Tolkmicko: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Religia) |
(→Dzieje miejscowości) |
||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Gmina Tolkmicko należy do następujących organizacji: [[Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych ]], [[LGR "Zalew Wiślany"]] | + | Pierwotnie obszar Tolkmicka i okolic był zasiedlony przez [[Pogezanowie|Pogezanów]]. W pobliżu dzisiejszych granic miasta znajdował się gród pruski z okresu wczesnego średniowiecza. Na lata 1233-1238 datuje się okres podbijania tych ziem przez [[Zakon Krzyżacki]]. Na lata 1296-1300 przypada nadanie osadzie przywileju lokacyjnego. Jednak pierwsza pisemna informacja dotycząca Tolkmicka pojawia się dopiero w 1326 roku. Osada występowała już wówczas pod nazwą ''Tolkemit''. 21 marca 1351 roku wielki mistrz krzyżacki [[Henryk Dusemer]] odnowił miejski przywilej lokacyjny Tolkmicka. W 1440 roku miasto przystąpiło do [[Związek Pruski|Związku Pruskiego]]. Po zakończeniu [[Wojna trzynastoletnia|wojny trzynastoletniej]] miasto znalazło się w granicach Polski. Wiek XVII został utrwalony w historii Tolkmicka jako czas pożarów. W okresie [[Wojny polsko-szwedzkie| wojen polsko-szwedzkich]] w mieście przebywał król Szwecji Gustaw II Adolf. Miasto zostało dwukrotnie strawione przez ogień (1634, 1694). Na początku XVIII wieku do Tolkmicka przywędrowała [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemia dżumy]], która odebrała życie połowie mieszkańców. W 1767 roku kolejny pożar zniszczył kościół i ratusz. W 1772 roku w mieście działał browar, dwie słodownie; istniał kościół, kaplica i szpital połączony z przytułkiem. Tolkmicko było wówczas zamieszkane przez 973 osoby. Dwa razy do roku w mieście odbywały się jarmarki. Od lutego 1807 roku miasto znalazło się na trasie przemarszów wojsk. Obowiązkowy kwaterunek, aprowizacja i samowola żołnierzy boleśnie nadwyrężyły lokalną gospodarkę. Na przełomie 1812 i 1813 wybuchła epidemia tyfusu, przywleczonego z Rosji przez żołnierzy Napoleona. Następnie przez pół roku w mieście stacjonowali Rosjanie. |
| + | |||
| + | W 1831 roku w mieście i okolicach wybuchła [[Epidemia cholery w XIX wieku|epidemia cholery]], która pochłonęła życie 63 osób. Nawrót epidemii nastąpił w 1848 roku. W latach 1831-1832 w Tolkmicku przebywało 240 powstańców listopadowych <ref> Szerz.http://historia-wyzynaelblaska.pl/powsta-cy-listopadowi-w-elbl-gu-i-okolicach.html [dostęp: 12.12.2014].</ref>. W 1832 roku w mieście otwarto pierwszą aptekę. Na początku kolejnego stulecia oddano do użytku szpital. Od połowy XIX wieku w Tolkmicku rozwijało się głównie rybołówstwo, przetwórstwo ryb i gastronomia. W latach 1862-1883 wybudowano w mieście największy śródlądowy port w ówczesnej Europie. Intensywnie rozwijały się warsztaty szkutnicze. Natomiast w 1899 roku ukończona została budowa Kolei Nadzalewowej. | ||
| + | |||
