Barkweda

Barkweda
Dawny młyn w Barkwedzie. Fot. S.Czachorowski. Źródło: Commons Wikimedia [02.07.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Liczba ludności (2010)	532
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Barkweda
Położenie na mapie Polski Barkweda
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Barkweda (niem. Bergfriede) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 532 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesław Wasilewski.

Położenie

Miejscowość leży na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 4 km od Brąswałdu, w szerokiej dolinie Łyny. Barkweda jest oddalona o 15 km na północny zachód od Olsztyna.

Dzieje miejscowości

Na przestrzeni stuleci nazwa wsi ulegała nieznacznym przekształceniom: Molendinum in Bergfrede (1425), Bergfride (1576), Bergfrieden (1629), Bergfriede (1701). Niemiecka nazwa miejscowości Bergfriede w dosłownym tłumaczeniu znaczy szaniec lub umocnienie. Określenie to na terenie Warmii było znane jako określenie śladów szańców na pagórkach z czasów podboju krzyżackiego. W 1789 roku istniał w Barkwedzie majątek szlachecki oraz folwark. W 1807 roku w dniach 2–4 lutego na trasie Dywity-Miłakowo doszło do starcia pomiędzy wojskami francuskimi i rosyjskimi. Pamiątką tych wydarzeń stał się dąb, rosnący w pobliżu cmentarza, który miejscowi nazwali dębem Napoleona. Niestety, drzewo spłonęło w 1922 roku. W 1880 roku obok majątku funkcjonował młyn. W 1910 roku obszar dworski obejmował powierzchnię 384 ha. Wieś była zamieszkana przez 80 osób (26 Polaków i 54 Niemców). Na początku XX wieku majątek kupił Hans von Hake. Po jego śmierci w 1922 roku prowadziła go jego żona – Eleonora von Hake. Zmarła w 1944 roku i została pochowana obok męża na istniejącym do dzisiaj cmentarzu ewangelickim. Przed wkroczeniem do wsi Armii Czerwonej członkowie rodziny von Hake opuścili majątek. Po 1945 roku w miejscowości działał młyn (do 1993 r.) oraz Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Kultura

We wsi działa świetlica.

Ludzie związani z miejscowością

• Tomasz Kardacz – (ur. 1963) – lekarz, malarz amator, rysownik, tłumacz, pisarz

Zabytki

• wczesnośredniowieczne grodzisko pruskie; w tym samym miejscu zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki
• młyn wodny z 1907 roku
• rodowa kaplica cmentarna na dawnym cmentarzu ewangelickim

Turystyka

• Szlak Napoleona o długości 40,8 km – przebieg trasy: Barkweda – Gutkowo – Mątki – Jonkowo – Łomy – Pupki – Gołogóra – Skolity – Dąbrówka – Konradowo.
• Szlak pieszy o długości 42 km – przebieg trasy: Olsztyn – Brąswałd – most nad sztucznym korytem Łyny – Barkweda – Bukwałd – Cerkiewnik – Głotowo – Dobre Miasto – Smolajny
• Szlak rowerowy o długości 17 km – przebieg trasy: Cerkiewnik – Barkweda – Bukwałd – Różynka – Cerkiewnik.
• Szlak rowerowy o długości 21,9 km ("żółty") – przebieg trasy: Dywity – Redykajny – Gutkowo – Wilimowo – Kajny – Barkweda – Brąswałd – Ługwałd – Dywity.
• Szlak rowerowy o długości 40 km – przebieg trasy: Olsztyn – Redykajny – Brąswałd – Barkweda – Kajny – Gutkowo – Łupstych – Olsztyn.
• Szlak samochodowy Grody i stanowiska obronne – przebieg trasy: Barczewko – Barczewo – Dadaj – Kierzbuń – Tumiany – Jeziorany – Kabikiejmy – Sętal – Barkweda.

Bibliografia

Jadwiszczak Andrzej S., Kisielew Kazimierz, Klimek Robert, Kosińska Teresa, Warmia znana i nieznana: Brąswałd, Barkweda, Kajny, Bukwałd, Cerkiewnik, Swobodna, Gady 2012.| Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.| Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo do druku podali Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.| Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.| Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.| Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur [13.12.2013]| Bank Danych Lokalnych GUS [13.12.2013]| Warmia znana i nieznana [13.12.2013]| Wikipedia: Barkweda [13.12.2013]| Wrota Warmii i Mazur [04.12.2013]