Budry (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Historia gminy jako jednostki administracyjnej) |
|||
| Linia 61: | Linia 61: | ||
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Budry były częścią powiatu węgorzewskiego w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/> | Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Budry były częścią powiatu węgorzewskiego w [[Województwo olsztyńskie| województwie olsztyńskim]]<ref> Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19460280177]</ref>.<br/> | ||
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Budry przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/> | W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>. Gromada Budry przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>.<br/> | ||
| − | Gminę wiejską Budry powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W jej skład wchodziły obszary sołectw: <br/> | + | Gminę wiejską Budry powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Brzozówko, Budry, Budzewo, Góry, Grądy Węgorzewskie, Olszewo Węgorzewskie, Ołownik, Pawłowo, Piłaki Małe, Popioły, Sąkieły Małe, Sobiechy, Wężówko, Więcki.<br/> |
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat węgorzewski. Gmina Budry została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.<br/> | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć powiat węgorzewski. Gmina Budry została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.<br/> | ||
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Budry w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki| powiecie giżyckim]]. | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły gminę Budry w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat giżycki| powiecie giżyckim]]. | ||
1 stycznia 2002 gmina wiejska Budry na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku<ref>Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620631]</ref> weszła w skład reaktywowanego powiatu węgorzewskiego. | 1 stycznia 2002 gmina wiejska Budry na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku<ref>Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010620631]</ref> weszła w skład reaktywowanego powiatu węgorzewskiego. | ||
| − | Gmina wiejska Budry graniczy z gminami: [[Węgorzewo (gmina miejsko-wiejska)|Węgorzewo | + | Gmina wiejska Budry graniczy z gminami: [[Węgorzewo (gmina miejsko-wiejska)|Węgorzewo]], [[Pozezdrze (gmina wiejska)|Pozezdrze]], [[Banie Mazurskie (gmina wiejska)|Banie Mazurskie]]. |
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
Wersja z 11:16, 29 sty 2015
| Gmina Budry | |||
| | |||
| |||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | węgorzewski | ||
| Rodzaj gminy | wiejska | ||
| Wójt | Józef Markiewicz | ||
| Powierzchnia | 174,97 km² | ||
| Liczba sołectw | 17 | ||
| Liczba miejscowości | 29 | ||
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
2955 17 osób/km² | ||
| Strefa numeracyjna | 87 | ||
| Tablice rejestracyjne | NWE | ||
| TERYT | 2815092 | ||
| Urząd gminy Al. Wojska Polskiego 27 11-606 Budry
| |||
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |||
Gmina Budry – gmina wiejska położona w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w północno-wschodniej części powiatu węgorzewskiego. Siedziba gminy znajduje się w Budrach. Gmina rolnicza.
Władzę w gminie sprawuje wójt Józef Markiewicz[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Budry zajmuje powierzchnię 174,97 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 57,4% (10039,65 ha)
- lasy: 22% (3842,2 ha)
- wody: 2% (343 ha)
Gmina stanowi 25,2% powierzchni powiatu węgorzewskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Dąbrówce
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 2955 | 100 | 1455 | 49,2 | 1500 | 50,8 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
17 | 8 | 9 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Budry wynosiło -16 osób[2], co stanowi 14,1% migracji w powiecie węgorzewskim oraz 0,4% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej tereny dzisiejszej gminy wiejskiej Budry były częścią powiatu węgorzewskiego w województwie olsztyńskim[3].
W 1954 roku istniejące dotychczas gminy zamieniono na gromady[4]. Gromada Budry przetrwała do kolejnej reformy administracyjnej w 1972 roku, która przywracała podział państwa na gminy[5].
Gminę wiejską Budry powołano na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[6]. W jej skład wchodziły obszary sołectw: Brzozówko, Budry, Budzewo, Góry, Grądy Węgorzewskie, Olszewo Węgorzewskie, Ołownik, Pawłowo, Piłaki Małe, Popioły, Sąkieły Małe, Sobiechy, Wężówko, Więcki.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[7], przestał istnieć powiat węgorzewski. Gmina Budry została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[8] umiejscowiły gminę Budry w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim.
1 stycznia 2002 gmina wiejska Budry na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 roku[9] weszła w skład reaktywowanego powiatu węgorzewskiego.
Gmina wiejska Budry graniczy z gminami: Węgorzewo, Pozezdrze, Banie Mazurskie.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Brzozówko, Budry, Budzewo, Góry, Grądy Węgorzewskie, Olszewo Węgorzewskie, Ołownik, Pawłowo, Piłaki Małe, Popioły, Sąkieły Małe, Sobiechy, Wężówko, Więcki, Wola, Zabrost Wielki, Ołownik-osiedle.
Pozostałe miejscowości: Bogumiły, Dąbrówka, Dowiaty, Droglewo, Jurgucie, Kaczorowo, Koźlak, Mniszki, Ołownik (osada), Pietrele, Pochwałki, Skalisze, Wydutki.