| + | W 1925 roku miasto liczyło 3 161 mieszkańców.W 1936 roku założony został zakład ceramiki, a w 1938 roku rozpoczęto budowę fabryki marmolady. W tolkmicku funkcjonowały szkoły żeńskie: katolicka i ewangelicka. W 1939 roku Tolkmicko było zamieszkane przez 3 875 osób. 25 stycznia 1945 roku do miasta wkroczyli Sowieci. Mieszkańcy, którzy pozostali w Tolkmicku skazani zostali na wywózkę do ZSSR, ucieczkę przez zamarznięty Zalew Wiślany bądź pewną śmierć z rąk żołnierzy Armii Czerwonej. Po zakończeniu [[II Wojna Światowa| II wojny światowej]] przystąpiono do mozolnej odbudowy miasta. W 1946 rou utworzony został Bosmanat Portu. W tym samym roku przeprowadzono akcję usuwania wraków z portu oraz uruchomiono Bałtyckie Zakłady Ceramiczne. W latach 1951-1956 powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Nowy Sad". Uruchomiono Wiejski Dom Towarowy. W 1947 roku powstało natomiast Zrzeszenie Rybaków Morskich, a następnie Spółdzielnia Rybołówstwa Morskiego "Pokój". W 1968 roku w Tolkmicku działał ośrodek zdrowia, apteka oraz punkt położniczy. W listopadzie 1945 roku uruchomiono szkołę. W 1963 roku oddano do użytku nowy budynek szkoły. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | W 1948 roku w Tolkmicku działały również świetlice Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, Fabryki Przetworów Owocowych oraz Ligi Kobiet. W 1966 roku oddano do użytku budynek Miejskiego Domu Kultury. Natomiat tolkmicka biblioteka rozpoczęła swoją działalność w roku 1948. W latach 50. i 60. w mieście i okolicach rozpoczęto budowę zakładowych ośrodków wczasowych. | ||
| + | |||
| + | Gmina Tolkmicko należy do następujących organizacji: [[Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych ]], [[LGR "Zalew Wiślany"]]. | ||
| Linia 42: | Linia 51: | ||
<br/> | <br/> | ||
[[File:Tolkmicko. Kościół polsko-katolicki.jpg|thumb|242 px|left|Tolkmicko. Kościół polsko-katolicki [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_Catholic_Church_of_Virgin_Mary_Queen_of_the_Angels_in_Tolkmicko#mediaviewer/File:Tolkmicko_kosciol_polsko_katolicki_bok.jpg][dostęp: 12.12.2014]]] | [[File:Tolkmicko. Kościół polsko-katolicki.jpg|thumb|242 px|left|Tolkmicko. Kościół polsko-katolicki [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_Catholic_Church_of_Virgin_Mary_Queen_of_the_Angels_in_Tolkmicko#mediaviewer/File:Tolkmicko_kosciol_polsko_katolicki_bok.jpg][dostęp: 12.12.2014]]] | ||
| + | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
*[[Parafia Św. Jakuba Apostoła w Tolkmicku|Parafia Św. Jakuba Apostoła]] | *[[Parafia Św. Jakuba Apostoła w Tolkmicku|Parafia Św. Jakuba Apostoła]] | ||
Wersja z 21:08, 15 gru 2014
| Tolkmicko | |||
| | |||
| |||
![Dworzec kolejowy w Tolkmicku [1] [dostęp: 12.12.2014]](/index.php/Plik:Dworzec_kolejowy_w_Tolkmicku.jpg) Dworzec kolejowy w Tolkmicku [4] [dostęp: 12.12.2014]
| |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | elbląski | ||
| Gmina | Tolkmicko | ||
| Liczba ludności (2012) | 2812 | ||
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Tolkmicko | |||
| Położenie na mapie Polski  Tolkmicko | |||
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |||
Tolkmicko (niem. Tolkemit) – miasto położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Tolkmicko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.Miejscowość w 2012 roku liczyła 2812 mieszkańców. Aktualnie funkcję burmistrza sprawuje Andrzej Lemanowicz [1].
