzyżackie|wojny polsko-krzyżackiej]] w latach 1519-1521 Marianka została dotkliwie zniszczona. Wieś wyludniła się znacznie, po 1521 roku gospodarzyło tu zaledwie 10 chłopów. W 1543 roku do miejscowej parafii należało: [[Borzynowo]], [[Bądy]], [[Janów]], [[Leszczyny]], [[Karwity]], [[Kawki]], [[Łukszty]], [[Aniołowo]], [[Rogowo]], [[Siódmak (gmina Pasłęk)|Siódmak]], [[Stegna]], [[Wikrowo]]. W 1578 roku we wsi działała karczma, młyn-wiatrak, kuźnia. W 1600 roku Marianka miała charakter wsi czynszowej, wchodzącej w skład dóbr książęcych. Od 1660 roku przez kolejne dwieście lat miejscowość była siedzibą nadleśnictwa obejmującego 9 rewirów leśnych. |
W 1875 roku Marianka była zamieszkana przez 523 osoby. W wyniku separacji gruntów w połowie XIX stulecia w okolicach wsi powstało kilka kolonii.Jednym z większych ówczesnych gospodarzy był [[Bruno Damm]]. W czasie [[I Wojna Światowa|I wojny światowej]] zginęło 13 mieszkańców wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, znajdującym się w Aniołowie. W 1925 roku Marianka składała się z 57 budynków mieszkalnych i liczyła 417 mieszkańców. We wsi żyło 403 ewangelików, 12 katolików i 2 bezwyznaniowców. Przed wybuchem [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] była zamieszkana przez 368 osób. Największymi gospodarzami byli wówczas:Gustaw Kattau, August Hennewald, Adolf Dörk, Robert Banke, Otto Sonntag i Kurt Liedtke. Ostatnim sołtysem wsi w latach 1934-1945 był Ernst Schidzick.Przed 1945 roku we wsi nadal działał młyn-wiatrak, przebudowany w latach 1723-1724, istniała kuźnia, mleczarnia, zakład ślusarski i karczma. Do 1945 roku Marianka była samodzielną parafią ewangelicką. Ostatnim pastorem był Oskar Arthur Siegmund. | W 1875 roku Marianka była zamieszkana przez 523 osoby. W wyniku separacji gruntów w połowie XIX stulecia w okolicach wsi powstało kilka kolonii.Jednym z większych ówczesnych gospodarzy był [[Bruno Damm]]. W czasie [[I Wojna Światowa|I wojny światowej]] zginęło 13 mieszkańców wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, znajdującym się w Aniołowie. W 1925 roku Marianka składała się z 57 budynków mieszkalnych i liczyła 417 mieszkańców. We wsi żyło 403 ewangelików, 12 katolików i 2 bezwyznaniowców. Przed wybuchem [[II Wojna Światowa|II wojny światowej]] była zamieszkana przez 368 osób. Największymi gospodarzami byli wówczas:Gustaw Kattau, August Hennewald, Adolf Dörk, Robert Banke, Otto Sonntag i Kurt Liedtke. Ostatnim sołtysem wsi w latach 1934-1945 był Ernst Schidzick.Przed 1945 roku we wsi nadal działał młyn-wiatrak, przebudowany w latach 1723-1724, istniała kuźnia, mleczarnia, zakład ślusarski i karczma. Do 1945 roku Marianka była samodzielną parafią ewangelicką. Ostatnim pastorem był Oskar Arthur Siegmund. | ||
Wersja z 10:59, 23 sie 2014
| Marianka | |
| | |
 Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Mariance
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Pasłęk |
| Liczba ludności (2010) | 245 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Marianka | |
| Położenie na mapie Polski  Marianka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Marianka (niem. Marienfelde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 245 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Kapłon[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 4 km na północ od Pasłęka, między drogą krajową nr 7 a drogą wojewódzką nr 505, na południe od linii kolejowej Młynary - Elbląg.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została lokowana na prawie chełmińskim przez komtura elbląskiego Henryka von Gera w latach 1304-1312. Drugi przywilej lokacyjny dla Marianki został wystawiony 6 marca 1344 roku przez komtura Zygfryda von Sittena. Wieś obejmowała obszar 60 łanów, z których 5 należało do sołtysa Konrada. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli z terenu środkowych Niemiec. Około 1334 roku wybudowany został miejscowy kościół. W 1475 roku w miejscowości działała karczma, nadana dziedzicznie Baltazarowi Erdmannowi. W okresie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Marianka została dotkliwie zniszczona. Wieś wyludniła się znacznie, po 1521 roku gospodarzyło tu zaledwie 10 chłopów. W 1543 roku do miejscowej parafii należało: Borzynowo, Bądy, Janów, Leszczyny, Karwity, Kawki, Łukszty, Aniołowo, Rogowo, Siódmak, Stegna, Wikrowo. W 1578 roku we wsi działała karczma, młyn-wiatrak, kuźnia. W 1600 roku Marianka miała charakter wsi czynszowej, wchodzącej w skład dóbr książęcych. Od 1660 roku przez kolejne dwieście lat miejscowość była siedzibą nadleśnictwa obejmującego 9 rewirów leśnych.