Gospodarka
Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego gminy Budry jest rolnictwo. Większość gospodarstw prowadzi produkcję wielokierunkową bez wyraźnie określonej specjalizacji. W strukturze upraw przeważa uprawa zbóż, a w szczególności żyta i pszenżyta, co jest uwarunkowane m. in. jakością gleb (dominują gleby IV klasy bonitacyjnej). W hodowli zwierząt, dominuje chów trzody chlewnej, bydła opasowego i mlecznego oraz drobiu.
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Budry wynosiła pod koniec 2013 roku 129. W tym 7 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 122 tworzy sektor prywatny. 21 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 8 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 12 firm w dziale budownictwo, 39 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 3 firmy[2]. W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu.
Turystyka nie stanowi w gminie istonej roli.
Gmina Budry należy do Związku Stowarzyszeń na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich oraz do Mazurskiego Związku Międzygminnego - Gospodarka Odpadami.
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej i obszarów o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Budry wynosiła 389 osób[2], co stanowi 16,3% bezrobotnych w powiecie węgorzewskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 22,5% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Jesienne Spotkania Słowem Malowane w Budrach
- Przegląd Kolęd i Pastorałek w Budrach
- Piosenki Naszego Dzieciństwa czyli Przegląd Piosenki Dziecięcej Budry
- Dożynki Gminne
Ludzie związani z gminą
- Walter von Sanden (1888-1972) – ornitolog, fotografik i pisarz.
- Aleksander Słomiński (1885-1974) – rzeźbiarz ludowy.
- Włodzimierz Nazarowicz - skrzypek, śpiewak, poeta, gawędziarz; mieszka w Budzewie.
- Bronisława Wierzbicka - artystka ludowa, specjalizuje się w sztuce tworzenia wycinanek, papierowych firanek oraz ozdób z papieru.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Budry należą[11]:
- kościół pw. Świętej Trójcy w Budrach wraz z przykościelnym cmentarzem
- kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Dąbrówce
- zespoły dworskie w: Budzewie, Dąbrówce
- pałac w Więckach (obecnie budynek gimnazjum)
- cmentarze ewangelickie w Dowiatach, Górach, Grądach Węgorzewskich, Olszewie Węgorzewskim, Pawłowie
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Skaliszach
- młyn w Popiołach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- trasy rowerowe:
- "Szlakiem Gór": Węgorzewo - Czerwony Dwór - Pawłowo - Olszewo - Góry - Łęgwarowo - Pasternak - Wesołowo - Nowa Guja - Guja - Różewiec - Węgielsztyn - Trygort - Węgorzewo (53,2 km)
- "Szlak bez asfaltu": Węgorzewo - Ołownik - Sąkieły Małe - Zabrost Wielki - Skalisko - Wydutki - Grądy Węgorzewskie - Radziszewo - Matyski - Węgorzewo
- obszary chronionego krajobrazu i pomniki przyrody
- zabytkowe parki w Budzewie, Dąbrówce
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Budry można uzyskać na stronie internetowej: powiatu węgorzewskiego.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Budry istnieją następujące placówki edukacyjne:
- Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Listopada 1918 roku w Sobiechach
- Szkoła Podstawowa im. Michała Kajki w Budrach
- Gminne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Budrach z siedzibą w Więckach
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: Otwarty Uliczny Bieg Bociana, rodzinny rajd rowerowy, turnieje piłki nożnej i siatkówki.
Na terenie gminy działa klub:
- UKS 46 Nóg w Sobiechach
Inne organizacje i instytucje
- Stowarzyszenie Węgorapa-Gołdapa w Budrach
- Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych "Więcki Razem" Więcki
- Polsko-Ukraińskie Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Zabrost Wielki
- Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych "Barwy Jesieni" w Budrach
- Zespół śpiewaczy Absolwent z Buder
- Zespół Budzewiaki
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Obszary chronionego krajobrazu:
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Niecka Skaliska (11 385,72 ha)
- Obszar specjalnej ochrony ptaków Lasy Skaliskie (12 644,73 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Budry znajduj się pomników przyrody, głównie pojedyncze okazy dębów, lip i buków[12].
Przypisy
- ↑ BIP Urzędu Gminy Budry [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. [3]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[4]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [6]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[7]
- ↑ Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. [8]
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [9]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [10]
Bibliografia
Dz.U. 1946 nr 28 poz.177, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.12.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Dz.U. 2001 nr 62 poz. 631, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. isap.sejm.gov.pl [20.12.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Program ochrony środowiska gminy Budry na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020 [20.12.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.12.2014]
BIP Urzędu Gminy Budry [20.12.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.12.2014]
Mazury na ludowo [20.12.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.12.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.12.2014]
UStat Olsztyn [20.12.2014]
Wykaz szkół i placówek oświatowych w województwie warmińsko-mazurskim [20.12.2014]