Spis treści
Położenie
Miasto jest położone nad Zalewem Wiślanym, w odległości km od Elbląga.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie obszar Tolkmicka i okolic był zasiedlony przez Pogezanów. W pobliżu dzisiejszych granic miasta znajdował się gród pruski z okresu wczesnego średniowiecza. Na lata 1233-1238 datuje się okres podbijania tych ziem przez Zakon Krzyżacki. Na lata 1296-1300 przypada nadanie osadzie przywileju lokacyjnego. Jednak pierwsza pisemna informacja dotycząca Tolkmicka pojawia się dopiero w 1326 roku. Osada występowała już wówczas pod nazwą Tolkemit. 21 marca 1351 roku wielki mistrz krzyżacki Henryk Dusemer odnowił miejski przywilej lokacyjny Tolkmicka. W 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej miasto znalazło się w granicach Polski. Wiek XVII został utrwalony w historii Tolkmicka jako czas pożarów. W okresie wojen polsko-szwedzkich w mieście przebywał król Szwecji Gustaw II Adolf. Miasto zostało dwukrotnie strawione przez ogień (1634, 1694). Na początku XVIII wieku do Tolkmicka przywędrowała epidemia dżumy, która odebrała życie połowie mieszkańców. W 1767 roku kolejny pożar zniszczył kościół i ratusz. W 1772 roku w mieście działał browar, dwie słodownie; istniał kościół, kaplica i szpital połączony z przytułkiem. Tolkmicko było wówczas zamieszkane przez 973 osoby. Dwa razy do roku w mieście odbywały się jarmarki. Od lutego 1807 roku miasto znalazło się na trasie przemarszów wojsk. Obowiązkowy kwaterunek, aprowizacja i samowola żołnierzy boleśnie nadwyrężyły lokalną gospodarkę. Na przełomie 1812 i 1813 wybuchła epidemia tyfusu, przywleczonego z Rosji przez żołnierzy Napoleona. Następnie przez pół roku w mieście stacjonowali Rosjanie.
W 1831 roku w mieście i okolicach wybuchła epidemia cholery, która pochłonęła życie 63 osób. Nawrót epidemii nastąpił w 1848 roku. W latach 1831-1832 w Tolkmicku przebywało 240 powstańców listopadowych [2]. W 1832 roku w mieście otwarto pierwszą aptekę. Na początku kolejnego stulecia oddano do użytku szpital. Od połowy XIX wieku w Tolkmicku rozwijało się głównie rybołówstwo, przetwórstwo ryb i gastronomia. W latach 1862-1883 wybudowano w mieście największy śródlądowy port w ówczesnej Europie. Intensywnie rozwijały się warsztaty szkutnicze. Natomiast w 1899 roku ukończona została budowa Kolei Nadzalewowej.
W 1925 roku miasto liczyło 3 161 mieszkańców.W 1936 roku założony został zakład ceramiki, a w 1938 roku rozpoczęto budowę fabryki marmolady. W tolkmicku funkcjonowały szkoły żeńskie: katolicka i ewangelicka. W 1939 roku Tolkmicko było zamieszkane przez 3 875 osób. 25 stycznia 1945 roku do miasta wkroczyli Sowieci. Mieszkańcy, którzy pozostali w Tolkmicku skazani zostali na wywózkę do ZSSR, ucieczkę przez zamarznięty Zalew Wiślany bądź pewną śmierć z rąk żołnierzy Armii Czerwonej. Po zakończeniu II wojny światowej przystąpiono do mozolnej odbudowy miasta. W 1946 rou utworzony został Bosmanat Portu. W tym samym roku przeprowadzono akcję usuwania wraków z portu oraz uruchomiono Bałtyckie Zakłady Ceramiczne. W latach 1951-1956 powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "Nowy Sad". Uruchomiono Wiejski Dom Towarowy. W 1947 roku powstało natomiast Zrzeszenie Rybaków Morskich, a następnie Spółdzielnia Rybołówstwa Morskiego "Pokój". W 1968 roku w Tolkmicku działał ośrodek zdrowia, apteka oraz punkt położniczy. W listopadzie 1945 roku uruchomiono szkołę. W 1963 roku oddano do użytku nowy budynek szkoły.