W 1875 roku Marianka była zamieszkana przez 523 osoby. W wyniku separacji gruntów w połowie XIX stulecia w okolicach wsi powstało kilka kolonii.Jednym z większych ówczesnych gospodarzy był Bruno Damm. W czasie I wojny światowej zginęło 13 mieszkańców wsi. Ich nazwiska znalazły się na pomniku ku czci poległych, znajdującym się w Aniołowie. W 1925 roku Marianka składała się z 57 budynków mieszkalnych i liczyła 417 mieszkańców. We wsi żyło 403 ewangelików, 12 katolików i 2 bezwyznaniowców. Przed wybuchem II wojny światowej była zamieszkana przez 368 osób. Największymi gospodarzami byli wówczas:Gustaw Kattau, August Hennewald, Adolf Dörk, Robert Banke, Otto Sonntag i Kurt Liedtke. Ostatnim sołtysem wsi w latach 1934-1945 był Ernst Schidzick.Przed 1945 roku we wsi nadal działał młyn-wiatrak, przebudowany w latach 1723-1724, istniała kuźnia, mleczarnia, zakład ślusarski i karczma. Do 1945 roku Marianka była samodzielną parafią ewangelicką. Ostatnim pastorem był Oskar Arthur Siegmund.
Wieś została zajęta przez oddziały Armii Czerwonej w dniu 24 stycznia 1945 roku. We wsi pozostało około 50 Niemców. Pierwsi polscy osadnicy pochodzili między innymi z Polski centralnej. Pierwszym polskim sołtysem został Jan Najduk. Uruchomiona po wojnie szkoła podstawowa funkcjonowała do 1982 roku. Obecnie w miejscowości prężnie działa Koło Gospodyń Wiejskich, które aktywnie uczestniczyło w przygotowywaniu obchodów 700-lecia Marianki.
Ludzie związani z miejscowością
- Christian Ludwig Zygfryd Adolf Kähler (16.02.1805-26.12.1882)- pastor ewangelicki w Mairance w latach 1837-1882. Wszechstronnie wykształcony, o szerokich zainteresowaniach, znany botanik i miłośnik przyrody. Absolwent uniwersytetów w Berlinie i Królewcu. W latach 1827-1831 był nauczycielem domowym u nadprezydenta Prus Wschodnich Teodora von Schoen’a. W 1850 roku założył w Elblągu Towarzystwo Miłośników Flory Pruskiej.
Zabytki
- Kościół pw. św. Piotra i Pawła; do czasów dzisiejszych zachowało się prezbiterium i zakrystia, wzniesione w latach 1334-1342. Około 1400 roku dobudowano wieżę. Dzwon pochodzi z 1403 roku. We wnętrzu zachowały się: kryształowe sklepienie w prezbiterium, wybudowane około 1515 roku; barokowy ołtarz główny z 1682 roku, późnogotyckie tabernakulum (XV wiek), barokowa ambona (1692 rok), chrzcielnica z XIV stulecia, gotyckie freski oraz organy z XVIII wieku
- Dawny cmentarz ewangelicki z nielicznie zachowanymi nagrobkami
- Zabytkowa kuźnia z ok. 1850 roku
- Dawna karczma z 1895 roku
Bibliografia
- Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2012.
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Lech Słodownik, Marianka [data dostępu: 25.05.2014]
- Polska Niezwykła [data dostępu: 25.05.2014]
Przypisy
