Rzeck

Rzeck
Rzeck. Kapliczka warmińska z 1918 roku. Fot. S. Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [20.12.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Biskupiec
Liczba ludności (2010)	336
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rzeck
Położenie na mapie Polski Rzeck
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rzeck (niem. Ridbach) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 336 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Klonowski.

Położenie

Miejscowość jest położona w centralnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Mrągowskiego, w odległości 3 km na południowy zachód do Biskupca. W pobliżu wsi znajduje się Jezioro Rzeckie.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana w 1382 roku przez biskupa warmińskiego Henryka Sorboma. Zasadźcą został Jan z Mokin, który jednak nie wywiązał się ze swojego obowiązku. W 1426 roku został wystawiony nowy przywilej lokacyjny, którego odbiorcą była niejaka Anastazja oraz jej synowie Filip i Bartłomiej. Na początku swego istnienia Rzeck był wsią bartniczą funkcjonującą na prawie chełmińskim. W obu wspomnianych dokumentach lokacyjnych pojawiała się informacja dotycząca obowiązku uposażenia miejscowego kościoła, jednak brak jakichkolwiek informacji dotyczących świątyni. W okresie wojen polsko–krzyżackich w latach 1519–1521 Rzeck został w znacznym stopniu zniszczony, ponad połowa ziemi leżała odłogiem. W 1533 roku w biskupich księgach rachunkowych odnotowano imiona 7 bartników z miejscowości: Tonike, Klemensa, Stefana, Ambrożego, Bartka, Laurentego oraz Mateusza Stryjewskiego. W 1582 roku biskup Marcin Kromer odnowił przywilej lokacyjny wsi. W latach 1709–1711 Rzeck nawiedziła epidemia dżumy. W 1789 roku miejscowość składała się z 27 domów.

W 1827 roku do miejscowej szkoły uczęszczało 21 dzieci. W placówce prowadzono zajęcia w języku polskim. Od 1853 roku do szkoły uczęszczały również dzieci z Rukławek i Kramarki - łącznie 95 uczniów. W 1935 roku 3 nauczycieli uczyło 120 dzieci.

W XIX wieku Rzeck był silnym ośrodkiem polskiego ruchu ludowego. W 1886 we wsi założono bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Ponownie biblioteka została uruchomiona po roku 1920. W roku 1924 podczas wyborów do sejmu pruskiego na Polską Partię Ludową głosowało 112 osób.

Po zakończeniu II wojny światowej we wsi zaczęli się osiedlać przybysze z różnych części ziem polskich. Ostatni Warmiacy opuścili Rzeck w stanie wojennym.

W sierpniu 1945 roku uruchomiona została szkoła podstawowa. Placówkę zlikwidowano w latach 70. XX wieku. W miejscowości działała przychodnia, Koło Gospodyń Wiejskich, zlewnia mleka, remiza strażacka, sklep. W 1957 roku uruchomiono we wsi szkołę przysposobienia rolniczego. W latach 60. i 70. XX wieku powstał ośrodek kulturalno–oświatowy ze świetlicą "Klub prasy i książki" (klub "Ruchu").

Obecnie w Rzecku działa zakład stolarski, sklep spożywczy, boisko. Większość mieszkańców zatrudniona jest poza rolnictwem.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1820 r. – 282 osoby

• 1848 r. – 360 osób

• 1939 r. – 617 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Biskupcu.

Turystyka

• w miejscowości istnieje możliwość zwiedzania hodowli strusia afrykańskiego.
• szlak rowerowy o długości 30 km – przebieg trasy: Biskupiec – Czerwonka – Rukławki – Rzeck – Biskupiec
• szlak rowerowy: Biskupiec – Rzeck – Rasząg – Zabrodzie – Kobułty – Parelskie Wzgórza – Lipowo – Stanclewo – Bredynki – Dębowo – Czerwonka – Biesowo – jezioro Galk – jezioro Dadaj

Zabytki

• neogotycka kapliczka przydrożna zlokalizowana na prywatnej posesji
• neogotycka kapliczka przydrożna zwieńczona metalowymi krzyżykami, zlokalizowana przy drodze na Rasząg
• neogotycka kapliczka przydrożna zlokalizowana w środku wsi
• krzyż przydrożny z XVIII w. znajduje się obecnie w Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku

Ludzie związani z miejscowością

• Sylwester Sznarbach (1854-1924) – malarz, poeta, publicysta, działacz warmiński

Bibliografia

Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1969.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [20.12.2013]
Wikipedia [20.12.2013]