W 1948 roku w Tolkmicku działały również świetlice Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, Fabryki Przetworów Owocowych oraz Ligi Kobiet. W 1966 roku oddano do użytku budynek Miejskiego Domu Kultury. Natomiat tolkmicka biblioteka rozpoczęła swoją działalność w roku 1948. W latach 50. i 60. w mieście i okolicach rozpoczęto budowę zakładowych ośrodków wczasowych.
Gmina Tolkmicko należy do następujących organizacji: Komunalny Związek Gmin Nadzalewowych , LGR "Zalew Wiślany".
Religia
Ludzie związani z miejscowością
- Jan Bażyński - kasztelan elbląski
- Stanisław Działyński - kasztelan elbląski, wojewoda malborski i chełmiński
- Jerzy Matern - ksiądz katolicki, historyk, publicysta, organizator warmińskiego oddziału Caritas
- Józef Stein - kanonik warmiński, dyrektor Caritasu
Sport
Kultura
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury
- Bibioteka Miasta i Gminy im. K.I. Gałczyńskiego
- Dni Tolkmicka
- Międzynarodowy Zlot Motocyklistów "KARDAN"
Organizacje i stowarzyszenia
- Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka "Zalew Wiślany"
- LGD Wysoczyzna Elbląska
- Tolkmicki Klub Motocyklowy "Kardan"
Edukacja
Turystyka
- Plaża Miejska
- Port
- Szlak Kopernikowski: Frombork - Kępki
- Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
- Rezerwat Zatoka Elbląska
- Rezerwat Pióropusznikowy Jar
- Rezerwat Ujście Nogatu
- Rezerwat Dolina Stradanki
- Rezerwat Nowinka
- Rezerwat Buki Wysoczyzny Elbląskiej
- Kolej nadzalewowa
Zabytki
- Układ urabnistyczny miasta XIV-XIX w.
- Kościół pw. św.Jakuba Apostoła
- Kościół polsko-katolicki
- Kaplica cmentarna w 1. połowy XVIII w.
- Baszta z XIV w.
- Domy przy ul Młyńskiej z 2. połowy XIX w.
- Budynek dworca kolejowego, wniesiony w 1867 r.
- Dom przy ul. Jagiellońskiej 2
- Domy przy ul. Portowej z 1890 i 1900 r.
- Budynek Szkoły Podstawowej nr 1 z początków XX w.
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2010-2011.
- Dzieje ziemi tolkmickiej, oprac. Lechosław Rutkowiak, Tolkmicko 2008.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Ludność. Stan i struktura [dostęp: 14.12.2014].
- Strona poświęcona gminie i miastu [dostęp: 14.12.2014].
- Wysoczyzny Elbląskiej [dostęp: 14.12.2014].
- Oficjalna Strona Urzędu Miasta i Gminy Tolkmicko [dostęp: 14.12.2014].
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury [dostęp: 14.12.2014].
- Strona Parafii pw. św. Jakuba Apostoła [dostęp: 14.12.2014].
- Tolkmicki Klub Motocyklowy [dostęp: 14.12.2014].
- Spis szlaków turystycznych [dostęp: 14.12.2014].
Przypisy
- ↑ http://tolkmicko.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=107&Itemid=99&lang=pl [dostęp: 12.12.2014].
- ↑ Szerz.http://historia-wyzynaelblaska.pl/powsta-cy-listopadowi-w-elbl-gu-i-okolicach.html [dostęp: 12.12.2014].
<references>
Zobacz też
![[4]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tolkmicko_train_station#mediaviewer/File:Tolkmicko,_Morska_4,_dworzec_fota_5.JPG){kind=link}
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tolkmicko#mediaviewer/File:Kaplica_cmentarna_w_Tolkmicku_nr_rejestrowy_A-525_elewacja_tylna.jpg){kind=link}
![[3]](http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_Catholic_Church_of_Virgin_Mary_Queen_of_the_Angels_in_Tolkmicko#mediaviewer/File:Tolkmicko_kosciol_polsko_katolicki_bok.jpg){kind=link}